Tăng cường năng lực triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát

29/11/2025 - 07:265 phút đọc

Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Thúc đẩy tài chính Toàn diện và Tài trợ khí hậu” do Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO) tài trợ và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) quản lý ủy thác nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, hỗ trợ cơ quan quản lý cũng như các chủ thể tham gia thị trường tài chính cập nhật kịp thời các xu hướng tài chính mới, từ đó hoàn thiện khung khổ chính sách, thích ứng linh hoạt với biến động thị trường và tận dụng hiệu quả các cơ hội để thúc đẩy thị trường phát triển.

Tham dự tọa đàm có: Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN; cùng đại diện một số đơn vị thuộc NHNN, đại diện ADB, Cơ quan Hợp tác Phát triển Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam, các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán, chuyên gia công nghệ.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN cho biết, sự bùng nổ của công nghệ tài chính (Fintech) không còn là dự báo mà đã trở thành hiện thực, len lỏi vào mọi ngõ ngách của đời sống kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, đi cùng với sự tiện lợi và hiệu quả, các mô hình kinh doanh mới cũng đặt ra những thách thức chưa từng có đối với các cơ quan quản lý trên toàn cầu trong việc cân bằng giữa đổi mới sáng tạo, ổn định tài chính và bảo vệ người tiêu dùng. Trong bối cảnh đó, Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) được xem là “chìa khóa” để giải quyết bài toán này.

Việc Chính phủ ban hành Nghị định quy định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng (Nghị định 94/2025/NĐ-CP) là một bước tiến pháp lý quan trọng. Tuy nhiên, ông Phạm Anh Tuấn cũng chỉ ra rằng, từ chính sách đến thực thi là một khoảng cách cần được lấp đầy bằng năng lực quản trị, quy trình giám sát và hạ tầng công nghệ.

Bên cạnh đó, thị trường cũng đang chứng kiến một xu hướng mới trong lĩnh vực ngân hàng - tài chính trên thế giới, đó là sự trỗi dậy mạnh mẽ của các công cụ tài chính mới, đặc biệt là Tiền ổn định mã hóa (Stablecoin). Ông Phạm Anh Tuấn cho rằng, đây không còn là câu chuyện của riêng giới công nghệ, mà Stablecoin đã và đang dần trở thành một mắt xích quan trọng, tác động đến cấu trúc của hệ thống tài chính toàn cầu, đặt ra những thách thức cần nhận diện, đánh giá tác động, bao gồm các ảnh hưởng đến khả năng truyền tải chính sách tiền tệ, dòng vốn và quản lý ngoại hối, hệ thống thanh toán, cũng như vai trò trung gian của các định chế tài chính.

“Ở góc độ ngành Ngân hàng, chúng ta cần một bức tranh toàn cảnh: Từ xu hướng phát triển, các trường hợp sử dụng mới, cho đến các rủi ro có thể phát sinh như rửa tiền, tài trợ khủng bố và an ninh mạng. Do đó, việc nghiên cứu, cập nhật các xu hướng để có cách tiếp cận và ứng xử với Stablecoin tại Việt Nam là nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa mang tính chiến lược dài hạn”, ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.

Trong khuôn khổ tọa đàm, các chuyên gia, nhà quản lý đã cùng nhau trao đổi, thảo luận về hai chủ đề quan trọng, mang tính chiến lược, gắn với việc thực hiện Chiến lược chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2030 (Quyết định 3579/QĐ-NHNN) và đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57-NQ/TW), đó là: Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng và Stablecoins (xu hướng phát triển, đánh giá tác động chính sách, phân tích rủi ro, phương pháp tiếp cận về giám sát, an toàn và phòng, chống rửa tiền,...).

Trao đổi tại tọa đàm, ông Nguyễn Phúc Dũng, Chuyên gia công nghệ của E&Y Việt Nam cho biết, các sandbox pháp lý có thể trông đơn giản về mặt lý thuyết nhưng việc triển khai thường rất phức tạp. Trên thực tế, có nhiều thách thức liên quan đến khả năng tiếp cận, tính minh bạch, sự tham gia hoặc trách nhiệm giải trình, ví dụ như sự không chắc chắn về giai đoạn của quy trình và các bước tiếp theo. Do đó, ông Nguyễn Phúc Dũng cho rằng, cả ngân hàng Trung ương và các công ty Fintech đều phải nhận diện những thách thức này để có thể xử lý một cách hiệu quả.

Có nhiều Ngân hàng Trung ương trên thế giới đã thiết lập các Sandboxes, giúp các công ty Fintech hợp tác, đổi mới và đưa sản phẩm ra thị trường hiệu quả hơn, ví như: Bank of England – 2015 đã đưa ra Mô hình sandbox hợp tác, phù hợp với chuẩn UK, hỗ trợ thử nghiệm các sản phẩm tài chính sáng tạo trong môi trường kiểm soát; hay Reserve Bank of India – 2019, cho phép thử nghiệm trực tiếp các sản phẩm và dịch vụ tài chính sáng tạo trong môi trường kiểm soát, với khả năng nới lỏng quy định lên đến 9 tháng…

Tuy nhiên, không phải tất cả các sandboxes đều giống nhau – chúng có các đặc điểm thiết kế khác nhau… quan trọng là phải hiểu thiết kế và lộ trình của một Reg Sandbox để đảm bảo thành công. Để tham gia, các công ty Fintech cần hiểu rõ lộ trình của một Regulatory Sandbox, gồm các bước sau: Call to Market, Apply online (nộp hồ sơ trực tuyến), Application assessment (đánh giá hồ sơ), Panel review (hội đồng đánh giá), Issue sandbox tool (cấp công cụ thử nghiệm), Testing (thử nghiệm tối đa 6 tháng) và Exit the sandbox (thoát khỏi sandbox). Để đảm bảo thành công, ông Nguyễn Phúc Dũng lưu ý: “Trong suốt các bước này, cần có sự quản trị và giám sát chặt chẽ với các vai trò và trách nhiệm được xác định rõ ràng”.

Kết luận tọa đàm, ông Phạm Anh Tuấn đánh giá cao những ý kiến trao đổi cởi mở, thẳng thắn tại tọa đàm đã mang lại nhiều giá trị thực tiễn. Đó không chỉ là tri thức mới mà còn là gợi mở quan trọng để mỗi tổ chức, mỗi cá nhân tiếp tục hành động hiệu quả hơn trong hành trình chuyển đổi số quốc gia. “Tôi tin tưởng rằng, những kết quả đạt được tại buổi Tọa đàm ngày hôm nay sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quá trình đổi mới sáng tạo, phát triển hệ sinh thái tài chính số bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của lĩnh vực tài chính - ngân hàng tại Việt Nam trong thời gian tới”, ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.