Ngăn chặn tình trạng "thổi giá" cổ phiếu: Đâu là lời giải?

Vấn nạn nhức nhối từ lâu

Thời gian qua, các nhóm chứng khoán trên mạng xã hội hoạt động rất phức tạp. Bên cạnh việc kêu gọi mở tài khoản, mở lớp học, các hội nhóm còn lôi kéo mua bán cổ phiếu theo kiểu "phím hàng", thao túng thị trường chứng khoán. Đặc biệt, nhiều hội nhóm còn có tính chất lừa đảo nhà đầu tư tham gia các sàn giao dịch ảo, lừa mua cổ phiếu quỹ.

Nhìn rộng ra, hội nhóm chứng khoán không chỉ đơn thuần là các cá nhân nhỏ lẻ mà còn có cả những “cá mập”, "tay to" có tiềm lực tài chính mạnh và đủ sức để "lái giá" cổ phiếu.

Các hội nhóm đầu tư chứng khoán hô hào trên mạng xã hội. Ảnh minh họa

Qua các hội nhóm kín, các "đội lái" có thể tung tin tích cực về doanh nghiệp, hé lộ những tin tức nửa hư nửa thực để dụ nhà đầu tư đua mua cổ phiếu mà họ đã gom trước đó. Trong quá trình tăng giá của cổ phiếu, "cá mập" có thể thoát hàng và nhà đầu tư sẽ phải chịu cảnh thua lỗ.

Minh chứng là vụ việc thao túng chứng khoán xảy ra tại Công ty cổ phần Chứng khoán châu Á - Thái Bình Dương (APS), Công ty cổ phần Đầu tư châu Á - Thái Bình Dương (API) và Công ty cổ phần Đầu tư IDJ Việt Nam (IDJ).

Theo kết quả điều tra của Công an TP. Hà Nội, cựu Chủ tịch APS Phạm Duy Hưng và Tổng giám đốc APS Nguyễn Đỗ Lăng đã chỉ đạo các đồng phạm thường xuyên hô hào về ba cổ phiếu APS, API, IDJ lên các hội nhóm. Hàng ngày, nhóm này đăng các bài viết tích cực để kêu gọi, thu hút nhà đầu tư tham gia mua những mã cổ phiếu này. Theo đó, các đối tượng đã thực hiện hành vi thu lời bất chính hơn 157 tỷ đồng.

Trong vụ án khác liên quan ông Đỗ Thành Nhân, Chủ tịch Louis Holdings, các đối tượng đã sử dụng mạng xã hội để lái giá cổ phiếu BII và TGG. Theo hồ sơ, tháng 1/2024, TAND cấp cao tại Hà Nội đã mở phiên phúc thẩm xét đơn kháng cáo của bị cáo Đỗ Thành Nhân trong vụ thao túng giá chứng khoán. Hội đồng xét xử quyết định giảm án cho bị cáo Đỗ Thành Nhân từ 5 năm 6 tháng tù xuống còn 4 năm tù (giảm 18 tháng) về tội thao túng thị trường chứng khoán.

Theo bản án, ông Nhân đã lập fanpage “Louis Family” trên mạng xã hội Facebook thu hút sự chú ý của lượng lớn nhà đầu tư. Nhóm này thường xuyên hô hào, lôi kéo nhà đầu tư mua cổ phiếu theo định hướng của mình.

Theo đó, đội nhóm ông Nhân liên tục đặt lệnh mua và bán tăng trần với thanh khoản lớn để tạo sóng cho nhà đầu tư. Sau đó, giá cổ phiếu BII lập đỉnh 33.800 đồng/cổ phiếu và cổ phiếu TGG đạt 74.800 đồng/cổ phiếu, lần lượt gấp 10 lần và 37 lần mức giá ở thời điểm nhóm ông Nhân mua vào.

Khi các cổ phiếu lập đỉnh, nhóm ông Nhân đã âm thầm chốt lời. Cuối cùng, giá cổ phiếu lao dốc không phanh, nhà đầu tư không kịp "thoát hàng" đành ngậm trái đắng. Kết quả điều tra xác định tổng số tiền nhóm ông Nhân thu lợi bất chính từ hành vi thao túng chứng khoán, "thổi giá" hai mã cổ phiếu BII và TGG là hơn 154 tỷ đồng.

Mặc dù các cơ quan chức năng đã nhiều lần xử phạt tình hô hào mua bán cổ phiếu trên mạng, nhưng tình trạng này vẫn tiếp diễn. Trong khi đó, môi trường hoạt động của các hội nhóm chủ yếu trên không gian mạng như Facebook, Zalo... với thủ đoạn rất tinh vi nên công tác quản lý gặp không ít khó khăn. Đặc biệt, các đối tượng thường sử dụng là tài khoản ảo, gây khó khăn cho công tác truy vết sai phạm.

Xử lý nghiêm để thị trường chứng khoán hoạt động lành mạnh

Do tính chất và đặc thù của các hội kín chứng khoán quá phức tạp, nên công tác quản lý cần sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chức năng.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Đỗ Minh Đức, Trưởng phòng Dịch vụ Ngân hàng đầu tư, Công ty cổ phần Chứng khoán APG cho biết, để bảo vệ nhà đầu tư, các công ty chứng khoán cần phải khuyến cáo khách hàng chỉ nên trao đổi tin tức, giao dịch trên những phần mền, website chính thức của công ty.

"Các công ty chứng khoán cũng quản lý chặt chẽ nhân viên tư vấn, môi giới với những quy định nghiêm ngặt", ông Đỗ Minh Đức nói.

Theo tìm hiểu của phóng viên, để hạn chế nhà đầu tư bị thiệt hại khi tham gia các hội nhóm chứng khoán, trên Cổng thông tin điện tử (website ssc.gov.vn) của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cơ quan này đã liên tục cảnh báo những bất cập liên quan đến những hội nhóm này.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước khuyến cáo nhà đầu tư cẩn trọng với các hội nhóm trên mạng xã hội. Ảnh: ssc.gov.vn

Được biết, tháng 6/2202, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết đã rà soát các hội nhóm trên mạng xã hội như Zalo, Facebook... có dấu hiệu hô hào, lôi kéo nhà đầu tư mua bán cổ phiếu hoặc đầu tư vào các mã cổ phiếu có tỷ lệ sinh lời cao. Qua rà soát, cơ quan này cũng đã khuyến cáo nhà đầu tư cần cẩn trọng, cân nhắc khi tham gia vào các hội nhóm trên không gian mạng xã hội, tránh bị lôi kéo, dẫn dắt dẫn tới thiệt hại không đáng có.

Ngày 22/2/2024, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước thông tin trên ssc.gov.vn, cơ quan này đã nhận được báo cáo của Công ty cổ phần Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS) về việc một số cá nhân giả mạo là nhân viên của KIS lập hội, nhóm trên zalo “Nhóm Zalo: (A221). Giao lưu phân tích đầu tư chứng khoán; YY03 XU HƯỚNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN” nhằm dụ dỗ, lôi kéo và lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư. Sau đó, cơ quan này đã chuyển báo cáo của KIS đến cơ quan chức năng để phối hợp xử lý và lưu ý nhà đầu tư khi truy cập vào địa chỉ mạng xã hội nêu trên.

Tại Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2/2024 diễn ra chiều 2/3, Trung tướng Tô Ân Xô, người phát ngôn Bộ Công an cũng cho biết, một số đối tượng đã lợi dụng những sơ hở, thiếu sót trong công tác quản lý nhà nước và một số quy định pháp luật để lừa đảo chiếm đoạt tài sản và thao túng thị trường chứng khoán. Trong đó, các đối tượng đã lợi dụng sự thiếu kiểm soát mạng xã hội, sử dụng hội nhóm kín hô hào lôi kéo nhà đầu tư để điều khiển, thao túng giá cổ phiếu.

Trung tướng Tô Ân Xô nhấn mạnh, nếu còn cá nhân, tổ chức thực hiện những hành vi vi phạm thì cơ quan điều tra sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, để thị trường chứng khoán hoạt động lành mạnh.

Thiết nghĩ, bên cạnh sự vào cuộc kiểm soát của cơ quan chức năng, phía nhà đầu tư cũng cần có ý thức tự bảo vệ mình. Theo đó, mỗi nhà đầu tư cần tự trang bị nền tảng kiến thức vững vàng trước khi bước vào thị trường, tránh tình trạng mua cổ phiếu theo kiểu 3 chữ cái, phím hàng, dẫn đến tình trạng thua lỗ.