Khơi thông điểm nghẽn nhằm thúc đẩy hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh

Quốc hội thảo luận trực tuyến về dự án một luật sửa 8 luật bao gồm: Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án… trong ngày 10/1.

Phân cấp mạnh trong quyết định đầu tư là cần thiết

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (đoàn Đắk Nông) khẳng định, việc đẩy mạnh phân cấp mạnh trong quyết định đầu tư là cần thiết, song cần có quy định cụ thể về trách nhiệm của các chủ thể được phân quyền trong việc bảo đảm tính hiệu quả sử dụng nguồn lực, tính tuân thủ, công khai, minh bạch khi tổ chức thực hiện. Cụ thể, đề nghị Chính phủ phân cấp quyết định chủ trương đầu tư chương trình dự án đầu tư sử dụng vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài cho cơ quan chủ quản, trừ các dự án tác động đến cân đối vĩ mô. “Cùng với đó là sửa đổi các điều luật, điều chỉnh về thẩm quyền theo hướng phân cấp mạnh, giao quyền quyết định đầu tư chương trình dự án theo ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền cho người đứng đầu các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương quyết định đầu tư và tự chịu trách nhiệm về hiệu quả đầu tư các chương trình, dự án được phê duyệt”- đại biểu Trần Thị Thu Hằng nêu.

Đại biểu Trần Kim Yến (đoàn TP. Hồ Chí Minh) cũng quan tâm đến việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư khi đánh giá cao việc phân quyền quyết định chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ cho người đứng đầu cơ quan chủ quản đối với các dự án đầu tư nhóm B và nhóm C sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài. Đại biểu cho rằng, việc phân cấp cho chính quyền địa phương cần xem xét một cách tổng thể nhằm bảo đảm tính khả thi. “Bởi thực tế cho thấy, Hội đồng nhân đân cấp huyện, cấp xã không đủ năng lực trong việc quyết định chủ trương đầu tư, bởi không có bộ máy chuyên môn để thẩm định như cấp tỉnh”- đại biểu Trần Kim Yến chỉ ra.

Đóng góp vào việc sửa đổi dự án Luật Đầu tư, đại biểu Hoàng Văn Nghiệm (đoàn Lạng Sơn) cho rằng, từ thực tiễn cho thấy, công tác giải phóng mặt bằng là điểm nghẽn lớn nhất trong quá trình triển khai thực hiện dự án. Nếu không có mặt bằng sạch, giải phóng mặt bằng chậm thì sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, gây nên lãng phí nguồn lực, phát sinh các yếu tố tăng chi phí bồi thường, không chủ động được tiến độ dự án.

Theo đó, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, có các cơ chế, chính sách tách các dự án giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư, qua đó góp phần thực hiện hiệu quả công tác giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư.

Hạn chế “chảy máu” nguồn lực đất đai

Một trong những nội dung quan trọng nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu là việc Chính phủ trình sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1 Điều 75 (sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 Luật Nhà ở). Nội dung này được đề xuất sửa đổi theo hướng quy định hình thức sử dụng đất để đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại là nhà đầu tư có quyền sử dụng đất thuộc một trong các trường hợp phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật về đất đai, trừ trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và các trường hợp thu hồi khác theo quy định của pháp luật: Có quyền sử dụng đất ở hợp pháp; có quyền sử dụng đất ở hợp pháp và các loại đất khác không phải là đất ở; có quyền sử dụng các loại đất khác không phải là đất ở.

Theo đại biểu Ngô Trung Thành (đoàn Đắc Lắk), việc Chính phủ đề nghị sửa quy định vì thực tế cho thấy, do không có mét vuông đất ở nào nên “đấu giá không được mà đấu thầu không xong”, khiến hàng loạt dự án sử dụng đất để đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại không triển khai được và Nhà nước cũng không thể thu hồi. Nhìn ở góc độ này thì thấy bất cập cần tháo gỡ. Tuy nhiên, đại biểu Ngô Trung Thành cho rằng, vấn đề này lại không hề đơn giản, do đó cần xem xét thấu đáo, đánh giá kỹ tác động, nhất là những tiêu cực có thể xảy ra.

Đại biểu cho rằng, nếu thực hiện đấu giá và đấu thầu thì giá trị địa tô mang lại cho Nhà nước là rất lớn. Đơn cử như ở Thủ Thiêm vừa qua đấu giá 1 ha đất đem lại 24.500 tỷ đồng, trong khi nếu chuyển đổi thông thường và chủ đất nộp tiền chuyển đổi cao nhất khoảng 100 triệu đồng/1m2 thì ngân sách chỉ thu khoảng 1.000 tỷ đồng, chưa bằng số lẻ từ đấu giá. “Vì vậy, theo dự thảo trên dẫn đến chênh lệch địa tô cơ bản thuộc về chủ dự án là không hợp lý. Đất đai là sở hữu toàn dân, Nhà nước cho phép chuyển đổi làm cho giá trị đất tăng lên rất lớn thì chênh lệch địa tô cơ bản phải thuộc Nhà nước, thuộc về nhân dân. Sửa theo hướng trên có thể giải thoát cho dự án nhưng lợi cho chủ dự án, cho người gom đất, còn Nhà nước sẽ “chảy máu” nguồn lực đất đai” – đại biểu đoàn Đắk Lắk nêu quan điểm.

Đại biểu Ngô Trung Thành kiến nghị Quốc hội tạm thời chưa nên sửa khoản này như đề xuất, đề nghị Chính phủ nghiên cứu đánh giá tác động, xử lý cho được chênh lệch địa tô trong Luật Đất đai để tháo gỡ vướng mắc và phát huy nguồn lực đất đai cho phát triển đất nước, đảm bảo hài hoà lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người sử dụng đất.

Đồng quan điểm, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1 Điều 75 (sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 Luật Nhà ở) thực chất là mở rộng quyền cho người sử dụng đất hợp pháp, giải quyết nhanh việc công nhận chủ đầu tư nhưng hậu quả có thể gây ra thất thoát.

Tiếp thu giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, mục tiêu của việc sửa đổi, bổ sung một số luật liên quan đến đầu tư lần này là khơi thông điểm nghẽn nhằm thúc đẩy hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng giải trình các lý do cũng như căn cứ pháp luật về việc sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1 Điều 75 (sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 Luật Nhà ở).

Nhấn mạnh đây là vấn đề lớn, khó, nếu không xử lý thì sẽ ách tắc, không khơi thông được nguồn lực cho phát triển, nhưng nếu làm không chặt chẽ, thận trọng thì sẽ gây hậu quả, Bộ trưởng cho rằng, vì thế cần được nghiên cứu thận trọng, đầy đủ hơn, đảm bảo sự chặt chẽ, hài hòa lợi ích Nhà nước, nhà đầu tư, nhân dân.

Qua ý kiến đại biểu và cơ quan thẩm tra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề xuất 2 phương án. Phương án thứ nhất như Chính phủ trình, có rà soát lại chặt chẽ quy định chuyển đổi sử dụng đất. Phương án 2 là theo đề xuất của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, đó là đề nghị xây dựng đề án thí điểm riêng để áp dụng hình thức xử lý đối với loại đất khác không phải đất ở để trình kỳ họp thứ 3 tháng 5/2022 của Quốc hội đối với những người đang có quyền sử dụng đất phù hợp với kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất.