Liệu có phá bỏ "ma trận" sở hữu chéo ngân hàng?

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, việc giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần nhằm mục tiêu hạn chế vấn đề thao túng hoạt động ngân hàng, hạn chế tình trạng sở hữu chéo.

Tuy nhiên, theo báo chí, Phó giáo sư Tiến sỹ Đặng Văn Thanh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Ngân sách Quốc hội khóa XI băn khoăn vấn đề này sẽ được giải quyết ra sao trong thực tiễn? Có giải quyết được tính căn cơ khi giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần?

Cụ thể, ông Thanh cho hay, cơ quan soạn thảo cần phải đưa ra được lý giải thuyết phục về cơ sở cho những con số này hay tác động tiêu cực của việc giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần trong các tổ chức tín dụng, mà chỉ với lập luận rằng, nó là đặc thù Việt Nam.

Thực tế, trên thế giới không có luật ngân hàng nào đề cập chống sở hữu chéo như ở Việt Nam. Các quy định chống sở hữu chéo theo các thông lệ quốc tế cũng không thấy đề cập về tỷ lệ như trên. Quan trọng nhất, dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng nên tuân thủ thông lệ quốc tế. Vì vậy, cơ quan soạn thảo cần có đánh giá làm rõ nguyên nhân sở hữu chéo xuất phát từ quy định của pháp luật hay do trong tổ chức thực thi, từ đó đưa ra quyết sách đúng đắn và thực sự hiệu quả.

Cũng theo ông Thanh, việc hạ tỷ lệ sở hữu này chỉ mới giải quyết được vấn đề "bề nổi," là giải pháp có tính thụ động, mà chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý các hành vi vi phạm. Trong khi đó, để hạn chế tình trạng sở hữu chéo trong các tổ chức tín dụng đòi hỏi cơ quan quản lý phải bảo đảm công khai, minh bạch, xử lý nghiêm những tổ chức, cá nhân có liên quan.

Phó giáo sư, Tiến sỹ Đặng Văn Thanh cho rằng, chống sở hữu chéo không phải là tỷ lệ sở hữu cổ phần 5% hay 3%, mà quan trọng là cơ chế giám sát, báo cáo công khai để biết được pháp nhân liên quan cũng như chi phối tổ chức hoạt động ngân hàng. Ngân hàng SCB là một ví dụ điển hình.

Theo ông Thanh, sở hữu chéo là một mục tiêu di động, thậm chí tàng hình. Để đối phó với mục tiêu di động, dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng lại chỉ hướng “nòng pháo” đến điểm tựa cố định là hằng số bất biến về tỷ lệ sở hữu, dẫn đến kết quả là trượt mục tiêu.

“Dường như sở hữu chéo chỉ là 'đặc sản' của Việt Nam. Đó là vì Luật Ngân hàng và các đạo luật khác có liên quan ở nhiều nước tìm cách hướng đến thiết lập một mạng lưới phòng ngừa rủi ro từ sớm, từ xa dày đặc để bắt lưới sở hữu chéo. Thậm chí ở hầu hết các nước, như Mỹ, Anh, Trung Quốc… đều thành lập mô hình song đỉnh (peak twin) đặt ngân hàng dưới sự giám sát không chỉ của Ngân hàng Trung ương, mà còn ở một tổ chức giám sát thận trọng khác.

Luật ở các nước khống chế tỷ lệ sở hữu tối đa vì nguyên tắc chống độc quyền, chứ không tìm cách giảm thấp tỷ lệ này xuống để xử lý sở hữu chéo như ở nước ta. Luật nhiều nước thậm chí cho phép một cá nhân và những người có liên quan có thể sở hữu cổ phần lên đến trên hơn 20% và họ chỉ cần nắm người đứng đầu,” ông Thanh nhấn mạnh.

NHNN đề xuất lãi suất 0% cho sự cố đặc biệt, siết chặt vay sân sau Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng đã ký tờ trình gửi Quốc hội dự thảo Luật ...

NHNN: Tình trạng sở hữu chéo trong hệ thống tổ chức tín dụng đã giảm Tình trạng sở hữu chéo trong ngân hàng đã giảm đáng kể, tuy nhiên để xử lý triệt để vẫn là vấn đề khó khăn ...