Vì sao thị trường chứng khoán Việt Nam cần tái cấu trúc cơ cấu nhà đầu tư sau nâng hạng?

15/12/2025 - 20:043 phút đọc

(Banker.vn) Việc thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell chính thức nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp vào năm 2025 được xem là một dấu mốc quan trọng, phản ánh nỗ lực cải cách bền bỉ suốt hơn hai thập kỷ. Tuy nhiên, cùng với cơ hội từ nâng hạng, thị trường cũng đang đối mặt với những thách thức mang tính cấu trúc, trong đó nổi bật là bài toán biến động lớn và hệ quả là chi phí huy động vốn gia tăng.

Chia sẻ tại Diễn đàn Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026, ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) nhấn mạnh, việc nâng hạng không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật, mà là sự ghi nhận của cộng đồng tài chính quốc tế đối với chất lượng, sức hấp dẫn và độ tin cậy của thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, đây mới chỉ là điểm khởi đầu. Thách thức tiếp theo là nâng cao hiệu quả vận hành của thị trường để kênh huy động vốn này đóng góp thực chất hơn cho nền kinh tế.

margin: 15px auto;" />

Một thực tế được lãnh đạo UBCKNN chỉ ra là thị trường chứng khoán Việt Nam thời gian qua có thanh khoản cao nhưng đi kèm mức độ biến động mạnh. Sau khi hệ thống KRX đi vào vận hành, giá trị giao dịch bình quân tăng mạnh, từ khoảng 13.000 - 14.000 tỷ đồng/phiên lên hơn 29.000 tỷ đồng/phiên, tương đương trên 1 tỷ USD. Tuy nhiên, thanh khoản cao chưa đồng nghĩa với chất lượng thị trường cao, khi biến động lớn khiến thị trường bị đánh giá là có mức rủi ro cao hơn.

Biến động mạnh là một trong những nguyên nhân khiến chi phí huy động vốn trên thị trường chứng khoán Việt Nam bị tính ở mức cao hơn so với các thị trường có mức độ ổn định lớn hơn. Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này nằm ở cơ cấu nhà đầu tư, khi nhà đầu tư cá nhân hiện chiếm tới 85 - 95% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường.

Cơ cấu nhà đầu tư lệch về cá nhân khiến dòng tiền mang tính ngắn hạn, dễ bị chi phối bởi tâm lý và thông tin, làm gia tăng biến động giá. Trong khi đó, các nhà đầu tư tổ chức và các định chế chuyên nghiệp - lực lượng có khả năng đầu tư dài hạn và ổn định thị trường vẫn chưa đóng vai trò chủ đạo. Điều này khiến thị trường dù sôi động nhưng thiếu độ bền vững, và chi phí vốn của doanh nghiệp vì thế cũng khó giảm.

Từ thực tế này, lãnh đạo UBCKNN cho rằng tái cấu trúc cơ cấu nhà đầu tư theo hướng tăng vai trò của các định chế đầu tư chuyên nghiệp là chủ trương lớn cần được đẩy mạnh trong giai đoạn tới. Đây không chỉ là yêu cầu để giảm biến động, mà còn là điều kiện quan trọng để thị trường chứng khoán thực sự trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.

Song song với tái cấu trúc nhà đầu tư, UBCKNN đang triển khai các giải pháp nhằm nâng cao an toàn và sức chống chịu của thị trường. Một trong những trọng tâm là cơ chế đối tác thanh toán bù trừ trung tâm (CCP), dự kiến đưa vào vận hành từ quý I/2027. Theo lãnh đạo UBCKNN, chỉ khi cơ chế CCP được vận hành đầy đủ, thị trường mới có thể kiểm soát rủi ro hệ thống và hạn chế nguy cơ lan truyền rủi ro trong bối cảnh quy mô giao dịch ngày càng lớn.

Cơ quan quản lý cũng cam kết tiếp tục mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài, cho phép giao dịch trực tiếp thông qua các công ty môi giới toàn cầu và hoàn thiện cơ chế kết nối thông tin giữa các tổ chức hạ tầng thị trường. Đồng thời, UBCKNN duy trì đối thoại thường xuyên với các nhà đầu tư và định chế tài chính quốc tế để kịp thời điều chỉnh chính sách phù hợp với yêu cầu của thị trường.