Lành mạnh hóa thị trường tài chính và thị trường bất động sản để phát triển kinh tế nhanh và bền vững

Chủ trì hội thảo có: ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; ông Phạm Thanh Hà, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; ông Nguyễn Đức Chi, Thứ trưởng Bộ Tài chính; ông Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân.

Tham dự hội thảo có khoảng 200 đại biểu bao gồm lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành trung ương và các địa phương; Một số đại sứ quán và tổ chức quốc tế; đông đảo các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, chuyên gia trong các lĩnh vực trường tài chính và thị trường bất động sản; các chuyên gia quốc tế đã tham gia trao đổi và đối thoại tại Hội thảo.

Tại hội thảo chuyên đề 2, các tham luận chính sẽ tập trung bàn về các vấn đề: Lành mạnh hóa thị trường tài chính Việt Nam để phát triển kinh tế bền vững - Thực tiễn năm 2022 và những vấn đề đặt ra năm 2023; Triển vọng kinh tế vĩ mô 2023 và định hướng điều hành chính sách tiền tệ bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và khơi thông nguồn vốn cho doanh nghiệp; Phát triển TTCK ổn định, bền vững, hoạt động an toàn, hiệu quả; Những giải pháp khai thông kênh vốn trái phiếu doanh nghiệp nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và hướng đến phát triển bền vững; Lành mạnh hóa thị trường bất động sản thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững năm 2023.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà phát biểu khai mạc

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà cho biết, nhìn lại năm 2022, đây là năm mà kinh tế thế giới và trong nước khó khăn hơn rất nhiều so với đánh giá, dự báo tại thời điểm cuối năm 2021. Ở thời điểm đó, không tổ chức, cá nhân nào có thể dự báo rằng lạm phát lại tăng nhanh đến như vậy, trở thành xu hướng lan rộng trên toàn cầu, chạm mốc cao nhất trong vòng 40 năm tại một số nước phát triển hàng đầu như Mỹ, Anh, châu Âu. Xu hướng thắt chặt tiền tệ của FED mặc dù đã được dự đoán từ trước, nhưng tần suất và mức độ thì cũng không thể dự báo. Các điều kiện thị trường trên toàn cầu biến động mạnh, từ tiền tệ với đồng USD tăng giá mạnh nhất trong 20 năm, đến cổ phiếu, trái phiếu và lưu chuyển dòng vốn toàn cầu. Bối cảnh tài chính thắt chặt, cùng với những biến động mạnh của thị trường tài chính thế giới tạo ra những áp lực lớn lên tỷ giá, lãi suất các đồng tiền, đặc biệt là các nền kinh tế nhỏ có độ mở lớn như Việt Nam.

Trong tình thế khó khăn, những bất cập tích tụ của nền kinh tế đã bộc lộ, điều đó thông qua diễn biến của thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bất động sản trong thời gian gần đây. “Sau hơn một thập kỷ tạo dựng nền tảng vĩ mô ổn định thông qua kiểm soát lạm phát ở mức thấp, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, những biến động vừa qua tại các thị trường cho thấy chúng ta cần tiếp tục đi sâu hơn vào câu chuyện cải cách các thị trường, nhất là thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản”, Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà chia sẻ.

Cũng theo Phó Thống đốc, đây là những thị trường có sự liên hệ mật thiết với nhau bởi tính chất và đặc thù nguồn vốn trung dài hạn. Phát triển lành mạnh thị trường cổ phiếu, trái phiếu sẽ tạo ra kênh dẫn vốn trung dài hạn, tạo nguồn vốn bền vững cho thị trường bất động sản.

“Ngành bất động sản tăng trưởng lành mạnh không chỉ có lợi cho ngành mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa tới nền kinh tế qua nhiều ngành nghề khác nhau, tạo công ăn việc làm cho lực lượng lớn lao động, thúc đẩy quá trình đô thị hóa, đảm bảo nơi ăn, chỗ ở cho người dân. Nói tóm lại, sự phát triển bền vững của các thị trường này sẽ hỗ trợ động lực phát triển trung, dài hạn của nền kinh tế, củng cố vững chắc nền tảng vĩ mô ổn định đã được thiết lập trong những năm qua. Do đó, có thể nói đây là chủ đề vừa mang tính thời sự, vừa mang tầm chiến lược đối với tiến trình phát triển kinh tế của một quốc gia”, Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà nhấn mạnh.

Tại phần thảo luận của hội thảo, các đại biểu thảo luận về các vấn đề như: Nhận diện rõ những rủi ro và thách thức đối với thị trường tài chính và thị trường bất động sản hiện nay; Những rủi ro đối với ổn định kinh tế vĩ mô; Những chính sách hiện nay của nhà nước để ứng phó với những rủi ro và thách thức đã được nhận diện; Những tiềm năng của thị trường bất động sản và thị trường tài chính Việt Nam; Một số vấn đề về điều hành chính sách tiền tệ; Một số đề xuất chính sách, giải pháp nhằm lành mạnh hóa thị trường tài chính và thị trường bất động sản hiện nay…

Một trong những nội dung được nhắc đến nhiều tại hội thảo đó là vấn đề về thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua. Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang khá khó khăn. Lượng trái phiếu phát hành mới gần như bị đóng băng trong 2 tháng gần nhất với giá trị lần lượt chỉ ở mức 6,8 nghìn tỷ đồng và 1,8 nghìn tỷ đồng. Trái lại, vì lo lắng pháp lý, giá trị mua lại trái phiếu doanh nghiệp lại tăng mạnh. Tổng khối lượng trái phiếu mua lại lũy kế từ đầu năm đến 25/11/2022 đạt 161.656 tỷ đồng, tăng 14,1% so với cả năm 2021.

Từ thực tế hiện nay, ông Thuân cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang phải đối mặt với hàng loạt rủi ro. Điển hình nhất là việc tâm lý nhà đầu tư tiếp tục tiêu cực ảnh hưởng đến thị trường tài chính bởi loạt sự kiện vi phạm trái phiếu. Ngoài ra, doanh nghiệp phát hành, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản đang chịu áp lực đáo hạn, mua lại trước hạn lớn. Điều này khiến nghĩa vụ nợ trái phiếu cũng như nợ xấu ngân hàng dễ dàng bị vi phạm. Hơn nữa, với môi trường lãi suất cao và các kênh vốn bị thắt chặt, đầu tư khối tư nhân liên tục giảm sút.

Để giải quyết các vấn đề và hướng tới khôi phục thị trường trái phiếu doanh nghiệp, ông Thuân đã đưa ra các giải pháp ngắn hạn, cấp thiết, cụ thể:

Thứ nhất, có liệu pháp riêng cho các nhà phát hành có rủi ro cao. Trong đó, cơ quan quản lý tích cực rà soát, đánh giá, phân loại xác định cụ thể nhà phát hành có rủi ro cao. Khu trú các doanh nghiệp yếu và sở hữu bởi nhiều nhà đầu tư cá nhân nhằm đưa ra phương án ổn định tâm lý;

Thứ hai, nhóm doanh nghiệp yếu phải chuẩn bị phương án hoặc tự tái cấu trúc nợ sớm nhất có thể. Riêng với trường hợp vi phạm cần đẩy nhanh hoàn thiện thủ tục và quyết toán nghĩa vụ nợ. Muốn làm được điều này, vai trò của tòa án nên cần phát huy hơn nữa;

Thứ ba, nếu trái phiếu được bảo lãnh bởi ngân hàng, các quy định về nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể hoãn lại. Cơ quan quản lý nên theo hướng thoáng hơn, tức không hạn chế mục đích sử dụng vốn theo chương trình dự án và bỏ yêu cầu kiểm toán mục đích sử dụng vốn;

Thứ tư, đẩy nhanh quá trình phê duyệt trái phiếu phát hành ra đại chúng khi hồ sơ doanh nghiệp đáp ứng điều kiện. Đồng thời, nhà phát hành muốn giải quyết hồ sơ nhanh cũng nên thuộc nhóm doanh nghiệp niêm yết, có xếp hạng tín nhiệm ở mức cao, áp dụng nhiều cơ chế hậu kiểm lớn.

Bổ sung thêm giải pháp, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, về lâu dài, cơ quan quản lý phải tăng cường củng cố niềm tin của nhà đầu tư, tăng cường giáo dục tài chính. Mặt khác, đội ngũ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp cần được phát triển mạnh hơn. Trong đó, cần đặc biệt chú trọng đến việc thu hút các quỹ đầu tư nước ngoài và phát triển các quỹ đầu tư, nhà đầu tư tổ chức trong nước (gồm cả công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư mở, quỹ hưu trí...).

Theo ông Nguyễn Đức Chi, Thứ trưởng Bộ Tài chính, để thị trường phát triển đúng nghĩa thì cần sự đồng lòng của tất cả các chủ thể tham gia. Tuy nhiên, trách nhiệm quan trọng hơn cả phải thuộc về các doanh nghiệp phát hành.

“Thị trường đang thiếu đi niềm tin vào các tổ chức phát hành. Do đó, bản thân doanh nghiệp phát hành có thể không cần minh bạch với thị trường nhưng cần minh bạch với nhà đầu tư. Để làm được vậy thì họ phải tự thuê kiểm toán độc lập, phải xếp hạng tín nhiệm… Khi niềm tin trở lại thì thị trường cũng tự khôi phục”, Thứ trưởng Nguyễn Đúc Chi nhấn mạnh.

Chia sẻ về định hướng thời tới, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho biết, Bộ Tài chính sẽ tăng cường thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời tới công chúng đầu tư để ổn định tâm lý thị trường, giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư an tâm tham gia huy động và đầu tư trên thị trường vốn... Đồng thời, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đang chỉ đạo các bên liên quan chuẩn bị nền tảng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp chào bán riêng lẻ nhằm phát triển một thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp minh bạch, an toàn, tăng cường khả năng quản lý, giám sát, giảm thiểu rủi ro.

Có thể nói, trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có biến động nhanh, phức tạp và khó dự báo, hoạt động sản xuất kinh doanh tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức, nội dung và chủ đề của Hội thảo có ý nghĩa hết sức quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, góp phần triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Hội thảo nhận được sự hưởng ứng, quan tâm và đánh giá cao của các cơ quan hoạch định chủ trương, chính sách, các cơ quan quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô, các địa phương, cũng như của cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Sau hội thảo, các ý kiến trao đổi, thảo luận, tham luận gợi ý chính sách được Ban Tổ chức tổng hợp và báo cáo với Thủ tướng và các lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước tại phiên toàn thể; đồng thời sử dụng làm tài liệu tham khảo để tham mưu, nghiên cứu chính sách của Ban Kinh tế Trung ương cũng như các cơ quan có liên quan của Chính phủ nghiên cứu, sử dụng trong xây dựng và hoạch định chính sách trong thời gian tới.