Thuế xuất khẩu với dăm gỗ: Bỏ hay không bỏ?

Hai luồng quan điểm…

Luồng quan điểm cho rằng áp dụng thuế XK dăm là cần thiết cho rằng điều này sẽ giúp hạn chế được XK dăm, hạn chế các hộ khai thác gỗ sớm, nhằm tạo động lực cho việc sản xuất gỗ lớn. Theo luồng quan điểm này, gỗ lớn để sản xuất đồ gỗ đem lại giá trị cao hơn cho cả người trồng rừng và các đơn vị làm đồ gỗ.

Tuy nhiên, đang tồn tại một luồng quan điểm trái ngược khi cho rằng hiện nhu cầu sử dụng gỗ lớn của các đơn vị sản xuất đồ gỗ không lớn, chỉ chiếm trên dưới 20% trong tổng lượng cung gỗ trồng hiện nay và tạo ra gỗ lớn hơn hiện nay chưa chắc đã có thị trường tiêu thụ và trong bối cảnh này ngành dăm đang đóng vai trò là cứu cánh và là động lực cho việc thúc đẩy rừng trồng phát triển.

Theo luồng quan điểm này, việc áp dụng mức thuế XK dăm với mục tiêu hạn chế dăm XK hiện đang đi ngược với xu thế hiện nay của thị trường và không phù hợp với hoàn cảnh thực tế của các hộ trồng rừng.

Nhiều DN XK dăm cũng chia sẻ rằng họ không gánh mức thuế 2% hiện nay mà những chi phí phát sinh do thuế được hạch toán vào cơ cấu giá thành sản phẩm. Nói cách khác, người dân là người cung nguyên liệu đầu vào phải chịu các chi phí phát sinh do việc áp dụng mức thuế này.

Trong thời gian gần đây do giá XK dăm tăng mạnh, các hộ trồng rừng ở một số địa phương đặc biệt ở khu vực duyên hải miền Trung chặt gỗ non (cây 2-4 tuổi) để bán làm nguyên liệu dăm. Đây là các địa phương nơi có các cảng XK dăm lớn và nhu cầu tiêu thụ gỗ lớn để đưa vào chế biến sâu (đồ gỗ) hạn chế. Các hộ chặt rừng non để bán làm nguyên liệu dăm gây ra một số lo ngại về việc thiếu hụt nguồn nguyên liệu gỗ rừng trồng là gỗ lớn sử dụng để sản xuất đồ gỗ XK.

Lo ngại này làm dấy lên các thảo luận trong nhóm các DN sử dụng gỗ rừng trồng làm đồ gỗ XK về khả năng kiến nghị Chính phủ tăng thuế XK dăm lên 5%, thậm chí 10% nhằm hạn chế tình trạng chặt cây non.

Tuy nhiên nhóm các DN dăm thì cho rằng hộ trồng rừng có toàn quyền quyết định về thời điểm khai thác rừng của mình và các DN không có quyền để can thiệp vào hoạt động của hộ. Theo luồng quan điểm này, tăng thuế XK dăm sẽ gây ra tổn thất cho các hộ trồng rừng.

Cần nhìn tổng thể…

Theo TS. Tô Xuân Phúc, chuyên gia Forest Trends, việc tăng, giữ nguyên hay bỏ thuế XK dăm sẽ có tác động trực tiếp tới tất cả các bên tham gia chuỗi cung. “Tuy nhiên nhìn từ góc độ tổng thể, bỏ thuế XK có tiềm năng đem lại thêm lợi ích cho các hộ trồng rừng…”, chuyên gia bày tỏ quan điểm.

Theo đề xuất của chuyên gia Forest Trends, để có những quyết định chính xác về việc duy trì, bỏ hay tăng thuế XK mặt hàng này, Chính phủ cần có những đánh giá khách quan về tác động của việc áp dụng mức thuế này đối với các bên tham gia chuỗi cung, với trọng tâm là tác động đối với hộ gia đình trồng rừng.

Đánh giá này cũng cần đặt trong bối cảnh tổng quan chung về gỗ nguyên liệu, gỗ rừng trồng hiện nay và mối quan hệ của ngành dăm với các ngành khác có cùng sử dụng nguồn gỗ nguyên liệu gỗ rừng trồng như ngành đồ gỗ, gỗ dán và viên nén.

Đánh giá này cũng cần quan tâm tới khía cạnh năng lực chế biến sâu ở các vùng nguyên liệu rừng trồng và khả năng tiêu thụ gỗ lớn của các nhà máy chế biến sâu.

Kết quả của đánh giá khách quan này sẽ cung cấp cho Chính phủ góc nhìn đa chiều hơn về tác động của thuế XK dăm tới các bên tham gia trực tiếp chuỗi cung dăm, cũng như tới các bộ phận khác nhau của ngành gỗ có sử dụng gỗ nguyên liệu rừng trồng trong nước (đồ gỗ, viên nén, ván bóc…). Góc nhìn đa chiều sẽ giúp Chính phủ có những quyết định phù hợp với bối cảnh thực tế, đảm bảo người trồng rừng là nhóm yếu thế không bị thua thiệt do việc đánh thuế gây ra.