Từ tem phiếu đến siêu thị: Hàng Việt đồng hành cùng người tiêu dùng

Hàng Việt “được lòng” khách hàng dịp Quốc khánh 2/9

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, các chuỗi siêu thị và trung tâm thương mại tại Hà Nội đồng loạt khoác “áo mới” với cờ Tổ quốc, tạo không khí nhộn nhịp, đông vui khi lượng khách đến mua sắm và vui chơi tăng cao. Nhằm kích cầu tiêu dùng hàng Việt, nhiều hệ thống siêu thị đã triển khai các chương trình khuyến mại lớn, giảm giá sâu tới 50% cho hàng nghìn sản phẩm, trong đó tập trung vào các sản phẩm nội địa chất lượng cao.

WinMart/WinMart+ đã bắt đầu từ 26/8 trang hoàng cửa hàng theo chủ đề Quốc khánh và triển khai chương trình “Đại lễ tưng bừng – Mừng tiệc siêu khủng” từ 29/8 đến 11/9. Co.opmart tổ chức “Tự hào hàng Việt” với hơn 3.500 sản phẩm giảm giá từ 10 - 50%, đồng thời kết hợp các lễ hội ẩm thực và livestream quảng bá nông sản, thủy sản. Lotte Mart, MM Mega Market và AEON cũng triển khai loạt ưu đãi hấp dẫn, từ giảm giá thực phẩm, đồ gia dụng đến các sản phẩm điện tử và thời trang, đi kèm các hoạt động trải nghiệm, quay số trúng thưởng.

Đặc biệt, nhiều nhà bán lẻ ưu tiên quảng bá sản phẩm OCOP và đặc sản vùng miền như: đậu phụ làng Mơ (Hà Nội), hồng giòn Mộc Châu (Sơn La), hàu sữa Quảng Ninh, cá sạch sông Đà (Phú Thọ), thịt trâu gác bếp Lào Cai… nhằm đưa hàng Việt đến gần hơn với người tiêu dùng. Theo bà Nguyễn Thị Bích Vân - Giám đốc Truyền thông Tập đoàn Central Retail Việt Nam, các chương trình này giúp nâng tầm uy tín và chất lượng của hàng Việt trong hệ thống bán lẻ hiện đại.

Người dân cũng đánh giá cao các hoạt động trải nghiệm đi kèm khuyến mại. Chị Bùi Thị Phúc Thảo (phường Kim Liên, Hà Nội) chia sẻ: “Siêu thị dịp lễ vừa giúp gia đình chọn mua sản phẩm chất lượng với giá ưu đãi, vừa tạo không gian vui chơi, trải nghiệm cho trẻ em. Không khí sôi động khiến chuyến đi mua sắm trở nên đặc biệt”.

Ông Nguyễn Thế Hiệp, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội, cho biết, dịp Quốc khánh 2/9 sẽ là cú hích quan trọng cho thị trường bán lẻ Thủ đô, khi các doanh nghiệp phối hợp tổ chức chương trình khuyến mại tập trung, mở rộng đối tượng khách hàng và tăng mức ưu đãi. Qua đó, góp phần thúc đẩy tăng trưởng thương mại năm 2025.

Hành trình từ tem phiếu đến siêu thị hiện đại

Hòa trong không khí rực rỡ cờ hoa kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), điểm lại những bước chuyển mình quan trọng của thương mại nội địa, một lĩnh vực thiết yếu đã trải qua nhiều thay đổi nổi bật theo thời gian.

TS Lê Quốc Phương cho biết, trước năm 1986, thương mại nội địa tại Việt Nam diễn ra trong bối cảnh đất nước còn nghèo khó, hàng hóa khan hiếm cả về chủng loại lẫn số lượng. Các mặt hàng thiết yếu như gạo, thịt, vải vóc hay xăng dầu đều được phân phối theo chế độ tem phiếu. Tuy nhiên, ngay cả khi có phiếu, nhu cầu của người dân vẫn không được đáp ứng đầy đủ. Mỗi tháng, một người dân chỉ được cấp khoảng 13 kg gạo, 3 lạng thịt, hoặc trong cả năm chỉ được mua 3 - 4 mét vải (3 mét cho khu vực nông thôn, 4 mét cho thành thị). Những con số này phản ánh mức độ thiếu thốn trầm trọng của nền thương mại nội địa thời kỳ đó.

Hệ thống phân phối chủ yếu dựa vào các chợ truyền thống nhỏ, hoạt động tự phát. Bên cạnh đó, các “cửa hàng mậu dịch” do nhà nước quản lý gồm cửa hàng bách hóa, cửa hàng thực phẩm, cửa hàng gạo, cửa hàng xăng dầu tồn tại nhưng nguồn cung hạn chế và thường xuyên thiếu hụt. Ở khu vực nông thôn, các hợp tác xã mua bán hàng hóa đóng vai trò chính trong việc phân phối đến người dân, trong khi một số hộ kinh doanh nhỏ lẻ cũng cung ứng các mặt hàng đơn giản nhưng phạm vi rất hạn chế.

Sau năm 1986, khi công cuộc Đổi mới được khởi xướng, sản xuất hàng hóa bắt đầu phát triển mạnh mẽ, góp phần cải thiện tình trạng thiếu hụt và mở rộng chủng loại sản phẩm. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi không diễn ra ngay lập tức. Trong giai đoạn 1993 - 2002, mặc dù nền kinh tế có những bước khởi sắc, thị trường nội địa vẫn gặp nhiều khó khăn. Chẳng hạn, các thiết bị như lò vi sóng chưa được sản xuất trong nước, người dân thường phải nhờ người thân từ Đức hoặc Australia mang về. Khi đó, các sản phẩm còn cồng kềnh, nặng nề, khác xa với thiết bị hiện đại, nhỏ gọn mà người tiêu dùng tiếp cận ngày nay. Chỉ trong những năm gần đây, thị trường nội địa mới thực sự trở nên phong phú, đa dạng và đáp ứng tốt nhu cầu tiêu dùng, đánh dấu bước tiến quan trọng trong bối cảnh hội nhập và phát triển.

Hiện nay, hệ thống phân phối bán lẻ tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Chợ truyền thống vẫn giữ vai trò quan trọng; nhiều chợ cũ được cải tạo hoặc xây mới khang trang, hiện đại như chợ Hàng Da, chợ Đồng Xuân. Tổng cộng, cả nước hiện có khoảng 8.700 chợ, bao gồm chợ truyền thống và chợ đầu mối, cùng hơn 2,2 triệu hộ kinh doanh bán lẻ.

Bên cạnh đó, hệ thống phân phối hiện đại phát triển vượt bậc với gần 300 trung tâm thương mại và khoảng 1.300 siêu thị. Các thương hiệu quốc tế như Aeon, Lotte, Emart, Central Retail, Auchan, Big C cùng các chuỗi nội địa như WinMart hay hệ thống bán lẻ của Tập đoàn BRG tạo ra mạng lưới mua sắm rộng khắp. Chuỗi cửa hàng tiện lợi như FamilyMart, GS25, 7-Eleven cũng xuất hiện dày đặc tại các thành phố lớn, đáp ứng nhu cầu mua sắm nhanh, tiện lợi.

Một thành phần then chốt khác là thương mại điện tử đang tăng trưởng mạnh mẽ. Hiện khoảng 80% dân số Việt Nam sử dụng Internet và phần lớn tham gia mua sắm trực tuyến. Năm 2023, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử đạt 25% so với năm 2022, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới. Giá trị giao dịch thương mại điện tử năm 2023 đạt khoảng 25 tỷ USD, chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng quy mô ngành bán lẻ ước 200 tỷ USD/năm. Thương mại điện tử không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu dùng cá nhân mà còn hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, trở thành kênh lưu thông hàng hóa quan trọng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hiện đại hóa hệ thống phân phối.

“Nhìn tổng thể, thương mại nội địa Việt Nam đã chuyển mình mạnh mẽ, từ nền thương mại bao cấp, thiếu thốn sang một hệ thống đa dạng, hiện đại và năng động. Hệ thống này vừa giữ gìn giá trị truyền thống, vừa tận dụng công nghệ và hội nhập quốc tế, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người tiêu dùng”, TS Lê Quốc Phương nói.

Sự phát triển của thị trường trong nước và vai trò của ngành Công Thương

Hành trình từ tem phiếu đến siêu thị hiện đại không chỉ phản ánh sự phát triển của hàng hóa và hệ thống phân phối, mà còn là minh chứng sống động cho sự trưởng thành và hội nhập của thị trường Việt Nam. Từ nền thương mại bao cấp, thiếu thốn đến thị trường hiện đại, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, hình thành thói quen tiêu dùng linh hoạt. Người tiêu dùng ngày nay vừa là khách hàng, vừa là trung tâm phản hồi, góp phần định hướng sản xuất, nâng cao chất lượng hàng hóa và dịch vụ.

Thị trường nội địa Việt Nam đã bước sang một giai đoạn phát triển hiện đại, đa dạng và năng động. Với quy mô khoảng 180 tỷ USD và dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh trong các năm tiếp theo, thị trường nội địa không chỉ là cơ hội cho các nhà bán lẻ mà còn là cơ hội để hàng Việt nâng cao vị thế của mình ngay tại “sân nhà”.

Sự phát triển của thị trường hiện đại cũng thúc đẩy các doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm và đổi mới cách tiếp cận khách hàng. Hàng hóa nội địa được nâng tầm, kết hợp với hàng nhập khẩu, đáp ứng nhu cầu đa dạng và tinh tế của người dân, từ nhu yếu phẩm cơ bản đến sản phẩm cao cấp.

Theo bà Trần Thị Phương Lan, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, để chiếm lòng tin người tiêu dùng và cạnh tranh hiệu quả với hàng nhập khẩu, doanh nghiệp Việt đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng, cải thiện mẫu mã và đa dạng hóa sản phẩm. Giá bán ngày càng cạnh tranh, giúp hàng Việt hội tụ đủ ba yếu tố: giá hợp lý, chất lượng cải thiện và mẫu mã phù hợp. Nhiều sản phẩm “Made in Vietnam” không chỉ chi phối thị trường trong nước mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Để nâng cao vị thế hàng Việt trong tương lai, bà Trần Thị Phương Lan nhấn mạnh, các doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng niềm tin nơi người tiêu dùng, đẩy mạnh nghiên cứu – phát triển, đổi mới công nghệ và cải tiến quy trình sản xuất theo xu hướng kinh tế xanh và tuần hoàn. Đồng thời, doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng, bảo vệ thương hiệu, nâng cao năng lực quản trị, phát triển các kênh phân phối và hệ thống bán lẻ nội địa, giúp hàng Việt tiếp cận người tiêu dùng thuận lợi hơn. Cộng đồng doanh nghiệp cũng cần liên tục đổi mới, nắm bắt xu hướng tiêu dùng để tạo ra sản phẩm khác biệt, có giá trị gia tăng cao.

Ngành Công Thương và các cơ quan quản lý đóng vai trò then chốt trong việc tạo môi trường thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh. Hoàn thiện cơ chế, chính sách, đảm bảo công bằng, minh bạch và thực thi hiệu quả các hiệp định thương mại tự do giúp hàng hóa và dịch vụ Việt Nam lan tỏa trong nước và ra quốc tế. Nhờ sự đồng hành của Chính phủ, Bộ Công Thương, các bộ, ngành, địa phương cùng nỗ lực của doanh nghiệp, các thương hiệu hàng đầu Việt Nam không chỉ nâng tầm giá trị và sức mạnh thương hiệu, mà còn bắt kịp xu hướng toàn cầu, đầu tư vào giá trị vô hình trong doanh nghiệp.

Hành trình từ tem phiếu đến siêu thị hiện đại là minh chứng sống động cho sự trưởng thành, sáng tạo và năng lực tiên phong của cộng đồng doanh nghiệp Việt. Đồng thời, phản ánh sự phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân và hình thành thói quen tiêu dùng hiện đại, linh hoạt. Đây cũng là câu chuyện về vai trò quan trọng của ngành Công Thương trong việc thúc đẩy thị trường nội địa phát triển, bảo vệ và nâng tầm hàng Việt trong kỷ nguyên hội nhập.