Nắm cổ phần lớn tại Honda Việt Nam, "đại gia cổ tức" VEA chịu sức ép lớn
05/12/2025 - 10:104 phút đọc
(Banker.vn) Được đánh giá cao nhờ lợi thế cạnh tranh đến từ Honda và chính sách cổ tức hấp dẫn, VEA lại đang phải đối mặt với nhiều sức ép.
Hoạt động của VEA và vị thế trong ngành
Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam (VEA) được biết đến là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh thiết bị động lực, máy móc nông nghiệp, máy kéo, ô tô, xe máy và các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ. Bên cạnh mảng sản xuất, doanh nghiệp còn sở hữu tỷ lệ cổ phần lớn tại các liên doanh ô tô – xe máy hàng đầu như Toyota Việt Nam (20%), Honda Việt Nam (30%) và Ford Việt Nam (25%, thông qua công ty con DISOCO). VEA thực hiện IPO vào tháng 8/2016 và chính thức niêm yết trên UPCoM từ tháng 7/2018.
margin: 15px auto;" />Trong báo cáo cập nhật vừa công bố, SSI Research cho biết Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam đang bước vào giai đoạn nhiều biến động khi các chính sách môi trường mới cùng quá trình điện hóa phương tiện diễn ra nhanh hơn dự kiến. Những yếu tố này được đánh giá sẽ tác động trực tiếp đến sản lượng tiêu thụ xe máy của Honda Việt Nam, đây là doanh nghiệp đã mang lại nguồn lợi nhuận lớn nhất cho VEA trong nhiều năm qua.
Theo SSI Research, kết quả kinh doanh quý III/2025 của VEA vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định với doanh thu đạt 1,09 nghìn tỷ đồng, tăng 4% so với cùng kỳ, trong khi lợi nhuận ròng tăng 9%, lên 1,82 nghìn tỷ đồng. Lũy kế 9 tháng, lợi nhuận ròng của VEA đạt gần 5,23 nghìn tỷ đồng, qua đó hoàn thành khoảng 82% dự báo cả năm của đơn vị phân tích.
Triển vọng bị tác động bởi bối cảnh thị trường
Tuy vậy, diễn biến thị trường xe máy cho thấy đã xuất hiện những thay đổi kém khả quan khi doanh số bán xe máy Honda trong quý III giảm 7% so với cùng kỳ, trái ngược mức tăng trung bình 2% của tám quý trước đó. SSI Research lý giải sự sụt giảm tạm thời này xuất phát từ việc người tiêu dùng có xu hướng trì hoãn mua xe máy xăng trong bối cảnh Hà Nội sẽ áp dụng quy định hạn chế xe máy sử dụng động cơ đốt trong tại một số khu vực từ ngày 1/7/2026. Cùng với đó, Honda cũng điều chỉnh giảm khoảng 200.000 xe trong kế hoạch tiêu thụ năm 2025.
Trong khi xe xăng chững lại, thị trường xe máy điện ghi nhận sự mở rộng nhanh. Trong đó, VinFast đã tiêu thụ hơn 120.000 xe trong quý III/2025, tăng 47% so với cùng kỳ, còn thương hiệu Yadea ước đạt khoảng 150.000 xe mỗi năm tại thị trường Việt Nam. Honda cũng đã gia nhập phân khúc này với hai mẫu xe điện sản xuất trong nước, dự kiến đẩy mạnh nội địa hóa từ năm sau. SSI Research cho rằng sự chuyển dịch của thị trường và các chính sách ưu đãi cho phương tiện xanh có thể tiếp tục tạo áp lực lên nhu cầu xe máy xăng trong ngắn và trung hạn.
Ở chiều ngược lại, mảng ô tô ghi nhận sự khởi sắc rõ rệt. Trong 9 tháng đầu năm, doanh số của Toyota, Ford và Honda tại Việt Nam lần lượt tăng 19%, 20% và 1% so với cùng kỳ. Toàn thị trường đạt hơn 289.000 xe sau 10 tháng, tăng 9,5%, chủ yếu đến từ dòng xe hybrid và xe điện, đây là hai phân khúc đang được hỗ trợ lớn về chính sách, đặc biệt sau khi Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt sửa đổi được thông qua.
Theo SSI, VEA trước đây được đánh giá cao nhờ lợi thế cạnh tranh đến từ Honda, cùng nền tảng lợi nhuận duy trì ổn định và chính sách cổ tức hấp dẫn. Tuy nhiên, các quy định mới và xu hướng điện hóa phương tiện ngày càng rõ ràng đang khiến triển vọng tăng trưởng của doanh nghiệp cần được tiếp cận một cách thận trọng hơn.
Dù vậy, SSI Research cho rằng tác động trong trung hạn vẫn ở mức khả quan, khi lệnh cấm xe máy xăng hiện chỉ áp dụng trong khu vực Vành đai 1 của Hà Nội, với diện tích 31 km², dân số khoảng 600.000 người và lưu lượng ước tính 1,1–1,3 triệu xe máy mỗi ngày. Bên cạnh đó, Honda đã bắt đầu tham gia mảng xe máy điện, dù biên lợi nhuận dự kiến thấp hơn so với xe xăng; mức giá bán các dòng xe điện của hãng hiện vẫn cao hơn khoảng 18–20% so với các đối thủ như VinFast và Yadea.
Dựa trên các số liệu cập nhật, SSI Research điều chỉnh dự báo lợi nhuận năm 2025 của VEA lên 7,23 nghìn tỷ đồng, giảm 2,7% so với năm 2024. Tuy nhiên, lợi nhuận năm 2026 được ước tính giảm về mức 6,2 nghìn tỷ đồng, do các yếu tố liên quan đến chính sách môi trường và thay đổi nhu cầu thị trường. Giá mục tiêu 12 tháng của cổ phiếu VEA được SSI cập nhật xuống 34.000 đồng/cp, tương ứng mức định giá Price to Earnings Ratio" data-glossary-def="Tỷ lệ giá cổ phiếu trên thu nhập - chỉ số định giá phổ biến nhất.">P/E thấp hơn trung bình 5 năm. Khuyến nghị đối với cổ phiếu chuyển từ “Mua” sang “Trung lập”.
SSI Research cho biết triển vọng trung hạn của VEA vẫn phụ thuộc lớn vào diễn biến thị trường xe máy và tốc độ thích ứng của các doanh nghiệp liên kết, trong đó có Honda. Mô hình trả cổ tức duy trì ổn định tiếp tục là nguồn lực quan trọng cho cổ đông, dù xu hướng điện hóa khiến bức tranh dài hạn cần được theo dõi chặt chẽ hơn.