Hoàn thiện Dự thảo Luật Thương mại điện tử theo hướng minh bạch trách nhiệm

Quy trình chặt chẽ, phối hợp liên ngành

Sáng ngày 7/10, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức phiên họp của Tổ soạn thảo Dự thảo Luật Thương mại điện tử do Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân chủ trì. 

Phát biểu khai mạc phiên họp, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, trên cơ sở các cuộc họp và hội thảo chuyên đề đã tổ chức, Bộ Công Thương đã hoàn thiện báo cáo trình Chính phủ.

“Hiện nay, Bộ Công Thương đang phối hợp cùng các cơ quan của Quốc hội rà soát toàn bộ dự thảo luật và hồ sơ kèm theo nhằm hoàn thiện trước khi trình lại Quốc hội”, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân thông tin.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, việc tổ chức phiên họp Ban Soạn thảo lần này nhằm thống nhất định hướng tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội, hoàn thiện nội dung dự thảo và hồ sơ theo đúng quy trình. Dự kiến trong tuần này, Bộ Công Thương sẽ hoàn thiện toàn bộ hồ sơ để báo cáo Chính phủ, trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 sắp tới. 

Về một số nội dung lớn, Thứ trưởng cho biết các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm đến vấn đề phạm vi điều chỉnh của Luật. Đây là lĩnh vực có tính liên ngành cao, liên quan đến cả thương mại, công nghệ, tài chính và quản lý thông tin, vì vậy cần làm rõ tính độc lập của Luật Thương mại điện tử trong hệ thống pháp luật, đồng thời xác định phạm vi điều chỉnh sao cho hợp lý. Trong dự thảo hiện nay, phạm vi điều chỉnh đang được thiết kế khá rộng, ngoại trừ một số lĩnh vực đặc thù như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán; còn lại, Luật tập trung điều chỉnh các hoạt động thương mại điện tử liên quan đến giao dịch, vận chuyển, giao nhận và logistics.

Bên cạnh đó, đối tượng điều chỉnh của Luật cũng được đề nghị mở rộng để bao quát cả các chủ thể nước ngoài có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam. Khi mở rộng phạm vi như vậy, cần tính toán kỹ cơ chế quản lý nhằm đảm bảo vừa tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới, vừa duy trì hiệu lực quản lý nhà nước. Vấn đề bảo vệ người tiêu dùng và đối tượng yếu thế cũng được nhấn mạnh, theo hướng vừa phát triển thương mại điện tử để hỗ trợ người dân vùng sâu, vùng xa, vừa tăng cường kiểm soát hàng giả, hàng nhái, bảo đảm môi trường kinh doanh lành mạnh và minh bạch.

Một nội dung khác nhận được nhiều sự quan tâm là an ninh và chủ quyền quốc gia trên môi trường số. Trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới ngày càng phát triển mạnh, ranh giới quản lý trở nên mờ nhạt, đòi hỏi cần phải xác định rõ trách nhiệm và công cụ pháp lý để bảo vệ chủ quyền số của quốc gia. Ngoài ra, các đại biểu Quốc hội cũng đề nghị cụ thể hóa chính sách phát triển thương mại điện tử bền vững, xây dựng cơ chế hỗ trợ phù hợp và phân loại rõ các loại hình hoạt động như sàn giao dịch thương mại điện tử, ứng dụng bán hàng, hoạt động qua mạng xã hội hay livestream. Mỗi loại hình có đặc thù khác nhau nên cần có phương thức quản lý riêng, đặc biệt với hình thức livestream bán hàng đang phát triển mạnh mẽ, gắn với người nổi tiếng và các KOLs.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cũng lưu ý, dự thảo cần làm rõ quy định liên quan đến quảng cáo, cung cấp thông tin hàng hóa, nghĩa vụ thuế và quản lý dữ liệu trong môi trường số, nhằm bảo đảm tính minh bạch và trách nhiệm của các bên tham gia. Song song với đó là việc xác định rạch ròi trách nhiệm quản lý nhà nước giữa các bộ, ngành, bảo đảm tinh thần đổi mới trong xây dựng pháp luật, theo hướng phân cấp, phân quyền, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm và tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Làm rõ phạm vi, trách nhiệm và chính sách hỗ trợ

Tại phiên họp, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã báo cáo tình hình hoàn thiện dự thảo luật, nhấn mạnh tinh thần làm việc tích cực, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành trong suốt quá trình soạn thảo.

Theo Cục trưởng Lê Hoàng Oanh, Bộ Công Thương đã thường xuyên xin ý kiến và phối hợp với các đơn vị liên quan, đặc biệt là Bộ Công an, Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan, nhằm bảo đảm dự thảo Luật vừa bám sát thực tiễn, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý của Nhà nước trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển nhanh.

Về phạm vi điều chỉnh, Bộ đã tiếp thu ý kiến của Ngân hàng Nhà nước và Hiệp hội Ngân hàng, quy định rõ tại Điều 4: các hoạt động thuộc lĩnh vực ngân hàng, trung gian thanh toán và chứng khoán được loại trừ khỏi phạm vi điều chỉnh của Luật, thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành.

Về giao kết hợp đồng và điều kiện giao dịch, dự thảo được rà soát để bảo đảm thống nhất với Luật Giao dịch điện tử năm 2023, tránh chồng chéo. Tên chương được điều chỉnh thành “Điều kiện giao dịch trên nền tảng thương mại điện tử”, phản ánh đúng bản chất và phạm vi điều chỉnh.

Bên cạnh đó, đối với trách nhiệm của các nền tảng thương mại điện tử, dự thảo đã phân tầng rõ ràng giữa nền tảng trung gian và nền tảng kinh doanh trực tiếp; trong đó, các nền tảng có chức năng đặt hàng trực tuyến hoặc quy mô lớn sẽ có trách nhiệm cao hơn trong việc bảo vệ người tiêu dùng và chống thất thu thuế. Các quy định cũng yêu cầu cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch về hàng hóa, dịch vụ và điều kiện kinh doanh.

Về mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử, theo bà Lê Hoàng Oanh, Bộ Công Thương làm rõ phạm vi điều chỉnh, chỉ áp dụng với các nền tảng có chức năng đặt hàng trực tuyến. Với hoạt động livestream, dự thảo chỉ điều chỉnh các trường hợp có gắn với hoạt động bán hàng thực tế, đảm bảo không chồng chéo với Luật Quảng cáo.

Đối với mô hình tiếp thị liên kết (affiliate marketing), dự thảo nêu rõ trách nhiệm giữa doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, người bán và đơn vị liên kết, nhằm bảo đảm môi trường thương mại điện tử minh bạch, an toàn.

Về địa điểm kinh doanh, Bộ Công Thương đã bỏ quy định riêng, chỉ giữ yêu cầu người bán công khai tên, địa chỉ đăng ký kinh doanh. Dự thảo cũng được điều chỉnh theo hướng cải cách thủ tục hành chính, phân biệt giữa nền tảng chỉ thông báo và nền tảng phải đăng ký, phù hợp với chủ trương cắt giảm thủ tục, thúc đẩy chuyển đổi số.

Đáng chú ý, dự thảo đã bổ sung chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh và khởi nghiệp sáng tạo, quy định miễn, giảm một số trách nhiệm trong 5 năm đầu kể từ ngày thành lập, đồng thời nghiên cứu thêm cơ chế ưu đãi về thuế, tín dụng.

Cục trưởng Lê Hoàng Oanh cũng cho biết, liên quan đến an ninh mạng và bảo mật dữ liệu, Bộ Công Thương đã tiếp thu ý kiến của Bộ Công an, bổ sung quy định đảm bảo an toàn dữ liệu trong hoạt động thương mại điện tử, nhất là đối với các nền tảng số lớn.

“Các nội dung nêu trên đã được cập nhật trong bản dự thảo mới nhất, một số vấn đề kỹ thuật khác sẽ tiếp tục được rà soát, hoàn thiện để trình Quốc hội tại kỳ họp tới”, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thông tin thêm. 

Trước đó, chiều ngày 3/10/2025, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã tiến hành thẩm tra Dự án Luật Thương mại điện tử tại Phiên họp toàn thể lần thứ 4. Dự án Luật đã được Bộ Công Thương trình Chính phủ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội xem xét và được báo cáo thẩm tra sơ bộ để trình Ban Thường vụ Quốc hội.