Tham vấn về hồ sơ chính sách Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi)

29/11/2025 - 07:317 phút đọc

Hội nghị có sự tham gia của đại diện các ban, bộ, ngành Trung ương, một số Tập đoàn, Tổng Công ty nhà nước, đại diện các cơ quan chuyên môn của UBND thành phố Hà Nội và một số tỉnh, thành phố miền Bắc (Phú Thọ, Thái Nguyên, Ninh Bình, Hải Phòng, Hưng Yên, Bắc Ninh), đại diện một số UBND phường tại thành phố Hà Nội, các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ Tư pháp, một số chuyên gia, nhà khoa học.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, đại diện cơ quan lập đề xuất chính sách, TS. Nguyễn Thị Hạnh - Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp nhấn mạnh: Luật Tiếp cận thông tin có vai trò quan trọng trong bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân. Trong thời gian qua, việc công khai thông tin được các cơ quan thực hiện thường xuyên, kịp thời, đáp ứng cơ bản nhu cầu thông tin của người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Công tác cung cấp thông tin theo yêu cầu từng bước đi vào nền nếp. Việc bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện cung cấp thông tin được các cơ quan nhà nước quan tâm thực hiện. Những kết quả này đã góp phần quan trọng trong việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân, đồng thời tăng cường tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động của các cơ quan nhà nước.

Tuy nhiên, sau gần 10 năm ban hành và có hiệu lực thi hành, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế đã được các cơ quan, bộ, ngành, địa phương cũng đã phản ánh trong quá trình sơ kết, tổng kết thi hành Luật. Ví dụ như một số quy định về xác định thông tin không được tiếp cận còn lúng túng trong thực hiện; trình tự, thủ tục cung cấp thông tin theo yêu cầu còn phức tạp, chưa đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, đặc biệt trong điều kiện đẩy mạnh xây dựng các cơ sở dữ liệu, liên thông dữ liệu, thực hiện chuyển đổi số…).

Bên cạnh đó, bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới một số luật liên quan đến tiếp cận thông tin trong thời gian qua (như Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Dữ liệu, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Lưu trữ…) cũng đặt ra yêu cầu phải sớm nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Tiếp cận thông tin cho phù hợp với tình hình mới, bảo đảm thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật.

Theo Nghị quyết số 105/2025/UBTVQH15 ngày 26/9/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Chương trình lập pháp năm 2026, dự kiến Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XVI (tháng 4/2026). Đây cũng là lần đầu tiên Vụ Pháp luật hình sự - hành chính được Lãnh đạo Bộ giao nhiệm vụ tổ chức Hội nghị tham vấn chính sách theo quy định mới của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.

Sau phần khai mạc, TS. Nguyễn Thị Hạnh cũng đã giới thiệu với đại biểu những nội dung chính sách của Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi), tập trung vào các vấn đề về mở rộng chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin; mở rộng phạm vi thông tin phải công khai; phân định rõ hơn phạm vi thông tin được tiếp cận, thông tin không được tiếp cận và thông tin được tiếp cận có điều kiện; đa dạng hóa các hình thức cung cấp thông tin, gắn với đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số; chi phí tiếp cận thông tin.

Dưới sự chủ trì của Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, các đại biểu tham dự Hội nghị đã tích cực phát biểu, góp ý nội dung hồ sơ chính sách Luật, chia sẻ thêm những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Tiếp cận thông tin năm 2016. Đa số các đại biểu đánh giá cao sự chuẩn bị hồ sơ chính sách của Bộ Tư pháp, cơ bản nhất trí về thành phần và nội dung cơ bản của hồ sơ chính sách. Nhiều ý kiến đã bao quát các vấn đề cốt lõi của Luật như: chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin theo quy định của Luật này; phạm vi thông tin mà các cơ quan, tổ chức, đơn vị có nghĩa vụ công khai; phạm vi thông tin công dân được tiếp cận; chủ thể có quyền yêu cầu cung cấp thông tin theo quy định của Luật này; các phương thức cung cấp thông tin phù hợp với xu hướng đẩy mạnh chuyển đổi số hiện nay (như qua cổng dữ liệu, cổng dịch vụ công quốc gia,…); vấn đề cung cấp thông tin của Ủy ban nhân dân cấp xã; chi phí tiếp cận thông tin; việc thực hiện tiếp cận thông tin theo quy định của Luật này và các luật chuyên ngành…

Phát biểu ý kiến tại Hội nghị, đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc (UBND thành phố Hà Nội) đã phản ánh những vấn đề đặc thù về tiếp cận thông tin trong lĩnh vực quy hoạch; những quy định liên quan đến công khai và cung cấp thông tin tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Đồng thời, đồng chí đề xuất có hướng dẫn cụ thể việc thực hiện một số quy định của Luật để thuận lợi cho quá trình áp dụng pháp luật, ví dụ như làm rõ “thông tin được yêu cầu vượt quá khả năng đáp ứng hoặc làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan” được quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 28 Luật Tiếp cận thông tin.

Cũng tại Hội nghị, TS. Nguyễn Thị Kim Thoa (nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp) làm rõ hơn mục đích và phạm vi điều chỉnh của Luật Tiếp cận thông tin tại thời điểm xây dựng và ban hành năm 2016; nhất trí sự cần thiết sửa đổi Luật này trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sau khi các cơ quan đã được sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, mô hình tổ chức của chính quyền địa phương cấp xã đã thay đổi. Bên cạnh đó, TS. Thoa đề nghị đánh giá kỹ lưỡng hơn chính sách về phí tiếp cận thông tin.

TS. Hoàng Thị Ngân (nguyên Vụ trưởng Vụ Tổ chức nhà nước và Công vụ, Văn phòng Chính phủ) đề nghị cơ quan lập đề xuất chính sách lưu ý rà soát pháp luật, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của các chính sách Luật với các luật có liên quan được ban hành mới trong thời gian vừa qua, ví dụ như Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Dữ liệu...

TS. Ngân cũng lưu ý Bộ Tư pháp trong một số vấn đề cụ thể của hồ sơ chính sách, như xác định cụ thể phạm vi các cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm cung cấp thông tin theo quy định của Luật; việc xây dựng chính sách về phí tiếp cận thông tin phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước và đời sống, thu nhập của Nhân dân; làm rõ khái niệm dịch vụ công cơ bản, thiết yếu; bổ sung chủ thể tổ chức hành chính như các ban quản lý khu công nghiệp…

Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát kỹ lưỡng hơn các luật chuyên ngành có liên quan đến thông tin (bao gồm cả các luật đang được xây dựng và các luật sắp được sửa đổi, bổ sung); đánh giá tác động cụ thể hơn các giải pháp của các chính sách; chỉnh lý một số nội dung trong dự thảo quy phạm hóa chính sách để bảo đảm tính thống nhất giữa các nội dung quy định…

Kết luận hội nghị, TS. Nguyễn Thị Hạnh đánh giá: "Sau thời gian thảo luận tập trung, nghiêm túc, sôi nổi, Hội nghị tham vấn về hồ sơ chính sách Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) đã thu được nhiều ý kiến đóng góp của đại diện các cơ quan, Bộ, ngành, địa phương và các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp. Dù thời gian chuẩn bị, nghiên cứu hồ sơ không nhiều, nhưng đại diện các cơ quan, đơn vị, địa phương đã đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, sâu sắc, có tính xây dựng cao và rất sát với các vấn đề chính sách của Luật. Nhiều ý kiến bổ sung thêm thông tin thực tiễn về việc cung cấp thông tin trong các ngành, lĩnh vực khác nhau, đồng thời góp ý cụ thể đối với nội dung các chính sách của Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) và dự kiến quy phạm hóa chính sách".

Xuất phát từ mục tiêu cốt lõi là bảo đảm quyền tiếp cận thông tin theo quy định và tinh thần của Hiến pháp năm 2013, đồng thời bảo đảm hài hòa giữa quyền tiếp cận thông tin của người dân và yêu cầu bảo vệ bí mật nhà nước, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam, đồng chí Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính đã tổng kết những vấn đề lớn được thảo luận tại Hội nghị, chỉ ra những định hướng cơ bản để hoàn thiện nội dung các chính sách của Luật. Những ý kiến góp ý của các đại biểu tại Hội nghị là nguồn tham khảo rất quan trọng, quý báu để Bộ Tư pháp tiếp tục hoàn thiện hồ sơ chính sách dự thảo Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) trước khi gửi lấy ý kiến chính thức của các cơ quan, Bộ, ngành, địa phương, bảo đảm tiến độ và chất lượng xây dựng Luật.