Trạm biến áp 500 kV đầu tiên do tư nhân đầu tư đứng trước nhiều áp lực

Ninh Thuận những năm qua đã và đang phấn đấu trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước, với động lực chính từ Nghị quyết 55NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Sự phát triển đồng bộ của hạ tầng năng lượng bao gồm hệ thống truyền tải tạo khả năng kết nối cao với hệ thống lưới điện khu vực, quốc gia, phù hợp với định hướng quy hoạch đã đảm bảo giải phóng công suất cho các dự án năng lượng đang có mặt trên trên địa bàn.

Trungnam Group là nhà đầu tư đường dây, trạm biến áp 500 kV đầu tiên tại Việt Nam

Đặc biệt đây là địa phương có công trình Trạm biến áp (TBA) 500 kV và tuyến dây 500 kV, 220 kV do tư nhân đầu tư xây dựng đầu tiên trên cả nước. Công trình được hoàn thành vào tháng 10/2020 và trở thành dự án truyền tải quan trọng trong hệ thống truyền tải điện của Ninh Thuận. Dự án góp phần giải toả toàn bộ công suất cho các dự án năng lượng đã và đang hoạt động trên địa bàn.

Bên cạnh đó, sắp tới đây, nhà máy Nhiệt điện BOT Vân Phong (thuộc xã Ninh Phước, huyện Ninh Hoà, tỉnh Khánh Hoà) cũng sẽ chính thức đi vào hoạt động và hoà lưới điện quốc gia thông qua các dự án thành phần trong đó được đấu nối trực tiếp vào TBA 500 kV Thuận Nam (TBA 500 kV Vân Phong và đấu nối; ĐZ 500 kV NĐ Vân Phong - NĐ Vĩnh Tân; ĐZ 500 kV đấu nối TBA 500 kV Thuận Nam vào ĐZ 500 kV NĐ Vân Phong - NĐ Vĩnh Tân).

Các giai đoạn đấu nối đã và đang được thi công để kịp về đích trước ngày 25/12/2022 này nhằm kịp thời giải tỏa công suất cho nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) BOT Vân Phong 1 và các nhà máy năng lượng tái tạo trong khu vực.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN cho biết, nếu dự án chậm tiến độ, mỗi ngày Việt Nam phải bồi thường 1 triệu USD. Nếu dự án truyền tải này chậm tiến độ 6 tháng, số tiền phải bồi thường lên tới khoảng 5.000 tỷ đồng. Nếu quá 6 tháng, hợp đồng BOT Nhà máy nhiệt điện Vân Phong 1 sẽ bị chấm dứt sớm và Chính phủ Việt Nam phải mua lại nhà máy.

Tính đến nay, sau gần 2 năm vận hành ổn định, Trạm biến áp 500 kV Thuận Nam và đường dây 500 kV Thuận Nam – Vĩnh Tân đã truyền tải hơn 4 tỷ kWh, con số này cho thấy quy mô của dự án trong thành công đưa Ninh Thuận trở thành trung tâm năng lượng quốc gia và là dự án truyền tải có quy mô và chất lượng do tư nhân đầu tư xây dựng.

Dự án này được xây dựng song song với nhà máy Điện mặt trời 450 MW Thuận Nam do Trungnam Group làm chủ đầu tư.

Đáng nói, gần đây EVN đã có thông báo cắt giảm 172,12 MW (trong tổng 450 MW) công suất của dự án này vì cho rằng toàn bộ phần công suất này nằm ngoài "room" 2000 MW điện mặt trời của tỉnh Ninh Thuận và chưa có giá mới để xử lý.

Một số chuyên gia theo dõi ngành năng lượng tái tạo cho rằng, trong điều kiện thực tế ở Việt Nam thì công suất tấm pin mặt trời quy ra KW (MW) chỉ có thể bằng khoảng 60% công suất KPW (MWP) được ghi trên tấm pin, tức là tại Ninh Thuận có thể chưa tới 2000 MW.

Trước đó, UBND tỉnh Ninh Thuận, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận cũng đã liên tiếp có các văn bản kiến nghị tháo gỡ vướng mắc cho nhà đầu tư khi đã bỏ ra hơn 12.000 tỷ đồng để xây dựng dự án điện mặt trời 450 MW, trong đó trạm biến áp 500 kV và đường dây truyền tải trị giá gần 2.000 tỷ đồng được nhà đầu tư bỏ kinh phí đầu tư, bàn giao lại cho EVN quản lý, vận hành.

Kể từ ngày đi vào hoạt động đến nay, TBA 500 kV được coi là một mắt xích quan trọng trong việc giải toả công suất trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận và cho đến nay Trungnam Group vẫn hoàn toàn tự vận hành TBA này bằng nguồn tài chính riêng của doanh nghiệp.

Việc TBA 500 kV vận hành đúng thời gian cam kết và luôn đảm bảo việc truyền tải cho các dự án trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận theo quyết định 70/TTg-CN ngày 9/1/2020 của Chính phủ đã hỗ trợ EVN giải toả công suất và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp khác cùng hưởng lợi trên dự án này. Trungnam Group khẳng định, thực hiện việc cắt giảm công suất là hành động cho thấy EVN không tuân thủ hợp đồng đã ký kết trước đó.

Theo khoản 5 Điều 4 Hợp đồng mua bán điện số 5, trường hợp đến hạn thanh toán nhưng chưa có văn bản thống nhất của Bộ Công Thương về việc một phần nhà máy điện hoặc toàn bộ nhà máy điện được áp dụng giá điện, các bên thống nhất ghi nhận sản lượng điện giao nhận, tiền điện sẽ được thanh toán sau khi có văn bản thống nhất của Bộ Công thương.

"Và điều 9 hợp đồng đã nêu rõ EVN nếu cắt giảm công suất thì phải thông báo trước 10 ngày. Tuy nhiên, phía EVN thông báo vào ngày 31/8 là 0h ngày 1/9 cắt, tức chưa đến 1 ngày", đại diện Trungnam Group trao đổi với Kinh tế Chứng khoán Việt Nam.

Nhìn chung, với quyết định cắt giảm gần 40% công suất của nhà máy điện mặt trời Thuận Nam, EVN tiếp tục giáng một đòn mạnh vào nhà đầu tư đường dây 500 kV khi gần 2 năm nay, phần 40% công suất bị cắt giảm đó cũng chỉ mới được ghi nhận lên hệ thống chứ hoàn toàn chưa được thanh toán do những vướng mắc về việc chưa có giá điện mới.

Điều này dẫn đến hệ luỵ rất lớn không chỉ với nhà đầu tư như Trungnam Group mà còn những doanh nghiệp khác hiện đang đấu nối vào đường dây này.