| Cơ chế đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng, thực thi pháp luật Tổng Bí thư Tô Lâm dự Hội nghị toàn quốc triển khai Nghị quyết 68 và 66 Bộ Công Thương quán triệt, học tập Nghị quyết số 66 và 68 |
Ngày 30/4/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm thay mặt Bộ Chính trị đã ký ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật đã được thành lập ngay sau khi Nghị quyết được Bộ Chính trị ban hành do Đồng chí Tổng Bí thư làm Trưởng ban; Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội làm Phó trưởng Ban; các thành viên khác là Trưởng một số Ban Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Trưởng một Bộ, ngành, cơ quan, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc tổ chức thực hiện thành công Nghị quyết.
 |
| Tổng Bí thư Tô Lâm và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước tại Hội nghị. Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội |
Đòi hỏi khách quan của tiến trình đổi mới
Sáng 18/5, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc quán triệt, triển khai Nghị quyết 66-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XIII do Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức, báo cáo Nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 66-NQ/TW, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ: Việc ban hành Nghị quyết 66-NQ/TW là đòi hỏi khách quan của tiến trình đổi mới, nhằm tạo đột phá nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng của đất nước.
Điều đó thể hiện qua các yếu tố sau: Đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với những đòi hỏi cao hơn về thể chế pháp luật để thực hiện thành công mục tiêu trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Điều này đòi hỏi một hệ thống pháp luật hiện đại, đồng bộ và khả thi.
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, quá trình chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang diễn ra mạnh mẽ, đặt ra những vấn đề mới, phức tạp về pháp lý cần được nghiên cứu, điều chỉnh kịp thời. Hội nhập quốc tế sâu rộng, nhất là việc Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đòi hỏi hệ thống pháp luật trong nước phải tương thích với các cam kết quốc tế và thông lệ quốc tế.
Trong những năm qua, theo Chủ tịch Quốc hội, công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước: Tư duy, nhận thức lý luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa không ngừng được hoàn thiện. Hệ thống pháp luật Việt Nam đã được hình thành tương đối đồng bộ, bao trùm hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế (năm 2024, GDP của Việt Nam đã tăng 7,09%, đạt mức cao nhất trong khu vực, 15/15 chỉ tiêu kinh tế đạt và vượt - một phần nhờ vào việc ban hành kịp thời nhiều chính sách, pháp luật tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp và người dân).
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chỉ rõ, công tác xây dựng và thi hành pháp luật vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế. Một số chủ trương, định hướng của Đảng chưa được thể chế hóa kịp thời, đầy đủ; Tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý, chưa chú trọng đúng mức đến thúc đẩy phát triển, tạo động lực đổi mới sáng tạo.
Chất lượng xây dựng pháp luật chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn; Tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu đồng bộ, không rõ ràng chưa được khắc phục triệt để, gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Công tác tổ chức thi hành pháp luật vẫn là khâu yếu.
 |
| Chủ tịch Quốc hội báo cáo nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội |
5 quan điểm chỉ đạo
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Nghị quyết 66-NQ/TW chỉ rõ 5 quan điểm chỉ đạo, đó là:
Thứ nhất, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thi hành pháp luật.
Thứ hai, phải xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước.
Thứ ba, xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa của nhân loại, đưa thể chế, pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ cho phát triển, tạo dư địa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế “hai con số”; nâng cao đời sống của Nhân dân, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước.
Thứ tư, cần nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng với thi hành pháp luật.
Thứ năm, xác định rõ đầu tư cho công tác xây dựng chính sách, pháp luật là đầu tư cho phát triển. Nhà nước bảo đảm và ưu tiên nguồn lực và có chế độ, chính sách đặc thù, vượt trội cho công tác nghiên cứu chiến lược, chính sách, xây dựng pháp luật và đội ngũ nhân lực trực tiếp, thường xuyên thực hiện các nhiệm vụ này.
Thực hiện 2 mục tiêu chiến lược 100 năm
Về mục tiêu, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Nghị quyết 66-NQ/TW đặt ra mục tiêu trung hạn và dài hạn cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật, bám sát yêu cầu và mốc thời gian thực hiện 2 mục tiêu chiến lược 100 năm mà Đảng ta đã đề ra.
Trong đó, đến năm 2030, Việt Nam có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi, cơ chế tổ chức thực hiện nghiêm minh, nhất quán, mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội để đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao.
Đến năm 2045, Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao, có hệ thống pháp luật chất lượng cao, hiện đại, tiệm cận chuẩn mực, thông lệ quốc tế tiên tiến và phù hợp với thực tiễn đất nước, được thực hiện nghiêm minh, nhất quán; thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội.
Đồng thời, để bảo đảm thực hiện có lộ trình, bước đi, có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm tính khả thi, Nghị quyết xác định rõ mục tiêu cụ thể cho các giai đoạn trước mắt và cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI.
 |
| Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội |
7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp - đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật
Nhằm tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế và trên cơ sở các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu đã đề ra, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu cụ thể: Nghị quyết xác định 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới.
Trước hết, Nghị quyết khẳng định xây dựng và thi hành pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm của xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, cần được thực hiện dưới sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng.
Một điểm nhấn quan trọng là đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật. Pháp luật phải thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng; xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, ưu tiên bảo đảm quyền con người và quyền công dân.
Luật pháp được xác định là lợi thế cạnh tranh của đất nước, do đó Nghị quyết yêu cầu dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm” - thay vào đó phải khuyến khích sáng tạo, khơi thông nguồn lực phát triển. Các quy định pháp luật cần ổn định, đơn giản, dễ hiểu, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.
Công tác xây dựng pháp luật được yêu cầu phải rất chủ động trong nghiên cứu chiến lược và tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, nhằm tăng tính dự báo, nâng cao chất lượng chính sách.
Đồng thời, Nghị quyết nhấn mạnh phải hoàn thiện quy trình lập pháp minh bạch, chuyên nghiệp và công khai ý kiến đóng góp, không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp. Đặc biệt, đối với các luật chủ yếu phục vụ phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, Nghị quyết yêu cầu cắt giảm tối đa điều kiện kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ; bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; coi khu vực kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận dễ dàng nguồn vốn, đất đai, nhân lực chất lượng cao.
Nghị quyết 66-NQ/TW cũng đặt ra yêu cầu công tác thi hành pháp luật phải đột phá. Pháp luật được thực thi công bằng, nghiêm minh, nhất quán và kịp thời, luôn gắn chặt với quá trình xây dựng pháp luật. Nghị quyết yêu cầu phát huy tinh thần phục vụ nhân dân của công chức, bảo đảm quan điểm “người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm”.
Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và tổ chức xã hội được huy động tích cực tham gia giám sát thi hành pháp luật và phổ biến giáo dục pháp luật. Nghị quyết yêu cầu xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, đa dạng hóa truyền thông chính sách (kể cả ứng dụng công nghệ số).
Bên cạnh đó, Nghị quyết 66-NQ/TW chú trọng các giải pháp đột phá về nguồn lực cho công tác pháp luật. Nghị quyết yêu cầu xây dựng chính sách đặc thù, nâng cao đãi ngộ, thu hút chuyên gia pháp lý, nhà khoa học, luật gia giỏi tham gia công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
 |
| Các đại biểu tham dự Hội nghị. Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội |
Khẩn trương triển khai chương trình, kế hoạch hành động
Trên cơ sở các nhóm nhiệm vụ, giải pháp được đề ra trong Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ đã ban hành chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW xác định toàn diện các nội dung, nhiệm vụ cần triển khai và phối hợp triển khai thực hiện, cụ thể:
Thể chế hóa chủ trương của Đảng về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và các luật có liên quan để tiếp tục thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương khẩn trương cụ thể hóa, hướng dẫn triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật; Xây dựng, sớm hoàn thành việc ban hành các luật và văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật trong các lĩnh vực cần thiết khác, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Bên cạnh đó, thực hiện đổi mới tư duy lập pháp, trong xây dựng, chỉnh lý, hoàn thiện các dự thảo luật trình Quốc hội biểu quyết thông qua, Đảng ủy Quốc hội phối hợp chặt chẽ với Đảng ủy Chính phủ và các cơ quan có liên quan chú trọng bảo đảm nguyên tắc một số bộ luật, luật quy định về quyền con người, quyền công dân, tố tụng tư pháp thì cần cụ thể, về cơ bản các luật khác.
Trong năm 2025, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ và các cơ quan, tổ chức triển khai thực hiện tổng kết việc thực hiện Định hướng chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, đánh giá kỹ kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế.
Đối với cấp ủy đảng của các cơ quan, tổ chức khác, theo chức năng, nhiệm vụ cần triển khai thực hiện một số nhiệm vụ, cụ thể: Khẩn trương xây dựng kế hoạch và lãnh đạo tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 66-NQ/TW.
Theo đó, căn cứ vào các nội dung của Nghị quyết, các nội dung có liên quan trong Chương trình hành động của Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ để sớm ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết của cơ quan mình.
Trong đó, lưu ý phải xác định đúng, đủ nhiệm vụ của từng cơ quan, gắn với thời hạn thực hiện cụ thể, kết quả đầu ra rõ ràng, đồng thời, có cơ chế theo dõi, giám sát, kiểm tra việc thực hiện bảo đảm để những chủ trương, quyết sách trong Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống mang lại những kết quả cụ thể có thể kiểm đếm và người dân cảm nhận được sự thay đổi theo chiều hướng tích cực. Dứt khoát không để tình trạng “nói nhiều làm ít”, “nói mà không làm”.
Ngày 19/5/2025, Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết số 197 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để kịp thời thể chế hóa ngay các quyết sách của Nghị quyết 66, tháo gỡ ngay những vướng mắc, bất cập về cơ chế tài chính, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, chuyển đổi số trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
| Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Để đạt được các mục tiêu đột phá mà Nghị quyết số 66-NQ/TW đề ra đòi hỏi mỗi cơ quan, tổ chức, mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, đổi mới phương thức lãnh đạo và thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp một cách chủ động, sáng tạo, thực chất. Mọi nỗ lực phải hướng đến mục tiêu chung: Tạo dựng một nền pháp lý tiên tiến, hiện đại, minh bạch, tạo động lực mạnh mẽ cho khát vọng vươn lên của dân tộc. Nhiệm vụ đặt ra rất nặng nề nhưng cũng hết sức vẻ vang. Mỗi cơ quan, mỗi cá nhân phải biến quyết tâm thành hành động cụ thể: Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, song song với việc thi hành nghiêm minh pháp luật và khuyến khích sáng tạo. |