Tín hiệu từ Trung Đông giữa cơn sóng dầu mỏ toàn cầu
Các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ đang một lần nữa thể hiện vai trò điều tiết quan trọng. Mới đây, Bộ trưởng Dầu mỏ Kuwait Tariq Al-Roumi cho biết, OPEC sẵn sàng xem xét việc nâng sản lượng dầu nếu thị trường ghi nhận dấu hiệu thiếu hụt nguồn cung.
Phát biểu này được đưa ra trong thời điểm giá dầu quốc tế có xu hướng tăng trở lại, sau nhiều tháng dao động quanh ngưỡng nhạy cảm đối với cả người tiêu dùng lẫn nhà sản xuất.
Theo giới phân tích, việc OPEC phát đi tín hiệu sẵn sàng linh hoạt trong chính sách sản lượng cho thấy tổ chức này vẫn giữ vai trò “người cân bằng” của thị trường năng lượng thế giới, bất chấp những bất ổn đến từ các khu vực sản xuất lớn. Al-Roumi nhấn mạnh rằng, bất kỳ sự điều chỉnh nào từ OPEC đều hướng đến mục tiêu bảo đảm sự ổn định cho cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng.
OPEC sẵn sàng xem xét việc nâng sản lượng dầu nếu thị trường ghi nhận dấu hiệu thiếu hụt nguồn cung. Ảnh minh họa.
Đáng chú ý, Bộ trưởng Kuwait cũng cho biết đang quan sát sự dịch chuyển nhu cầu dầu mỏ từ các khu vực phương Tây sang Trung Đông và vùng Vịnh, phản ánh xu hướng tái cấu trúc thương mại năng lượng toàn cầu. “Chúng tôi đang chứng kiến những tín hiệu đầu tiên cho thấy nhu cầu gia tăng từ các đối tác ở châu Á và khu vực Trung Đông”, Bộ trưởng Kuwait cho biết.
Trong vài năm trở lại đây, OPEC+, liên minh giữa các nước thành viên OPEC cùng Nga và một số nhà sản xuất độc lập, đã thực hiện chính sách cắt giảm sản lượng sâu nhằm hỗ trợ giá dầu sau đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, từ giữa năm nay, nhóm này bắt đầu dần nới lỏng mức cắt giảm, cho phép tăng sản lượng nhằm đáp ứng nhu cầu phục hồi mạnh ở các nền kinh tế đang phát triển.
Theo ước tính, OPEC+ hiện cung ứng gần 50% sản lượng dầu toàn cầu và những quyết định của khối này luôn có tác động trực tiếp đến thị trường. Trong năm nay, tổ chức đã nâng mục tiêu sản lượng thêm hơn 2,7 triệu thùng/ngày (bpd), tương đương khoảng 2,5% nhu cầu dầu toàn cầu nhằm tránh tình trạng khan hiếm nguồn cung trong mùa cao điểm.
Tại cuộc họp gần nhất vào đầu tháng 10, OPEC+ thống nhất sẽ tiếp tục tăng sản lượng thêm 137.000 thùng/ngày từ tháng 11, một con số khiêm tốn nhưng mang tính biểu tượng cho cam kết điều tiết cung cầu. "Đó không chỉ là hành động kinh tế, mà còn là tín hiệu chính trị, OPEC muốn chứng minh rằng họ vẫn là lực lượng duy trì ổn định trong hệ thống năng lượng toàn cầu”, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Dầu mỏ London nhận định.
Từ góc nhìn rộng hơn, tuyên bố của Kuwait được xem là một thông điệp mềm dẻo. OPEC không đứng ngoài những thay đổi của thị trường, nhưng cũng không muốn hành động một cách vội vã có thể gây biến động giá. Chính sự thận trọng này khiến các nước vùng Vịnh, đặc biệt là Saudi Arabia, UAE và Kuwait, tiếp tục duy trì vị thế trung tâm trong chiến lược năng lượng thế giới.
Cán cân mới của năng lượng toàn cầu
Sự ổn định của thị trường dầu không chỉ là vấn đề giá cả, mà còn liên quan đến trật tự thương mại và quan hệ giữa các cường quốc. Trong giai đoạn hậu đại dịch, nhu cầu năng lượng phục hồi nhanh hơn dự kiến, trong khi đầu tư vào khai thác và lọc hóa dầu vẫn chưa kịp tăng tương ứng. Điều này khiến OPEC trở thành “người gác cổng” cho nguồn cung toàn cầu, đặc biệt khi nhiều khu vực sản xuất lớn gặp khó khăn vì hạn chế kỹ thuật, tài chính hoặc yếu tố địa chính trị.
Các chuyên gia cho rằng, việc OPEC duy trì khả năng điều chỉnh sản lượng linh hoạt giúp giảm rủi ro cho các nền kinh tế phụ thuộc nhập khẩu năng lượng. “Nếu không có OPEC kiểm soát cung cầu, thế giới có thể đã chứng kiến sự biến động giá dầu vượt xa mức hiện nay”, nhà kinh tế năng lượng Fatima Al-Hassan nhận định.
Cùng với đó, một xu hướng rõ rệt đang hình thành, trọng tâm nhu cầu năng lượng đang dần chuyển dịch về châu Á và Trung Đông. Các quốc gia này không chỉ là khách hàng lớn nhất của OPEC, mà còn đang đầu tư mạnh vào công nghệ lọc hóa dầu, lưu trữ và năng lượng sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn. Kuwait, Saudi Arabia hay UAE đều công bố kế hoạch mở rộng công suất khai thác, song song với phát triển hydrogen và năng lượng tái tạo, hướng đến một tương lai năng lượng cân bằng hơn.
Theo báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu dầu mỏ toàn cầu dự kiến sẽ đạt 103 triệu thùng/ngày trong năm 2025, tăng khoảng 1,5 triệu thùng so với năm nay. Trong đó, các nền kinh tế châu Á, đặc biệt là Ấn Độ và Trung Quốc, chiếm phần lớn mức tăng trưởng này. Điều này tạo cơ hội cho các quốc gia vùng Vịnh mở rộng thị trường, đồng thời thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng xuất khẩu, từ cảng dầu cho tới hệ thống ống dẫn xuyên lục địa.
Tuy nhiên, cùng với cơ hội là thách thức. Giá dầu ở mức cao có thể giúp ngân sách các nước xuất khẩu cải thiện, nhưng đồng thời cũng gây áp lực lạm phát cho các nền kinh tế nhập khẩu. Đây là lý do OPEC cần duy trì sự cân bằng mong manh giữa lợi ích quốc gia và ổn định toàn cầu. “Mục tiêu của chúng tôi không phải là giữ giá cao, mà là giữ thị trường ổn định và có thể dự đoán được”, Bộ trưởng Al-Roumi nhấn mạnh.
Đằng sau những phát biểu này là nỗ lực ngoại giao năng lượng tinh tế của các nước vùng Vịnh. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố chính trị, việc OPEC chủ động phát tín hiệu ổn định được xem là thông điệp gửi tới các nền kinh tế lớn rằng, nguồn cung năng lượng vẫn sẽ được duy trì an toàn và có trách nhiệm.
Giới quan sát nhận định, sự linh hoạt trong chính sách của OPEC+ thời gian qua cho thấy tổ chức này đang bước vào giai đoạn thực dụng hơn, vừa bảo vệ lợi ích của thành viên, vừa duy trì hình ảnh là đối tác đáng tin cậy với phần còn lại của thế giới.
Trong tương lai, các quyết định về sản lượng sẽ không chỉ phụ thuộc vào giá dầu, mà còn phản ánh mối tương quan giữa an ninh năng lượng, chuyển đổi xanh và địa chính trị toàn cầu.