Điện tử và công nghiệp chế biến dẫn dắt tăng trưởng, đồ chơi bứt phá mạnh

Số liệu từ Cục Hải quan cho thấy 10 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng Việt sang Mỹ đạt hơn 126 tỷ USD, tăng 28% so với cùng kỳ 2024 và là mức cao nhất từ trước đến nay. Mỹ tiếp tục duy trì vị thế thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm trên 30% tổng kim ngạch và đóng vai trò then chốt trong triển vọng thương mại năm 2026.

Động lực chính của kỷ lục này đến từ sự bùng nổ của nhóm hàng công nghiệp chế biến – chế tạo, đặc biệt ở lĩnh vực điện tử và máy móc. Máy vi tính, điện tử và linh kiện tăng gần 78%, đạt hơn 34 tỷ USD – mức tăng mạnh nhất trong một thập kỷ, nhờ nhu cầu từ các nhà sản xuất máy chủ AI và thiết bị công nghệ tại Mỹ. Xu hướng mở rộng trung tâm dữ liệu và sản xuất bán dẫn tại Mỹ đang kéo theo lượng linh kiện lớn từ Việt Nam.

Máy móc và thiết bị cũng duy trì đà tăng ổn định 9,2%, đạt gần 19,6 tỷ USD. Điện thoại và linh kiện phục hồi nhẹ lên 9,02 tỷ USD sau hai năm chững lại, phản ánh nhu cầu tiêu dùng công nghệ bắt đầu hồi phục. Ngành dệt may – vốn chịu áp lực lớn từ thuế quan mới từ tháng 9 – vẫn tăng 11,4% lên 14,81 tỷ USD, cho thấy sức bật mạnh của doanh nghiệp trong việc chủ động sản xuất và giao hàng.

Một điểm sáng bất ngờ là nhóm đồ chơi và dụng cụ thể thao. Sau khi nhiều doanh nghiệp Mỹ dịch chuyển đơn hàng khỏi Trung Quốc, nhóm này tăng hơn 255%, từ 1,47 tỷ USD lên 5,24 tỷ USD – mức tăng cao nhất trong nhiều năm. Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng đã tạo ra lợi thế rõ rệt cho Việt Nam trong lĩnh vực công nghiệp nhẹ.

Ngoài ra, gỗ và sản phẩm gỗ đạt 7,8 tỷ USD, tăng 6%; phương tiện vận tải và phụ tùng tăng gần 11%, tiếp tục đóng góp ổn định vào tăng trưởng chung.

Khối nông – thủy sản cũng ghi nhận cải thiện rõ rệt. Rau quả tăng 58,5%, cà phê tăng hơn 60% nhờ giá thế giới cao; cao su tăng 51%. Thủy sản sau thời gian dài giảm sâu đã phục hồi với mức tăng 7,5% do tồn kho tại Mỹ giảm mạnh và nhu cầu sản phẩm cao cấp tăng trở lại.

Dịch chuyển chuỗi cung ứng tạo lợi thế

Dệt may là ngành chịu tác động trực tiếp từ thuế quan. Từ tháng 9, hàng dệt may Việt Nam vào Mỹ phải chịu mức thuế cao hơn, song nhiều doanh nghiệp vẫn ghi nhận kết quả khả quan nhờ đẩy mạnh giao hàng trước thời điểm áp thuế. Wigroup tăng trưởng gần 16% so với cùng kỳ; Vinatex đạt lợi nhuận hơn 359 tỷ đồng trong quý III, tăng khoảng 56%. Lãi sau thuế 9 tháng của Vinatex đạt hơn 943 tỷ đồng, tăng 132%.

Diễn biến tích cực năm nay phản ánh sự dịch chuyển mạnh của chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi lạm phát Mỹ hạ nhiệt, lãi suất ổn định và chu kỳ xả kho gần kết thúc, các nhà nhập khẩu buộc phải quay lại đặt hàng mới để chuẩn bị cho năm tiêu dùng 2026.

Đáng chú ý, xu hướng giảm phụ thuộc vào Trung Quốc đang thúc đẩy doanh nghiệp Mỹ tìm nguồn cung thay thế tại Việt Nam. Điều này đặc biệt rõ ở các ngành điện tử, cơ khí, đồ chơi, dệt may và công nghiệp nhẹ.

Tuy nhiên, triển vọng 2026 không hoàn toàn thuận lợi. Các hiệp hội ngành hàng cảnh báo Mỹ đang tăng cường điều tra phòng vệ thương mại, đặc biệt trong các lĩnh vực gỗ, kim loại và dệt may. Bên cạnh đó, yêu cầu về tiêu chuẩn môi trường, truy xuất nguồn gốc và minh bạch nguyên liệu ngày càng khắt khe hơn.

Nếu doanh nghiệp Việt không đáp ứng kịp, nguy cơ bị áp thuế hoặc hạn chế nhập khẩu có thể gia tăng, ảnh hưởng đến tăng trưởng xuất khẩu.

Dù vậy, cơ hội vẫn rộng mở nếu doanh nghiệp tiếp tục nâng cấp sản xuất xanh, tuân thủ quy định xuất xứ và đa dạng hóa sản phẩm. Các ngành điện tử, máy móc, giày dép, dây cáp điện, đồ chơi và nông – thủy sản chất lượng cao được dự báo có thể duy trì đà tăng trưởng trong năm tới nhờ nhu cầu ổn định và lợi thế cạnh tranh từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng.