Kiên quyết, kiên trì, tạo đột phá mới trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Kế thừa và phát huy kết quả, bài học kinh nghiệm của các nhiệm kỳ trước, nhiệm kỳ Đại hội XIII, Đảng ta đã đề ra nhiều chủ trương và giải pháp trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được tiến hành quyết liệt, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, đạt nhiều kết quả toàn diện, tích cực, rõ rệt, được nhân dân đồng tình, ủng hộ và dư luận quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Thực tiễn đó có ý nghĩa to lớn, tạo tiền đề quan trọng để đất nước ta tiếp tục phát triển theo các mục tiêu đã được xác định tại Đại hội XIII của Đảng.

Hội nghị giữa nhiệm kỳ Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XIII. (Ảnh NGUYỄN ĐĂNG)

Từng bước hoàn thiện thể chế phòng ngừa chặt chẽ

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng ta xác định đấu tranh phòng, chống tham nhũng là sự nghiệp của toàn dân. Quan điểm này được thể hiện rất rõ trong Văn kiện: “Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của toàn dân”; “Phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan và đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội, nhân dân và cơ quan truyền thông, báo chí trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí”.

Quá trình quán triệt, triển khai, thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, Đảng ta kế thừa thành tựu, bài học lớn từ Đại hội XI, XII; đồng thời có những bước phát triển mới trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Nổi bật là công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế được quan tâm hơn, từng bước hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng, tiêu cực”.

Trong giai đoạn 2012-2022, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cơ quan tham mưu của Đảng đã ban hành hơn 250 văn bản về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và phòng, chống tham nhũng (trong đó có Quy định số 32-QĐ/TW ngày 16/9/2021 của Bộ Chính trị về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực).

Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung, ban hành hơn 300 luật, pháp lệnh, nghị quyết. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hơn 2.600 nghị quyết, quyết định, chỉ thị. Cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương ban hành hơn 45.000 văn bản; các bộ, ngành, địa phương ban hành gần 100.000 văn bản để cụ thể hóa, hướng dẫn thi hành, tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Riêng trong năm 2022, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Ban Chỉ đạo Trung ương) đã ban hành gần 30 nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Có nhiều chủ trương mới như thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cấp tỉnh; về kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm; về luân chuyển cán bộ và bố trí công tác đối với cán bộ bị xử lý kỷ luật; về phân cấp quản lý cán bộ; cơ chế khuyến khích và bảo vệ người tố cáo hành vi tham nhũng, lãng phí; nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra…

Ban Bí thư đã ban hành quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở 63 tỉnh, thành phố. Các tỉnh ủy, thành ủy khẩn trương quyết định thành lập và triển khai hoạt động của Ban Chỉ đạo cấp tỉnh nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa ở địa phương, cơ sở.

Đảng đoàn Quốc hội, Ban cán sự đảng Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo tiếp tục rà soát, khắc phục những sơ hở, bất cập trong cơ chế, chính sách, pháp luật liên quan đến đấu thầu, đấu giá, quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công, hợp tác công-tư, xã hội hóa, ngân hàng, tài chính, tự chủ tài chính, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, quy hoạch xây dựng,...

Trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt

Với chủ trương, quyết sách của Đảng, sự chỉ đạo sâu sát, cụ thể của đồng chí Tổng Bí thư, hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương có nhiều đổi mới, nền nếp, bài bản, khoa học, quyết liệt và hiệu quả. Ban Chỉ đạo Trung ương vừa tập trung lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện thể chế, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực; vừa quyết liệt chỉ đạo xử lý các vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực, với nhiều cơ chế, giải pháp, cách làm bài bản, hiệu quả và không chịu tác động không trong sáng của tổ chức, cá nhân nào; đồng thời lựa chọn những khâu yếu, việc khó trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo khắc phục.

Các cơ quan nội chính, kiểm tra của Đảng, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án được củng cố, kiện toàn, phối hợp ngày càng chặt chẽ, kịp thời, thật sự phát huy vai trò nòng cốt trong phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực.

Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với nhiều hình thức phong phú. Cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên tăng cường giám sát phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, việc tu dưỡng, rèn luyện và nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu và cán bộ chủ chốt các cấp.

Theo báo cáo tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012-2022, từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến tháng 5/2022, đã khởi tố, điều tra gần 4.200 vụ/7.572 bị can về các tội tham nhũng, chức vụ, kinh tế (trong đó, các tội về tham nhũng đã khởi tố, điều tra 455 vụ/1.054 bị can).

Riêng Ban Chỉ đạo đã đưa 977 vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm vào diện theo dõi, chỉ đạo ở 3 cấp độ; trong đó Ban Chỉ đạo trực tiếp theo dõi, chỉ đạo 180 vụ án, 133 vụ việc.

Từ tháng 1 đến tháng 5/2023, các cơ quan tiến hành tố tụng cả nước đã khởi tố, điều tra 1.099 vụ/2.411 bị can về các tội tham nhũng, chức vụ, kinh tế; khởi tố mới 242 vụ án/864 bị can về tội tham nhũng (tăng gần 2 lần so cùng kỳ năm 2022).

Cấp ủy, Ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật hơn 100 tổ chức đảng, hơn 3.600 đảng viên. Trong đó, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã xử lý kỷ luật 12 tổ chức đảng, 26 cán bộ cấp giám đốc sở và tương đương trở lên, trong đó có 1 nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, 3 Chủ tịch, nguyên Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, 2 sĩ quan cấp tướng.

Các cơ quan chức năng đã chủ động phát hiện, quyết liệt đấu tranh, mở rộng điều tra, khởi tố mới nhiều bị can trong nhiều vụ án tham nhũng, tiêu cực lớn, phức tạp, có tính hệ thống, có tổ chức, liên quan nhiều bộ, ngành, địa phương, cả trong khu vực nhà nước và ngoài nhà nước, gây bức xúc trong nhân dân.

Điển hình như các vụ án xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam và các trung tâm đăng kiểm một số địa phương; vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao và một số đơn vị liên quan; vụ án xảy ra tại Công ty Việt Á và các đơn vị, địa phương liên quan; các vụ án liên quan Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát; các vụ án, vụ việc liên quan Công ty AIC và các đơn vị liên quan.

Các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng đã tăng cường phối hợp phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực qua công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý nhiều vụ án, vụ việc; xử lý cả các hành vi tham nhũng và các hành vi tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, tiêu cực trong cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Kết quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, với nhiều quyết sách đúng đắn, kịp thời của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, trực tiếp là của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Sự gương mẫu, quyết liệt, nói đi đôi với làm của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp; sự nỗ lực, cố gắng, quyết tâm của các cơ quan tham mưu và cấp ủy, tổ chức đảng, các ban, bộ, ngành, địa phương là những nhân tố quan trọng trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Những kết quả tích cực, rõ rệt trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; sự tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội; sự đồng lòng, ủng hộ, khích lệ của nhân dân tạo nên sức mạnh tổng hợp trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Thách thức và những bài học lớn

Thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, với quyết tâm chính trị cao, chưa bao giờ cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở nước ta được chỉ đạo một cách mạnh mẽ, bài bản, đồng bộ, quyết liệt và có hiệu quả rõ rệt như thời gian gần đây.

Những dấu ấn nổi bật của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực góp phần quan trọng tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội, củng cố, tăng cường niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ ta.

Tuy nhiên, theo đánh giá, tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn nghiêm trọng, phức tạp, với những biểu hiện ngày càng tinh vi, xảo trá, gây bức xúc trong xã hội. Trong khi cơ chế, chính sách, pháp luật trên một số lĩnh vực còn sơ hở, bất cập, có “lỗ hổng”, nhưng chưa được sửa đổi, hoàn thiện kịp thời, dễ bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực. Một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực còn hình thức, hiệu quả chưa cao.

Việc kê khai tài sản, thu nhập còn nặng về hình thức; việc giám định, định giá tài sản vẫn còn khó khăn; tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng vẫn còn thấp; hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của cơ quan dân cử, đại biểu dân cử, của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội các cấp và nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực chưa cao...

Tại nhiều hội nghị lớn, diễn đàn quan trọng của Đảng từ đầu nhiệm kỳ đến gần đây, Đảng ta đã rút ra những bài học kinh nghiệm từ thực tiễn công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Mới đây, cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đúc kết nhiều bài học lớn, là cẩm nang, nền tảng định hướng quan trọng để Đảng ta tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian tới.

Trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, trước hết, phải biến quyết tâm chính trị thành hành động thực tế; phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, tập trung, thống nhất của Đảng, mà trực tiếp, thường xuyên là Ban Chỉ đạo Trung ương.

Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực phải gắn liền, đồng bộ với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, nhất là phòng, chống, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.

Tại diễn đàn kỳ họp Quốc hội khóa XV những ngày gần đây, cử tri nêu yêu cầu có tính cấp bách là phải có “liều thuốc đặc trị” khắc phục ngay những biểu hiện đùn đẩy, né tránh, làm việc cầm chừng, sợ sai không dám làm trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Đây cũng là giải pháp góp phần đấu tranh có hiệu quả với tham nhũng, tiêu cực.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần chỉ rõ: Đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, vừa cấp bách, vừa khó khăn, phức tạp, lâu dài; phải tiến hành kiên quyết, kiên trì, liên tục, “không ngừng”, “không nghỉ” ở tất cả các cấp, các ngành, các lĩnh vực; vừa phải kiên quyết phát hiện, xử lý tham nhũng, vừa phải luôn cảnh giác, đấu tranh với những âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, phần tử xấu lợi dụng đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để kích động, chia rẽ, chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta.

Để tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, cần kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý. Phải xây dựng cho được một cơ chế phòng ngừa chặt chẽ, mà theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, phòng ngừa là chính, là cơ bản, lâu dài; phát hiện, xử lý là đột phá, quan trọng.

Phải chống tham nhũng ngay trong các cơ quan chống tham nhũng. Coi trọng kiểm tra làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, người đứng đầu trong xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách, pháp luật, kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, không để cài cắm “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ” trong ban hành chính sách, pháp luật, gây thiệt hại cho Nhà nước và xã hội.

Các cấp ủy đảng, chính quyền phải huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, vì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là công việc gian nan, khó khăn và lâu dài, không phải của riêng một người, một cơ quan hay một ngành, mà là công việc của toàn Đảng, toàn dân, đòi hỏi sự kiên quyết, kiên trì, bền bỉ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.