Ngân hàng Thanh toán quốc tế công bố thống kê phái sinh OTC

13/12/2025 - 09:404 phút đọc

Trong tháng 6/2025, dư nợ phái sinh ngoài sàn tăng 16% so với cùng kỳ năm trước lên 846 nghìn tỷ USD, đánh dấu xu hướng tăng tốc từ mức tăng khiêm tốn trung bình 5% hàng năm kể từ cuối năm 2016. Tổng giá trị phái sinh OTC tăng 5 nghìn tỷ USD (29%) so với cùng kỳ năm trước lên 21,8 nghìn tỷ USD. Phái sinh lãi suất (IRD) dưới dạng EUR là động lực dẫn dắt thị trường, với mức tăng 24% (1,3 nghìn tỷ USD) kể từ tháng 6/2024. Phân đoạn những đồng tiền khác tăng 2 nghìn tỷ USD (151%) so với tháng 6/2022. So với cùng kỳ năm trước, danh mục rủi ro ngoại hối ghi nhận mức tăng giá trị danh nghĩa 19% (25 nghìn tỷ USD) lên 155 nghìn tỷ USD, trong đó 100 nghìn tỷ USD là giao dịch hoán đổi (forwards và swaps) kỳ hạn dưới 1 năm. Trong tháng 6/2025, giá trị danh nghĩa của các đại lý báo cáo chiếm 11%, tăng từ tỷ lệ 9% trong đợt khảo sát tiến hành vào năm 2022.

Vai trò của các bên báo cáo điều tra ba năm một lần trong dư nợ phái sinh

Thống kê của BIS về dư nợ phái sinh được công bố hai lần trong một năm, và tổng hợp thành hai đợt thu thập. Thống kê này được thực hiện kể từ tháng 6 và tháng 12 hằng năm với nguồn dữ liệu tiếp nhận từ 12 quốc gia báo cáo chủ yếu, tổng hợp kết quả hoạt động của 65 đại lý lớn nhất. Tại mỗi đợt điều tra, BIS sẽ bổ sung thêm các đại lý báo cáo từ 12 quốc gia và vùng lãnh thổ chủ chốt cộng với các đại lý từ hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ khác.

Trên thị trường, 65 đại lý báo cáo thường kỳ này chiếm tỷ trọng khá lớn, phản ánh thực tế là tổng dư nợ được thu thập dựa trên cơ sở hợp nhất hơn là cư trú. Trong tháng 6/2025, nhóm này chiếm 89% tổng dư nợ danh nghĩa và 67% tổng giá trị thị trường. Tuy nhiên, các đại lý không tham gia báo cáo thường xuyên (chỉ báo cáo một lần trong ba năm) có đóng góp đáng kể trong một số phân đoạn. Thí dụ, nhóm này chiếm 13% giá trị phái sinh ngoại hối danh nghĩa và 18% giá trị phái sinh hàng hóa danh nghĩa.

Giai đoạn đặc biệt về tăng trưởng phái sinh OTC

Xu hướng mở rộng của giá trị phái sinh danh nghĩa xuất hiện trong bối cảnh bất ổn thương mại và chính sách tiền tệ tăng cao, căng thẳng địa chính trị leo thang. Cụ thể là, các sự kiện trong tháng 4/2025 đã thúc đẩy hoạt động trên các thị trường phái sinh. Một phần kết quả cho thấy, giá trị phái sinh OTC danh nghĩa - bao gồm các công cụ trong tất cả các danh mục rủi ro tăng lên 846 nghìn tỷ USD vào tháng 6/2025, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước, mức tăng cao nhất kể từ năm 2008. So với cùng kỳ năm trước, tổng giá trị thị trường tăng 5 nghìn tỷ USD (29%), mức tăng cao nhất kể từ năm 2022.

Môi trường bất ổn buộc các thành viên tham gia thị trường phải dự phòng rủi ro cao hơn, và các danh mục rủi ro đều tăng đáng kể. Với tỷ trọng chiếm 79% giá trị phái sinh OTC danh nghĩa, phái sinh lãi suất ghi nhận mức tăng 15% và đóng vai trò dẫn dắt thị trường.

So với cùng kỳ năm trước, giá trị phái sinh ngoại hối danh nghĩa tăng 20%, một phần nhờ đóng góp cho các quỹ phòng hộ phái sinh ngoại hối (tăng 25 nghìn tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm trước theo giá danh nghĩa lên 155 nghìn tỷ USD, trong đó các hợp đồng hoán đổi trị giá 100 nghìn tỷ USD có kỳ hạn trong vòng 1 năm. Tại những danh mục rủi ro có giá trị danh nghĩa thấp hơn, phái sinh tín dụng ghi nhận tốc độ tăng nhanh nhất (tăng 23% so với cùng kỳ năm trước).

Về IRD OTC theo loại tiền, phân đoạn EUR ghi nhận mức tăng cao cao nhất, tiếp đến là những đồng tiền nhỏ hơn. So với cùng kỳ năm trước, dư nợ danh nghĩa và tổng giá trị vốn hóa thị trường của các hợp đồng EUR tăng 24%. Kể từ năm 2022, giá trị danh nghĩa các hợp đồng IRD dưới dạng EUR vượt giá trị hợp đồng USD cùng danh mục. Tương tự, những đồng tiền khác (ngoài USD, JPY, GBP, CHF) có tổng thị giá IRD cũng chạm ngưỡng IRD dưới dạng USD. Vào tháng 6/2025, phân đoạn những đồng tiền khác cao hơn 1,4 nghìn tỷ USD (77%) so với tháng 6/2022.

Đối với hầu hết các danh mục phái sinh dựa trên rủi ro hàng hóa, bao gồm các mặt hàng năng lượng, tổng thị giá giảm dần từ đỉnh điểm trong ba năm qua trong bối cảnh giá cả hàng hóa giảm rõ rệt sau khi xảy ra cuộc chiến tại Ukraina vào đầu năm 2022. Riêng phái sinh vàng là trường hợp ngoại lệ, ghi nhận mức tăng 25% trong sáu tháng đầu năm 2025, nâng tổng thị giá phái sinh vàng tăng gấp đôi lên 80 tỷ USD. Cụ thể hơn, các phái sinh dựa trên rủi ro hàng hóa, bao gồm các mặt hàng năng lượng đảo chiều từ đỉnh điểm sau khi chiến tranh bùng nổ tại Ukraina. Sau khi bùng phát vào đầu năm 2022, tổng thị giá của các phái sinh hàng hóa giảm theo xu hướng giảm giá cả hàng hóa nói chung.