Lào Cai: Hỗ trợ doanh nghiệp nắm rõ quy tắc xuất xứ, tận dụng FTA

Việc tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) không chỉ là nhiệm vụ của doanh nghiệp xuất khẩu, mà còn là chiến lược tổng thể của quốc gia trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Tuy nhiên, trên thực tế, khoảng cách giữa “ký kết” và “tận dụng” vẫn còn đáng kể. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn gặp khó khăn khi tiếp cận thông tin, đặc biệt là quy tắc xuất xứ - yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể tiếp cận các ưu đãi thuế quan.

Trước thực tế đó, Bộ Công Thương đang đẩy mạnh tuyên truyền, xây dựng Hệ sinh thái tận dụng FTA cho các ngành hàng, với mục tiêu hình thành một mạng lưới liên kết đa tầng, kết nối giữa người nông dân, bên cung cấp đầu vào, hợp tác xã, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, các tổ chức hỗ trợ, với các cơ quan quản lý trung ương và địa phương, tạo thành “bản đồ số” hội nhập dành cho mọi thành phần kinh tế.

Ông Nguyễn Đình Chiến - Phó Giám đốc Sở Công Thương Lào Cai chia sẻ với Báo Công Thương về cơ hội cũng như các thách thức đối với doanh nghiệp địa phương trong quá trình tận dụng các FTA, đặc biệt là EVFTA để mở rộng thị trường xuất khẩu.

margin: 15px auto;" />

- Thưa ông, với vai trò là địa phương có cửa ngõ giao thương, xin ông chia sẻ những định hướng về tăng cường tận dụng hiệu quả các FTA đối với doanh nghiệp?

Ông Nguyễn Đình Chiến: Theo Nghị quyết số 11-NQ/TW của Bộ Chính trị, Lào Cai được xác định là trung tâm kết nối giao thương kinh tế giữa Việt Nam với các nước ASEAN và khu vực Tây Nam – Trung Quốc. Hiện nay, Lào Cai có diện tích lớn về cây nông nghiệp, cây công nghiệp cũng như diện tích rừng trồng tương đối lớn, đây là lợi thế quan trọng để phát triển sản xuất gắn với xuất khẩu.

Trong bối cảnh đó, việc Bộ Công Thương triển khai, xây dựng hệ sinh thái tận dụng các FTA có vai trò hết sức quan trọng, nhằm nâng cao hiệu quả khai thác FTA của doanh nghiệp và các ngành hàng tại địa phương. Thời gian qua, Sở Công Thương Lào Cai cũng đã chủ động tham mưu cho UBND tỉnh Lào Cai tham gia vào quá trình xây dựng dự thảo Đề án, đồng thời có những góp ý cụ thể, chi tiết đối với các nội dung liên quan đến hệ sinh thái tận dụng FTA. 

Bên cạnh đó, tỉnh Lào Cai đã và đang xây dựng hệ thống nền tảng số, trong đó tập trung phát triển mô hình cửa khẩu thông minh, cửa khẩu số, đồng thời tiến tới xây dựng Đề án khu hợp tác kinh tế qua biên giới để trình Chính phủ phê duyệt. Song song với đó, tỉnh cũng đã tổ chức triển khai quy hoạch các khu, cụm công nghiệp và vùng trồng nhằm hình thành nguồn nguyên liệu ổn định, phục vụ cho chế biến và xuất khẩu trong thời gian tới.

- Các FTA mà Việt Nam tham gia đang mở ra cơ hội phát triển thị trường xuất khẩu rất lớn cho doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp Lào Cai. Hiện nay, thưa ông, quá trình tận dụng các ưu đãi từ các FTA của doanh nghiệp địa phương đang gặp những khó khăn, vướng mắc gì?

Ông Nguyễn Đình Chiến: Về những điểm nghẽn hiện nay, có thể thấy phần lớn doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai vẫn có quy mô nhỏ, năng lực còn hạn chế, thị trường tiêu thụ chủ yếu là các thị trường truyền thống. Đa số doanh nghiệp chưa thực sự chủ động trong việc nghiên cứu, đầu tư vào khoa học công nghệ, cũng như đổi mới sản phẩm để đáp ứng yêu cầu và thâm nhập các thị trường đã ký kết FTA.

Thực tế cho thấy, trong năm vừa qua, kim ngạch xuất khẩu thống kê được trên địa bàn tỉnh Lào Cai mới chỉ đạt khoảng 50 triệu USD, chủ yếu xuất khẩu sang các thị trường châu Âu. Con số này phản ánh rõ những hạn chế trong năng lực khai thác các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do. Bên cạnh những ưu đãi về thuế quan, các rào cản thương mại vẫn là thách thức lớn đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh.

Chính vì vậy, trong thời gian tới, Sở Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh triển khai hiệu quả các nghị quyết của Trung ương, đặc biệt là các nghị quyết liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân, chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ. Đồng thời, tỉnh cần có những chính sách hỗ trợ đủ mạnh nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân đổi mới, sáng tạo, qua đó tạo ra nguồn lực sản phẩm cho xuất khẩu và tận dụng tối đa ưu đãi mà các FTA mang lại.

- Thời gian tới, để khai thác, tận dụng hiệu quả các FTA, phát triển thị trường cho hàng hóa, Sở Công Thương Lào Cai có kiến nghị, đề xuất gì? 

Ông Nguyễn Đình Chiến: Sở Công Thương Lào Cai đề xuất sớm ban hành Đề án Hệ sinh thái tận dụng FTA trong đó có EVFTA. Trong hệ sinh thái này sẽ có sự tham gia của các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng, hộ gia đình, trọng tài kinh tế và các đơn vị tham vấn. Theo đó, khi được tổ chức tại địa bàn sẽ góp phần tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo điều kiện để ngành hàng, trong đó ngành quế của tỉnh có cơ hội phát triển mới.

Bên cạnh đó, tỉnh Lào Cai khoảng 150.000 ha, diện tích chè hơn 20.000 ha, diện tích rừng trồng cũng tương đối lớn. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu từ các sản phẩm này mang lại cho tỉnh vẫn còn hạn chế, còn nhiều điểm nghẽn. Vì vậy, Sở Công Thương mong các hiệp hội ngành hàng quan tâm, phối hợp tổ chức các lớp tuyên truyền, tập huấn, tham mưu cho UBND tỉnh trong quá trình xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội địa phương thời gian tới.

Đặc biệt, trong bối cảnh Lào Cai đang xây dựng các khu hợp tác kinh tế qua biên giới, cửa khẩu thông minh, đầu tư các khu, cụm công nghiệp và vùng rừng nguyên liệu, Sở Công Thương mong Bộ Công Thương tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để tỉnh hoàn thành các đề án quan trọng.

- Về phía Lào Cai sẽ triển khai kế hoạch cụ thể nào để hỗ trợ doanh nghiệp địa phương tối ưu hóa lợi ích cơ hội từ các FTA, trong đó có Hiệp định EVFTA?

Ông Nguyễn Đình Chiến: Trong thời gian vừa qua, Sở Công Thương cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh, phối hợp với cơ quan bộ ngành, tổ chức nhiều đoàn doanh nghiệp của tỉnh tham gia đoàn công tác, cũng như các hoạt động xúc tiến thương mại tại nước ngoài. Qua đó, giúp doanh nghiệp thay đổi tư duy, mở rộng tầm nhìn, điều chỉnh kế hoạch và chiến lược sản xuất, nhằm tạo ra các sản phẩm có thể tham gia thị trường.

Trên thực tế, doanh nghiệp của Lào Cai cũng như một số tỉnh miền núi phía Bắc chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ. Việc tìm hiểu các lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do còn hạn chế dẫn đến nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm và chưa nhận thức đầy đủ những ưu đãi thiết thực dành cho mình. Vì vậy, trong thời gian qua, Sở Công Thương đã phối hợp với Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) tổ chức các lớp tuyên truyền về các cam kết, ưu đãi của các hiệp định thương mại đối với doanh nghiệp. 

Thời gian tới, Sở Công Thương Lào Cai sẽ tiếp tục phối hợp với Vụ Chính sách thương mại đa biên cùng các hiệp hội ngành hàng, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giúp doanh nghiệp, đặc biệt là các giám đốc và chủ doanh nghiệp nắm rõ các quy tắc xuất xứ, tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan, qua đó tạo điều kiện để doanh nghiệp có những bước chuyển mình trong thời gian tới.

Đồng thời, Sở Công Thương Lào Cai sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các hội ngành hàng cũng như các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nhằm giới thiệu, quảng bá các tiềm năng, tài nguyên và các sản phẩm chủ lực, thế mạnh của địa phương ra thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, Sở tiếp tục tham mưu  UBND tỉnh kêu gọi, đề nghị các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh mở rộng quy mô, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, áp dụng khoa học công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm và thị trường, qua đó thúc đẩy thực hiện hiệu quả chiến lược xuất khẩu của tỉnh trong thời gian tới.

Để thực hiện được các mục tiêu này, chúng tôi cũng mong Bộ Công Thương tiếp tục quan tâm, hỗ trợ mở rộng thị trường, tạo điều kiện để doanh nghiệp Lào Cai tăng cường liên doanh, liên kết với các đối tác nước ngoài, thúc đẩy sản xuất các sản phẩm đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường FTA, trong đó có thị trường châu Âu.

- Xin cảm ơn ông!

Sau 5 năm thực thi, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã mang lại những kết quả tích cực. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt trên 50 tỷ USD, tăng hơn 16% so với năm trước, trong đó, các nhóm hàng nông sản, thủy sản, dệt may hưởng lợi trực tiếp từ các cam kết cắt giảm thuế quan. Theo đó, hoàn thiện hệ sinh thái tận dụng FTA được xem là mảnh ghép quan trọng, giúp doanh nghiệp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội, giảm thiểu rủi ro và gia tăng giá trị xuất khẩu trong thời gian tới.