Giải ngân vốn đầu tư công ở mức thấp

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, giải ngân vốn đầu tư công 6 tháng đầu năm nay 2021 đạt 133.890,16 tỷ đồng, bằng 29,02% kế hoạch Thủ tướng giao, giảm so với cùng kỳ 2020. Trong đó, vốn trong nước đạt 31,75%, vốn nước ngoài đạt 7,37%. Trong gần nửa đầu năm 2021, mới có 15/63 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt trên 3%, trong khi có tới 37/63 địa phương tỉ lệ giải ngân là 0%.

Trong bản tin tổng hợp kinh tế - tài chính vừa công bố, các chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam cho biết, trước bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến căng thẳng, đầu tư công được coi là một thành tố trong "cỗ xe tam mã", cùng với xuất khẩu và tiêu dùng, tạo động lực giúp tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, nhìn từ con số trên có thể thấy, tốc độ giải ngân vốn đầu tư công rất chậm, không chỉ ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế, ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành các dự án, mà còn làm tăng áp lực nợ công cho nhà nước. Điển hình cho việc chậm tiến độ là 2 dự án trọng điểm của cả nước gồm dự án Cao tốc Bắc – Nam và dự án Sân bay Long Thành.

Theo Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 6/2021, dự án cao tốc Bắc – Nam mới giải ngân được 4.534 tỷ đồng, đạt 30% kế hoạch năm. Với 11 đoạn cao tốc Bắc - Nam đang thi công, chỉ 2 đoạn đáp ứng tiến độ, có tới 4 đoạn chậm tiến độ so với kế hoạch từ 0,5 - 2%, đoạn Cam Lộ - La Sơn khả năng không hoàn thành đưa vào sử dụng cuối năm 2021 như kế hoạch. Tương tự, dự án giải phóng mặt bằng sân bay Long Thành mới giải ngân 9.887 tỷ đồng, đạt 43% kế hoạch vốn.

Ngoài những nguyên nhân vốn có đã được nêu nhiều trước đây như lập kế hoạch chậm, khó khăn trong giải phóng mặt bằng, chậm thiết kế…, nguyên nhân chính khiến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 6 tháng đầu năm 2021 thấp, theo ý kiến từ các bộ, ngành, địa phương, là do đại dịch COVID-19 bùng phát trở lại, nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách, phong tỏa ảnh hưởng tới việc triển khai, thi công nhiều dự án. Ngoài ra, giá vật liệu xây dựng tăng cao đột biến, đặc biệt, thép xây dựng có thời điểm đã tăng khoảng 40 - 50% so với đầu năm.

Các chuyên gia cho rằng, nếu các bộ, ngành, địa phương không khẩn trương xử lý vấn đề tăng giá vật tư, vật liệu xây dựng và có giải pháp phù hợp đối với nhà thầu, với chủ đầu tư thì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch thực hiện vốn đầu tư công cũng như vốn đầu tư ngoài nhà nước và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong năm 2021 và những năm tiếp theo khi giá thành công trình bị đội lên.

Đối với các dự án ODA, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng giải ngân thấp này là do ảnh hưởng của dịch COVID-19, các khâu từ nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát đều bị ảnh hưởng.

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 63/NQ-CP của ngày 29/06/2021 về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải ngân vốn đầu tư công và xuất khẩu bền vững những tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022. Trong đó, mục tiêu phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư NSNN năm 2021 đạt 95 - 100% kế hoạch được Thủ tướng giao từ đầu năm. Đến hết quý III/2021 giải ngân đạt tối thiểu 60% kế hoạch. Để đạt mục tiêu này, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, lãng phí, kém hiệu quả.

Từng bộ, ngành, địa phương phải rà soát kỹ, giảm mạnh số lượng dự án, nhất là các dự án khởi công mới; xóa bỏ cơ chế “xin - cho” và chống tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân công, phân nhiệm vụ, tăng cường giám sát, kiểm tra, đánh giá thực hiện và khen thưởng, kỷ luật; kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, nhất là về thể chế, thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng; cắt bỏ những dự án đầu tư chưa thực sự cần thiết, kém hiệu quả.

Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cắt giảm khoảng 1.500 dự án trong giai đoạn 2021-2025. Như vậy, số dự án đầu tư công giai đoạn 2021-2025 giảm xuống còn khoảng 5.000 dự án theo yêu cầu của Thủ tướng, nghĩa là giảm hơn một nửa so với giai đoạn 2016-2020 (11.000 dự án), và hơn 4 lần so với giai đoạn 2011-2015 (22.000 dự án). Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến cuối tháng 6/2021, các bộ ngành, địa phương đã công bố danh mục cắt giảm đầu tư khoảng 1.000 dự án. 

Thanh Hải

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ