Tham gia Diễn đàn có: Ông Amit Ganju, Tổng Giám đốc Khối Phát triển doanh nghiệp châu Á - Thái Bình Dương, Fitch Ratings; ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam; cùng đại diện một số Vụ, Cục của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các tổ chức quốc tế, chuyên gia xếp hạng tín nhiệm và lãnh đạo nhiều ngân hàng thương mại.

Xếp hạng tín nhiệm - “Tấm hộ chiếu tài chính” cho hội nhập

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, xếp hạng tín nhiệm đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với các quốc gia, tổ chức, doanh nghiệp trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Trong lĩnh vực ngân hàng, xếp hạng tín nhiệm được cho là “tấm hộ chiếu tài chính” quan trọng, phản ánh năng lực tài chính, chất lượng quản trị và mức độ tin cậy của các tổ chức tín dụng trên thị trường trong nước và quốc tế.

“Tấm hộ chiếu tài chính” này không chỉ là chỉ số giúp tiếp cận các nguồn vốn với chi phí hợp lý, mà còn thể hiện sự minh bạch và là thước đo mức độ sẵn sàng và khả năng hội nhập của hệ thống ngân hàng quốc gia.

Theo lãnh đạo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nhiều ngân hàng thương mại Việt Nam đã chủ động thực hiện xếp hạng tín nhiệm với các tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín, kết quả cho thấy năng lực tín nhiệm của các ngân hàng Việt Nam đã có những bước tiến rõ rệt, qua đó cải thiện về chất lượng tài sản, an toàn vốn, khả năng sinh lời và quản trị rủi ro. Đây là tín hiệu đáng khích lệ cho thấy năng lực nội tại và sự minh bạch tài chính của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Đây cũng là công cụ quan trọng không chỉ giúp nhà đầu tư nhận diện mức độ rủi ro của tổ chức phát hành, mà còn hỗ trợ tổ chức tín dụng tự đánh giá vị thế tài chính, củng cố niềm tin thị trường và giảm chi phí huy động vốn.

Phát biểu tại Diễn đàn, đại diện Fitch Ratings đánh giá, những năm gần đây, nhiều ngân hàng thương mại Việt Nam đã chủ động tham gia xếp hạng tín nhiệm với các tổ chức uy tín quốc tế. Fitch Ratings ghi nhận hệ thống ngân hàng Việt Nam đã tăng gấp 3 lần quy mô so với năm 2014, đồng thời cải thiện đáng kể năng lực quản trị và an toàn vốn.

Ông Willie Tanoto, Giám đốc Cấp cao, Trưởng Bộ phận Xếp hạng Ngân hàng Đông Nam Á của Fitch Ratings cho biết, Việt Nam đang thu hút sự quan tâm rất lớn từ các tổ chức quốc tế nhờ nền kinh tế phát triển vượt bậc, tốc độ tăng trưởng GDP cao và còn nhiều dư địa để mở rộng. Hiện nay, xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam chỉ còn cách mức “BBB” 1 bậc, phản ánh niềm tin ngày càng cao của giới đầu tư quốc tế. Môi trường tài chính của Việt Nam ngày càng cởi mở, nhiều chính sách về phát hành trái phiếu ngân hàng được ban hành trong 10 năm qua, cùng với những cải thiện mạnh mẽ về khung pháp lý từ Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Fitch Ratings ghi nhận, phần lớn các ngân hàng Việt Nam đã tập trung nâng cao quản trị, tăng tính minh bạch tài chính và công khai niêm yết, qua đó củng cố niềm tin của thị trường. Trong 10 năm qua, hệ thống ngân hàng duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng tích cực, cùng với đó là chất lượng tài sản được cải thiện rõ rệt. Theo đánh giá của Fitch Ratings, điểm rủi ro (Risk Profile) của các ngân hàng Việt Nam tuy vẫn thấp hơn điểm hồ sơ kinh doanh (Business Profile) một bậc, song triển vọng chất lượng tài sản (Asset Quality) đã được nâng lên mức tích cực.

Giám đốc Cấp cao, Trưởng Bộ phận Xếp hạng Ngân hàng Đông Nam Á của Fitch Ratings cũng lưu ý, hầu hết các ngân hàng đều ghi nhận đòn bẩy tài chính và tăng trưởng cao, song rủi ro cũng gia tăng song hành với tốc độ phát triển.

“Chúng ta có quyền lạc quan về triển vọng của ngành Ngân hàng Việt Nam, nhưng đồng thời cũng cần chuẩn bị kỹ lưỡng cho những rủi ro và thách thức có thể phát sinh từ chính tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ này”, ông Willie Tanoto phát biểu.

Đồng quan điểm, ông Andre Debakhapouve, Giám đốc Khối Quản lý Rủi ro VPBank cũng nhận định, so với các thị trường khác, Việt Nam có tốc độ tăng trưởng cao và là nền kinh tế mới nổi, nên song hành với cơ hội là nhiều rủi ro cần được quản trị.

Để quản trị tốt rủi ro, Giám đốc Khối Quản lý rủi ro VPBank lưu ý, các ngân hàng cần xây dựng văn hóa quản lý rủi ro, đảm bảo tuân thủ quy định nhưng vẫn linh hoạt, chủ động ngăn ngừa rủi ro. Các ngân hàng cần nhận diện sớm các rủi ro mới như: an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo, các rủi ro phi tài chính,... để có biện pháp phòng ngừa, phân loại rõ các nhóm rủi ro nhằm quản lý phù hợp.

Theo ông Andre, Việt Nam đang đi đúng hướng khi chủ động xây dựng bộ đệm dự phòng và củng cố năng lực đội ngũ quản lý rủi ro trẻ, năng động. Ông đánh giá cao sự ổn định chính trị và khung pháp lý rõ ràng của Việt Nam – yếu tố giúp hệ thống ngân hàng vận hành trong môi trường an toàn hơn so với nhiều nền kinh tế mới nổi khác.

Tài chính xanh – Hướng đi chiến lược cho tăng trưởng bền vững

Song song với câu chuyện xếp hạng tín nhiệm, tài chính bền vững được xem là trụ cột không thể thiếu trong chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, ngân hàng có vai trò “định hướng dòng vốn”, dẫn vốn vào các dự án xanh, tiết kiệm năng lượng và thân thiện môi trường. Cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đặt ra yêu cầu cấp bách phải hình thành một hệ thống tài chính xanh hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi.

Trong đó, ngành Ngân hàng đã chủ động ban hành chính sách tín dụng xanh, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá rủi ro môi trường – xã hội (ESG), triển khai các sản phẩm tài chính xanh và phát hành trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững. Một số ngân hàng đã bắt đầu áp dụng công cụ đánh giá rủi ro khí hậu trong danh mục tín dụng, mở rộng hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm về quản trị ESG và huy động nguồn vốn xanh từ các định chế quốc tế.

Tuy nhiên, lãnh đạo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng cho biết, việc phát triển tài chính bền vững ở Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu, đòi hỏi một hệ thống tiêu chuẩn thống nhất, cơ sở dữ liệu ESG đáng tin cậy và cơ chế hỗ trợ chính sách rõ ràng hơn.

Từ góc độ quản lý Nhà nước, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho biết, thời gian qua, NHNN đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy tín dụng xanh.

Theo đó, NHNN đã điều hành tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh, tập trung tín dụng vào lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng kinh tế, hỗ trợ nền kinh tế chuyển sang mô hình tăng trưởng xanh, bền vững.

Cùng với việc xây dựng định hướng phát triển ngân hàng xanh, tín dụng xanh, NHNN cũng ban hành kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, ban hành các văn bản hướng dẫn tín dụng xanh, gắn với mục tiêu bảo vệ môi trường, triển khai các chương trình tín dụng xanh thuộc một số ngành, lĩnh vực…

NHNN cũng tích cực trao đổi, làm việc với các tổ chức như WB, ADB, AIIB, AFD, JBIC, các ngân hàng nước ngoài… nhằm huy động nguồn lực hỗ trợ của các tổ chức này cho tăng trưởng xanh, phát triển bền vững; phối hợp các bộ, ngành cấp thư không phản đối cho các khoản vay của một số tổ chức tài chính quốc tế (IFC, AIIB,…) tài trợ cho các dự án xanh tại Việt Nam thông qua hệ thống ngân hàng.

Mặt khác, tăng cường năng lực cho hệ thống ngân hàng trong thực hiện tín dụng xanh thông qua việc triển khai các hoạt động hỗ trợ kỹ thuật, các hoạt động đào tạo và bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng quản trị, điều hành nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngân hàng về tín dụng, ngân hàng xanh.

Từ những giải pháp đó, Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế thông tin, đến ngày 30/9/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt 744 nghìn tỷ đồng, tăng 9,4% so với cuối năm 2024, chiếm gần 4,2% tổng dư nợ nền kinh tế. Dư nợ tín dụng xanh tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 37%) và nông nghiệp xanh (chiếm gần 27%).

Các TCTD đã tăng cường quản lý rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng, dư nợ đạt 4,6 triệu tỷ đồng, tăng 27,7% so với cuối năm 2024, số món vay được đánh giá rủi ro môi trường xã hội đạt gần 1,3 triệu món.

Tuy nhiên, đại diện NHNN cũng thẳng thắn chỉ ra những rào cản về thể chế và kỹ thuật. Dù Việt Nam đã có Danh mục phân loại xanh (Quyết định 21/2025/QĐ-TTg), song chưa có quy trình xác nhận dự án xanh, thiếu khung tiêu chí cụ thể cho dự án tuần hoàn và ESG. Thị trường trái phiếu xanh và tài chính bền vững còn hạn chế, dữ liệu ESG chưa được chia sẻ thống nhất giữa các bên…

Từ đó, đại diện Ngân hàng Nhà nước kiến nghị hoàn thiện hướng dẫn xác nhận dự án xanh, phát triển thị trường carbon và thị trường trái phiếu xanh nội địa, đồng thời hỗ trợ ngân hàng tiếp cận nguồn vốn quốc tế với chi phí hợp lý hơn.

ESG - Từ cam kết đến hành động cụ thể

Trong bức tranh tổng thể của tài chính bền vững, tích hợp ESG không chỉ là xu hướng, mà là thước đo năng lực và trách nhiệm xã hội của các ngân hàng.

Ở góc độ ngân hàng thương mại nhà nước, bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Trưởng Ban chỉ đạo ESG, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank cho rằng, tham gia vào các hoạt động phát triển bền vững giúp ngân hàng vừa quản lý rủi ro tốt hơn, vừa mở ra cơ hội mới. Agribank đã xây dựng hệ thống quản lý rủi ro môi trường – xã hội, triển khai sản phẩm tín dụng xanh và hỗ trợ dự án thân thiện môi trường.

Đại diện Agribank nhấn mạnh việc đào tạo nhân lực ESG là nền tảng quan trọng. Cần có bộ máy chuyên trách, được huấn luyện bài bản, có khả năng đo lường tác động và kết nối với chiến lược tổng thể của ngân hàng.

Theo Phó Trưởng Ban chỉ đạo ESG của Agribank, khó khăn hiện nay nằm ở việc áp dụng tiêu chuẩn ESG vào quy trình tín dụng còn phức tạp; thiếu hướng dẫn chi tiết và sự phối hợp giữa các bên liên quan. Vì vậy, cần cơ chế hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm và khuyến khích hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực toàn ngành.

Khẳng định phát triển bền vững không chỉ là xu hướng của thế giới, mà là cách để ngân hàng Việt Nam tự củng cố sức đề kháng trong môi trường cạnh tranh toàn cầu, đại diện Agribank cho biết, Agribank xác định đưa ESG trở thành một phần của chiến lược phát triển, góp phần thúc đẩy nền kinh tế xanh, bao trùm và bền vững.

Ở góc độ kinh nghiệm quốc tế, bà Huỳnh Mai Hương, Trưởng Chương trình Tài chính Xanh (IFC) nhận định: “Tài chính bền vững không còn là khái niệm mới – mà là yêu cầu bắt buộc nếu ngân hàng muốn tồn tại lâu dài”.

Theo đại diện IFC, mỗi ngân hàng cần lồng ghép ESG vào chiến lược phát triển, không chỉ ở cấp chính sách, mà cả trong văn hóa tổ chức. IFC đang đồng hành cùng các ngân hàng Việt Nam thông qua tư vấn, đào tạo và kết nối mạng lưới các định chế tiên phong để chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn.

“Con người là trung tâm của quá trình này. Xây dựng đội ngũ chuyên trách ESG là bước khởi đầu để hướng đến tài chính xanh hiệu quả và tự nhiên nhất”, Trưởng Chương trình Tài chính Xanh của IFC khẳng định.

Từ góc nhìn nhà đầu tư, bà Nguyễn Nhật Hà Chi, Quản lý ESG Dragon Capital cho rằng, hệ thống tài chính như mạch máu của nền kinh tế. Một nền kinh tế khỏe mạnh chỉ có thể vận hành khi mạch máu này lưu thông hiệu quả và sạch. Dragon Capital đã áp dụng khung quản trị ESG từ năm 2016, theo chuẩn quốc tế, để giám sát toàn bộ danh mục đầu tư.

Theo Quản lý ESG Dragon Capital, các ngân hàng là nhân tố trung tâm giúp Chính phủ hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thông qua sản phẩm tín dụng xanh, đầu tư có trách nhiệm và công bố thông tin minh bạch.

Bà Candice Low, Giám đốc xếp hạng ESG của Sustainable Fitch đánh giá, Việt Nam đang có bước tiến nhanh và tích cực. Ngày càng nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận được vốn xanh - điều hiếm thấy ở các nền kinh tế mới nổi.

Theo Giám đốc xếp hạng ESG của Sustainable Fitch, Việt Nam đặt mục tiêu 60% ngân hàng áp dụng kế hoạch ESG, tương đương mức của Thái Lan hiện nay. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần có khung thể chế thống nhất, quy trình quản lý rủi ro chặt chẽ và đội ngũ chuyên gia hiểu nghiệp vụ ESG – tài chính.

“Không thể có phát triển bền vững nếu tách rời yếu tố con người và hiểu biết chuyên môn”, bà Candice Low nhấn mạnh.

Trong khuôn khổ Diễn đàn, tại 2 phiên thảo luận, các diễn giả nhận định, xếp hạng tín nhiệm, tài chính bền vững và quản trị rủi ro là những trụ cột bổ trợ lẫn nhau. Một ngân hàng được xếp hạng cao sẽ có khả năng huy động vốn rẻ hơn; ngân hàng quản trị rủi ro tốt sẽ vận hành ổn định hơn; và ngân hàng gắn ESG trong chiến lược sẽ bền vững hơn trong dài hạn.

Các chuyên gia quốc tế đều cho rằng, ngành Ngân hàng Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình quan trọng, vừa phải duy trì đà tăng trưởng, vừa đáp ứng yêu cầu xanh hóa, minh bạch và thích ứng rủi ro toàn cầu. Nếu tiếp tục duy trì đà cải cách, hoàn thiện khung ESG và nâng chuẩn quản trị, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành trung tâm tài chính năng động và có trách nhiệm trong khu vực, nơi dòng vốn tìm đến vì niềm tin và tính bền vững - chứ không chỉ vì lợi nhuận.