Thúc đẩy xuất khẩu hàng Việt sang các thị trường trọng điểm

Tiêu chuẩn thị trường ngày càng siết chặt

Sáng 9/9, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8. Hội nghị với chủ đề đa dạng hóa thị trường, sản phẩm xuất khẩu; đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025. 

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì hội nghị. Hội nghị còn có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Tài chính của các địa phương; đại diện các Cục, Vụ, đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương; cùng hơn 58 thương vụ Việt Nam tại các thị trường trên thế giới.

Chia sẻ tại hội nghị, đại diện các thương vụ đã thông tin về thị trường cũng như cơ hội lớn để hàng Việt mở rộng thị phần. Đặc biệt, các thương vụ cũng đã chỉ ra những thách thức về chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh của hàng Việt hiện nay tại các thị trường trọng điểm. Đồng thời, các thương vụ đã đưa ra nhiều khuyến nghị thiết thực nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá bền vững trong giai đoạn mới, đặc biệt là giải pháp để hàng Việt giữ vững thị trường.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn còn nhiều biến động, có thể thấy, Trung Quốc và Hoa Kỳ tiếp tục khẳng định vị thế là hai thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam. Thông tin về tình hình thị trường Trung Quốc tại hội nghị, ông Nông Đức Lai - Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc chia sẻ, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tích cực mở rộng quan hệ đối ngoại, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư và thương mại.

Trung Quốc liên tục bổ sung các ngành nghề được phép đầu tư, đồng thời mở rộng ưu đãi thuế quan cho nhiều quốc gia, ưu tiên các nước kém phát triển. Đối với hàng hóa nhập khẩu, thị trường này đặc biệt cởi mở với nông sản và thủy sản từ các quốc gia trên thế giới, tuy nhiên cần đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và quy định kỹ thuật.

"Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, Trung Quốc đã cấp phép nhập khẩu khoảng 15 sản phẩm nông lâm thủy sản từ gần 20 quốc gia, bao gồm sầu riêng Campuchia, dừa tươi Malaysia, xoài Ecuador, hạt điều Gambia và thủy sản từ New Zealand, Brazil, Kenya. Điều này phản ánh sự cởi mở của thị trường, nhưng cũng làm nổi bật mức độ cạnh tranh gay gắt giữa các nhà xuất khẩu toàn cầu" - ông Nông Đức Lai cho hay. 

Tuy nhiên, theo ông Nông Đức Lai, song song với việc mở cửa, Trung Quốc đang siết chặt giám sát chất lượng hàng nhập khẩu. Các quy định như Lệnh 248 và 249 về quản lý an toàn thực phẩm đã được triển khai quyết liệt, với các biện pháp kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài. Doanh nghiệp vi phạm có thể bị tạm dừng cấp phép hoặc hủy mã số đăng ký, tạo rào cản lớn cho xuất khẩu.

Về thực trạng xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc, theo ông Lai, dữ liệu từ Hải quan Việt Nam cho thấy, trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại song phương đạt 136,47 tỷ USD, tăng 21,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 35 tỷ USD, tăng 7,1%; nhập khẩu đạt 101,4 tỷ USD, tăng 27,1%, dẫn đến nhập siêu hơn 66 tỷ USD.

Nhóm hàng nông lâm thủy sản ghi nhận tăng trưởng mạnh: thủy sản tăng 44,1%, gạo tăng 92,2%, hạt điều tăng 47%. Tuy nhiên, rau quả giảm 15,1% và gỗ, sản phẩm gỗ giảm 12,9%. Ngược lại, nhóm hàng công nghiệp chế biến - chế tạo sụt giảm, đặc biệt là điện thoại, máy ảnh và linh kiện với mức giảm hai con số.

Về nhập khẩu, hầu hết các nhóm hàng đều tăng, chủ yếu là nguyên liệu, linh phụ kiện và máy móc phục vụ sản xuất, phản ánh nhu cầu nội địa phục hồi nhưng cũng đe dọa sản phẩm trong nước bị lấn át bởi hàng tiêu dùng nhập khẩu.

Ông Lai phân tích, một trong những nguyên nhân chính khiến xuất khẩu Việt Nam chưa đạt kỳ vọng là việc nhu cầu tiêu dùng nội địa Trung Quốc tăng nhưng ưu tiên sản phẩm nội địa; đồng Nhân dân tệ mất giá so với USD, giảm lợi nhuận nhà nhập khẩu. Bên cạnh đó, việc Trung Quốc siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm, dẫn đến nhiều lô hàng Việt Nam, đặc biệt sầu riêng bị cảnh báo.

Chỉ ra giải pháp khắc phục, theo ông Lai, doanh nghiệp Việt cần nâng cao chất lượng nông lâm thủy sản, đảm bảo truy xuất nguồn gốc toàn diện; đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản để tăng giá trị gia tăng; đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các tỉnh phía Bắc và Tây Bắc Trung Quốc, nơi nhu cầu thực phẩm cao cấp lớn; chú trọng bao bì, mẫu mã phù hợp thị hiếu. Đặc biệt, cần chú trọng đầu tư logistics, kho lạnh để ổn định nguồn cung.

"Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc cam kết tăng cường thông tin thị trường, tổ chức kết nối giao thương, phối hợp địa phương biên giới tháo gỡ vướng mắc thông quan, đồng thời thúc đẩy quảng bá hàng Việt tại các hội chợ lớn" - ông Lai khẳng định. 

Gỡ rào cản thương mại

Về thị trường Hoa Kỳ, ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết, trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam đạt 106 tỷ USD, tăng 44%; nhập khẩu từ Hoa Kỳ đạt 8 tỷ USD, dẫn đến xuất siêu 98 tỷ USD.

"Các nhóm hàng chủ lực như máy móc, thiết bị, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, thủy sản duy trì tăng trưởng mạnh, nhiều mặt hàng tăng từ 15% đến hơn 100%. Sự kiện Vietnam International Sourcing 2025 do Bộ Công Thương tổ chức đã góp phần giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận hệ thống phân phối lớn, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu" - ông Hưng thông tin. 

Dù vậy, theo ông Hưng chỉ ra, thị trường Hoa Kỳ vẫn còn tiềm ẩn nhiều thách thức. Thuế quan và quy tắc xuất xứ là rào cản lớn. Các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại ngày càng gay gắt trong 7 tháng đầu năm.

Để duy trì đà tăng trưởng, ông Đỗ Ngọc Hưng kiến nghị tiếp tục thúc đẩy đàm phán thỏa thuận thương mại; phối hợp liên bộ tháo gỡ tác động chính sách mới, đặc biệt thủy sản; đẩy mạnh xúc tiến thương mại và cung cấp thông tin kịp thời. Với thủy sản, cần vận động cơ chế chuyển tiếp. Với gỗ, doanh nghiệp phải minh bạch nguồn gốc và quy trình sản xuất, tăng cường dự báo, cảnh báo sớm về phòng vệ thương mại.

Thực tế, Trung Quốc và Hoa Kỳ đều là những thị trường rộng lớn, dư địa còn nhiều nhưng đầy thách thức, với điểm chung là yêu cầu cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và minh bạch sản phẩm. Để duy trì tăng trưởng xuất khẩu bền vững, theo đại diện các thương vụ, doanh nghiệp Việt cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, từ chất lượng sản phẩm, công nghệ chế biến, mẫu mã đến xây dựng thương hiệu.

Để tháo gỡ khó khăn, xúc tiến hàng Việt vào các thị trường trọng điểm, chia sẻ tại hội nghị, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, từ nay đến cuối năm, Bộ Công Thương sẽ phối hợp tổ chức hai hội chợ công nghiệp và tiêu dùng lớn tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, với sự tham gia của nhiều nhà mua hàng quốc tế. Đây là cơ hội để doanh nghiệp trong nước giới thiệu sản phẩm, ký kết hợp đồng, mở rộng mạng lưới phân phối.

Tại hội nghị, Cục Xúc tiến thương mại đề nghị các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hơn nữa vai trò “cầu nối” giữa thị trường quốc tế và doanh nghiệp trong nước. Không chỉ dừng ở hỗ trợ thông tin, các thương vụ cần chủ động kết nối, giới thiệu nhà nhập khẩu, nhà phân phối, tận dụng cơ hội từ các FTA như CPTPP, EVFTA, RCEP. Đồng thời, các địa phương, hiệp hội, ngành hàng cần phối hợp chặt chẽ, tham gia mạnh mẽ vào các hoạt động xúc tiến quốc gia để tạo sức bật cho xuất khẩu.