Thêm động thái can thiệp, Ngân hàng Nhà nước lộ quỹ đạo lãi suất mới?

Tín hiệu mới từ kênh OMO và nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ

Trong bối cảnh thanh khoản hệ thống liên tiếp chịu sức ép, lãi suất liên ngân hàng leo lên trên 7%, mức cao nhất trong ba năm, Ngân hàng Nhà nước đã có bước đi mạnh tay lần đầu tiên sau 14 tháng khi nâng lãi suất cho vay trên kênh thị trường mở (OMO) từ 4% lên 4,5%.

Động thái xuất hiện trong phiên 4/12, thời điểm thị trường cần một lực đỡ đáng tin cậy khi cầu vốn cuối năm tăng mạnh, dư địa hỗ trợ từ Trái phiếu Chính phủ" data-glossary-english="Government Bond" data-glossary-def="Chứng khoán nợ do Chính phủ phát hành, an toàn nhất trên thị trường.">trái phiếu Chính phủ đã dần cạn và lượng cầm cố OMO vượt 360.000 tỷ đồng. Dữ liệu cho thấy, Ngân hàng Nhà nước đã cho vay hơn 17.488 tỷ đồng ở nhiều kỳ hạn khác nhau, trong khi 14.277 tỷ đồng đáo hạn, qua đó bơm ròng hơn 3.211 tỷ đồng, đưa quy mô OMO lưu hành lên 361.407 tỷ đồng.

Điểm đáng chú ý hơn là việc nhà điều hành đồng thời kích hoạt nghiệp vụ hoán đổi USD/VND (swap) kỳ hạn 14 ngày với tổng quy mô 500 triệu USD. Ở mức 23.945 - 23.955 VND/USD, các ngân hàng giao USD cho Ngân hàng Nhà nước và ngay lập tức nhận về VND, sau đó mua lại USD theo tỷ giá đã ấn định. Chi phí “10 đồng swap” tương đương mức vay VND khoảng 5%/năm, tức cao hơn OMO truyền thống nhưng mở rộng được cửa tiếp cận vốn, nhất là với những ngân hàng không còn đủ tài sản bảo đảm là trái phiếu Chính phủ.

Các chuyên gia của Chứng khoán Maybank nhìn nhận, việc mở rộng danh mục tài sản bảo đảm sang USD, dù đi kèm chi phí vốn cao hơn, giúp Ngân hàng Nhà nước giải tỏa áp lực thanh khoản cho nhiều tổ chức tín dụng. Sự tăng nhẹ lãi suất OMO vì thế không chỉ phản ánh thay đổi tài sản bảo đảm mà còn hé lộ ý định đưa lãi suất ngắn hạn tiến gần mặt bằng chung.

Theo đánh giá của Maybank, Ngân hàng Nhà nước có thể duy trì mức lãi suất OMO quanh 4 - 5% trong trung hạn như một cách sàng lọc nhu cầu vay mượn, buộc thị trường sử dụng vốn tiết kiệm hơn trong giai đoạn nhạy cảm cuối năm.

Ông Huỳnh Hoàng Phương, chuyên gia phân tích độc lập, cũng cho rằng, mục tiêu cốt lõi của loạt động thái trên là hỗ trợ thanh khoản hệ thống, không phải để can thiệp tỷ giá như một số nhận định. Quy mô tín dụng tăng nhanh khiến nhu cầu vốn cao hơn nhiều so với dư địa hỗ trợ liên ngân hàng, buộc Ngân hàng Nhà nước phải mở thêm “van” thanh khoản. Khi OMO truyền thống gần đạt giới hạn, việc triển khai hoán đổi ngoại tệ trở thành lựa chọn hợp lý nhằm bơm VND nhanh, trực diện và ít gây xô lệch mặt bằng lãi suất.

Chia sẻ với báo giới về động thái mới của Ngân hàng Nhà nước, ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, cho biết, Ngân hàng Nhà nước sử dụng hoán đổi ngoại tệ như một công cụ để đáp ứng nhu cầu thanh khoản dịp cuối năm, bổ trợ cho thị trường mở. Việc áp dụng cơ chế mua - bán lại USD trong 14 ngày tận dụng tối đa nguồn USD dư thừa trong hệ thống ngân hàng, đồng thời tạo thêm một đường dẫn vốn linh hoạt mà không phải mở rộng quá mạnh bảng cân đối bằng VND.

Tín hiệu chuẩn bị cho một chu kỳ mới?

Các chuyên gia đánh giá đây là bước thử phản ứng thị trường. Nếu vận hành trơn tru, nhà điều hành hoàn toàn có thể nâng quy mô hoặc lặp lại các phiên tương tự, nhất là khi căng thẳng trên thị trường liên ngân hàng chưa hạ nhiệt hoàn toàn. Lãi suất VND trở nên dồi dào có thể kéo chênh lệch VND/USD thu hẹp, tạo lực ép nhất định lên tỷ giá, nhưng việc tăng lãi suất OMO lên 4,5% đóng vai trò như một “điểm chặn kỹ thuật”, hạn chế lãi suất rơi quá sâu và bảo vệ biên độ ổn định tỷ giá trong bối cảnh thị trường quốc tế còn nhiều biến động.

Cùng quan sát diễn biến thanh khoản, CEO WiGroup Trần Ngọc Báu nhận định, hệ thống ngân hàng đang đi vào giai đoạn có dấu hiệu căng thẳng. Lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm lên trên 7% cho thấy mức độ phụ thuộc rất lớn vào nguồn vốn ngắn hạn, trong khi dư nợ cho vay lẫn nhau đã đạt khoảng 3 triệu tỷ đồng, tương đương gần 15% tổng tài sản hệ thống. So sánh với các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc hay châu Âu, nơi tỷ lệ này thấp hơn nhiều ông Báu cho rằng, rủi ro mang tính cấu trúc đang dần lộ rõ và buộc Ngân hàng Nhà nước phải hành động.

Ở chiều chính sách, việc Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất OMO 0,5 điểm phần trăm được ông Báu đánh giá là “tín hiệu đầu tiên” báo trước khả năng bước vào chu kỳ tăng lãi suất điều hành. Lãi suất OMO vốn được xem là lãi suất chính sách mềm, phản ánh định hướng điều hành trước khi các mức lãi suất chủ chốt khác được điều chỉnh. Nếu chu kỳ tăng lãi suất hình thành, quá trình này thường kéo dài tối thiểu khoảng sáu tháng. Động thái này, theo ông Báu, diễn ra trong bối cảnh dư địa hỗ trợ thanh khoản đã thu hẹp đáng kể và Ngân hàng Nhà nước không còn nhiều khoảng trống để giữ lãi suất thấp như trước.

Ở phía điều hành chính thức, Ngân hàng Nhà nước cho biết, tính đến ngày 27/11, tăng trưởng tín dụng đạt 16,56% so với cuối năm 2024, tương đương hơn 18,2 triệu tỷ đồng, trong khi lạm phát 11 tháng ở mức 3,29% và GDP chín tháng tăng 7,85%. Những nền tảng này cho phép chính sách tiền tệ vẫn giữ được độ nới nhất định, song Ngân hàng Nhà nước cũng thừa nhận thách thức điều hành lãi suất trong bối cảnh thế giới còn nhiều bất định, đặc biệt khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chưa xác lập rõ lộ trình lãi suất trong thời gian tới.

Với "bức tranh" hiện tại, Ngân hàng Nhà nước cho biết sẽ tiếp tục theo dõi sát lạm phát, kinh tế vĩ mô và biến động trên thị trường quốc tế, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa để duy trì ổn định lãi suất và tỷ giá. Việc vận hành song song OMO và hoán đổi ngoại tệ được đánh giá là cách tiếp cận linh hoạt, giúp nhà điều hành bổ sung thanh khoản cho các tổ chức tín dụng qua nhiều kênh, đặc biệt trong cao điểm cuối năm khi áp lực huy động và cầu vốn tăng đột biến.

Về quỹ đạo lãi suất thời gian tới, hầu hết các chuyên gia đánh giá, Ngân hàng Nhà nước chưa có ý định thắt chặt chính sách tiền tệ ngay, nhưng đang dần tạo hành lang lãi suất mới phù hợp hơn với trạng thái thanh khoản hiện tại. Lãi suất liên ngân hàng dự kiến hạ nhiệt khi nguồn VND được bổ sung qua swap, song lãi suất cho vay trên OMO giữ ở 4,5% sẽ giúp thị trường không rơi vào chu kỳ vốn quá rẻ, tránh tạo áp lực lên tỷ giá và duy trì cân bằng cho hệ thống.

Trong ngắn hạn, chính sách vẫn mang tính hỗ trợ, nhưng các tín hiệu sớm, từ việc tăng lãi suất OMO đến thừa nhận dư địa hỗ trợ thu hẹp đều cho thấy nhà điều hành đang chuẩn bị cho giai đoạn điều tiết lãi suất chủ động hơn. Quỹ đạo lãi suất vì thế không còn là câu chuyện ẩn dưới các con số, mà trở thành chỉ báo rõ ràng về nhịp chuyển của chính sách tiền tệ trong chu kỳ mới. 

Theo các chuyên gia, nếu các điều kiện lạm phát và tỷ giá tiếp tục ổn định, mức điều tiết lãi suất sẽ được Ngân hàng Nhà nước giữ trong biên độ hẹp. Ngược lại, nếu biến động từ bên ngoài gia tăng, đây có thể là khởi đầu cho bước dịch chuyển cứng rắn hơn trong những tháng tới.