Đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy tăng trưởng xuất nhập khẩu

Điểm sáng từ nông sản và công nghiệp chế biến

Tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2025 do Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương tổ chức sáng 9/9, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại nhấn mạnh, chỉ tiêu xuất nhập khẩu năm nay được Chính phủ giao cho ngành Công Thương hết sức nặng nề nhưng cũng đầy kỳ vọng: tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 12% và xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để đưa nền kinh tế bước vào giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu tăng trưởng bền vững, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.

Bức tranh thương mại 8 tháng đầu năm 2025 cho thấy nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 305 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm 2024, một kết quả ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, xung đột thương mại và biến động địa chính trị tác động mạnh mẽ đến chuỗi cung ứng quốc tế.

Đáng chú ý, khu vực FDI tiếp tục đóng vai trò chủ lực với 228 tỷ USD, tăng trên 18%, trong khi doanh nghiệp trong nước đạt 76,5 tỷ USD, tăng 3%. Điều này cho thấy sức bật của khối FDI vẫn vượt trội, song cũng phản ánh hạn chế về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa. Đây là thách thức lớn đặt ra cho Chính phủ và Bộ Công Thương trong việc hỗ trợ, nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Xét theo nhóm hàng, nông sản Việt tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ở một số sản phẩm chủ lực: cà phê tăng gần 60%, hạt điều tăng 16%, thủy sản tăng 11%. Những con số này khẳng định lợi thế truyền thống của nông nghiệp Việt Nam, nhất là trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về nông sản, thực phẩm an toàn, bền vững ngày càng cao. Tuy nhiên, gạo vốn là ngành xuất khẩu mũi nhọn lại giảm gần 17%, chè giảm 10%, rau quả giảm 2%. Đây là dấu hiệu cảnh báo về sự phân hóa mạnh giữa các mặt hàng, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tái cơ cấu sản xuất, nâng cao giá trị chế biến và chất lượng.

Ở lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, vốn chiếm tỉ trọng áp đảo, nhiều nhóm hàng như điện thoại, linh kiện, máy vi tính, dệt may, da giày tiếp tục tăng trưởng hai con số, trở thành động lực chính duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu của cả nước. Ngược lại, nhóm nhiên liệu - khoáng sản sụt giảm mạnh, chỉ đạt hơn 1,7 tỷ USD (giảm 39%), phù hợp với xu hướng giảm dần khai thác tài nguyên thô, song cũng đặt ra bài toán nâng cao giá trị gia tăng.

Về thị trường, xuất khẩu sang nhiều khu vực ghi nhận kết quả vượt trội. Tại châu Mỹ, Hoa Kỳ tăng gần 28%, Argentina tăng 188,9%, Colombia tăng 48%, Mexico tăng 18%, Canada tăng 15%. Ở châu Âu, nhiều thị trường mới nổi ghi nhận mức tăng ấn tượng: Na Uy tăng 48%, Slovakia tăng 32%, Áo tăng 21%. Khu vực châu Á, Hồng Kông (Trung Quốc) tăng 33%, Ấn Độ tăng gần 50%, Hàn Quốc và Nhật Bản cùng tăng hơn 10%. Đặc biệt, châu Phi nổi bật với Senegal tăng 249%, Angola 140%, Ghana 47%, cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường này nếu có chiến lược khai thác phù hợp.

Tuy nhiên, cũng có những điểm nghẽn không thể bỏ qua. Một số thị trường truyền thống trong khu vực ASEAN như Indonesia, Malaysia, Philippines lại giảm tăng trưởng từ 1-4%. Tại châu Âu, một số nước nhập khẩu giảm mạnh như Phần Lan (giảm 35%), Ai Len (giảm 28%), Síp (giảm 20%). Đây là lời cảnh tỉnh về việc không thể phụ thuộc vào một số thị trường quen thuộc, mà cần đa dạng hóa, tìm kiếm cơ hội ở những thị trường ngách, tiềm năng nhưng chưa được khai thác đúng mức.

Đẩy mạnh xúc tiến, tận dụng hiệu quả các FTA

Trước bức tranh xuất khẩu phân hóa, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng như Chỉ thị số 06, Kế hoạch 5907, Chỉ thị số 18, với định hướng tập trung vào phát triển thị trường mới, kiểm soát nhập khẩu hợp lý, đồng thời mở rộng các hoạt động xúc tiến thương mại quốc gia.

Theo ông Vũ Bá Phú, từ nay đến cuối năm, Bộ Công Thương sẽ phối hợp tổ chức hai hội chợ công nghiệp và tiêu dùng lớn tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, với sự tham gia của nhiều nhà mua hàng quốc tế. Đây là cơ hội để doanh nghiệp trong nước giới thiệu sản phẩm, ký kết hợp đồng, mở rộng mạng lưới phân phối.

Cục Xúc tiến thương mại cũng đề nghị các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hơn nữa vai trò “cầu nối” giữa thị trường quốc tế và doanh nghiệp trong nước. Không chỉ dừng ở hỗ trợ thông tin, các thương vụ cần chủ động kết nối, giới thiệu nhà nhập khẩu, nhà phân phối, tận dụng cơ hội từ các FTA như CPTPP, EVFTA, RCEP. Đồng thời, các địa phương, hiệp hội ngành hàng cần phối hợp chặt chẽ, tham gia mạnh mẽ vào các hoạt động xúc tiến quốc gia để tạo sức bật cho xuất khẩu.

“Thành công của xuất khẩu năm 2025 không chỉ đến từ những con số tăng trưởng, mà quan trọng hơn là sự cân bằng, bền vững và đa dạng hóa. Chúng ta cần tận dụng tối đa lợi thế của các thị trường mới nổi, đồng thời củng cố chỗ đứng ở các thị trường truyền thống”, ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh.

Trong bối cảnh thế giới còn tiềm ẩn nhiều biến động, việc kiên định với mục tiêu đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu và nguồn cung nhập khẩu chính là chìa khóa giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững.

Nhằm nắm bắt được nhu cầu hiện nay tại các thị trường lớn, thị trường tiềm năng, cũng như thị trường còn khó khăn, tại sự kiện, các đơn vị đã đã báo cáo tình hình sản xuất, xuất nhậpkhẩu trong 8 tháng đầu năm, kịch bản tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu các tháng cuối năm 2025. Đồng thời, đề xuất giải pháp đa dạng hóa thị trường, sản phẩm xuất khẩu, đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 - 2026.

Bên cạnh đó, các hiệp hội như hiệp hội, ngành hàng… cũng đã chỉ ra những khó khăn, thách thức của ngành hàng, địa phương, doanh nghiệp trong công tác phát triển, đa dạng hoá thị trường xuất nhập khẩu.

Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 có sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, cùng các đại diện lãnh đạo các Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp, Sở Tài chính của các địa phương; đại diện các Cục, Vụ, đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương; cùng hơn 58 Thương vụ Việt Nam tại các thị trường trên thế giới.