Khung giá phát điện mới quá thấp, nhà đầu tư điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp lo sợ phá sản

Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, hiện có 84 dự án năng lượng tái tạo bị chậm tiến độ vận hành thương mại so với kế hoạch, không được hưởng giá điện ưu đãi cố định trong 20 năm.

Mới đây, 36 doanh nghiệp là các nhà đầu tư điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp (dự án không vận hành thương mại kịp thời hạn để hưởng giá ưu đãi cố định trong 20 năm) đã gửi văn bản đến Thủ tướng Chính phủ về kiến nghị khắc phục những bất cập trong cơ chế giá phát điện.

Theo các nhà đầu tư, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, hiện có 84 dự án năng lượng tái tạo (công suất hơn 4.676 MW) bị chậm tiến độ vận hành thương mại so với kế hoạch, không được hưởng giá điện ưu đãi cố định (giá FIT) trong 20 năm. Trong đó, 34 dự án chuyển tiếp (28 dự án điện gió, 6 điện mặt trời) tổng công suất gần 2.091 MW đã hoàn thành thi công, thử nghiệm.

Theo các nhà đầu tư, họ đã phải chờ hơn hai năm để có cơ chế giá phát điện mới, làm cơ sở để thoả thuận giá bán điện với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Đến đầu năm 2023, Bộ Công Thương mới ban hành khung giá phát điện mới cho các dự án chuyển tiếp này, với giá trần dự án điện mặt trời chuyển tiếp là 1.185-1.508 đồng một kWh và điện gió 1.587-1.816 đồng một kWh, tuỳ loại hình.

Mức giá trần này thấp hơn 20-30% so với giá FIT ưu đãi 20 năm từng được đưa ra trước đây. Với khung giá này, giá bán điện thực tế của các dự án chuyển tiếp sau đàm phán sẽ thấp hơn hoặc bằng mức trần tại khung giá.

Nhà đầu tư cho rằng, khung giá phát điện mới của Bộ Công Thương là quá thấp, đẩy họ đến trước nguy cơ vỡ phương án tài chính. Theo tính toán, tổng vốn đầu tư của 34 dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng gần 85.000 tỷ đồng, trong đó 58.000 tỷ là vốn vay ngân hàng. Số tiền này sẽ không thể thu hồi, thậm chí, doanh nghiệp vỡ phương án tài chính với khung giá phát điện mới này.

Về lâu dài, theo các doanh nghiệp, cơ chế giá không hiệu quả sẽ dẫn tới dừng hoặc chậm đầu tư các dự án, khó đảm bảo cam kết chuyển dịch năng lượng.

Trên cơ sở đó, các nhà đầu tư đề xuất Chính phủ, Bộ Công Thương tính toán lại khung giá điện theo hướng: "Tuân thủ đầy đủ các thủ tục về đề xuất và ban hành khung giá phát điện cho dự án chuyển tiếp; Thực hiện thuê đơn vị tư vấn độc lập tính khung giá phát điện và tuân thủ các yêu cầu về tham vấn với Hội đồng Tư vấn và Bộ Tài Chính nhằm bảo đảm tính khách quan, minh bạch; và khắc phục những điểm chưa phù hợp".

Đồng thời, các nhà đầu tư này cũng kiến nghị ban hành Thông tư hướng dẫn cụ thể về hợp đồng mua bán điện cho các dự án chuyển đổi và đề xuất cơ quan chức năng cho phép huy động công suất các nhà máy đã hoàn tất xây dựng.

Các nhà đầu tư năng lượng tái tạo cũng đề xuất Thủ tướng Chính phủ thúc đẩy việc hoàn thiện và ban hành cơ chế DPPA trong thời gian tới.

“Đưa thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào hoạt động hiệu quả và xét tới thực tế là nhiều bên sử dụng điện lớn đã sẵn sàng mua điện từ các dự án, cơ chế DPPA sẽ là phương án bổ sung cần thiết để các nhà đầu tư điện mặt trời và điện gió có thể đi vào hoạt động và thu hồi vốn từ một kênh nhiều tiềm năng khác”, các nhà đầu tư kiến nghị.