Giá gạo lao dốc, Thái Lan bất ngờ tìm thấy "vị cứu tinh" tại châu Á

04/12/2025 - 11:114 phút đọc

(Banker.vn) Giữa lúc giá gạo Thái Lan giảm sâu xuống mức thấp nhất gần 20 năm, một thị trường châu Á bất ngờ trở thành "vị cứu tinh" giúp nước này tăng xuất khẩu.

Giá gạo sụt mạnh, nông dân Thái Lan tìm lối thoát

Giá gạo Thái Lan từ đầu năm 2025 đến nay rơi vào chu kỳ giảm sâu chưa từng thấy trong gần hai thập kỷ. Theo Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan, giá gạo trắng chuẩn tháng 10 chỉ còn 356 USD/tấn – giảm 31% so với cùng kỳ 2024 và là mức thấp nhất kể từ năm 2007. Nguyên nhân trực tiếp đến từ biến động thị trường Ấn Độ: quốc gia này dỡ bỏ lệnh hạn chế xuất khẩu gạo trắng vào cuối năm 2024, lập tức khiến giá toàn cầu đi xuống nhanh chóng.

margin: 15px auto;" />

Trong bối cảnh đó, nông dân và doanh nghiệp Thái Lan đang buộc phải tìm lối đi mới để duy trì lợi nhuận. Nhật Bản là thị trường nổi tiếng khắt khe, nơi giá gạo bán lẻ hiện tăng lên mức cao nhất ba năm bất ngờ trở thành điểm sáng mới.

Sự khác biệt đến từ nhu cầu nội địa của Nhật: giá gạo bán lẻ trong tuần 3–9/11 đạt trung bình 4.316 yên/5 kg (tương đương 27,7 USD), trong khi Bộ Nông nghiệp Nhật Bản dự kiến giảm 5% sản lượng trong vụ 2026 do biến động khí hậu. Điều này dẫn tới xu thế nhập khẩu tăng và cánh cửa mở rộng cho các loại gạo châu Á, đặc biệt là gạo thơm Thái Lan.

Theo bà Thunyawan Pattapol – CEO đơn vị xuất khẩu gạo Wonnapob, lượng gạo Thái Lan xuất khẩu sang Nhật Bản từ tháng 1 đến tháng 10/2025 đã đạt 1.500 tấn, gấp sáu lần tổng lượng của cả năm 2024. Đây là mức tăng trưởng hiếm thấy tại một thị trường vốn ưa thích gạo nội địa hoặc gạo Mỹ.

Bà cho biết Wonnapob sắp chính thức bán gạo Jasmine đóng gói tại Nhật từ đầu năm tới, nhằm tận dụng nhu cầu tăng mạnh từ các nhà hàng và người tiêu dùng trẻ là nhóm đang quen dần với ẩm thực Đông Nam Á.

Sự bùng nổ này không chỉ đến từ giá cao tại Nhật, mà còn từ xu hướng đa dạng hóa khẩu phần ăn. Sau cú sốc thiếu gạo năm 1993 do mùa hè lạnh bất thường, Nhật Bản đã mở cửa nhập khẩu nhiều hơn để giảm rủi ro an ninh lương thực. Gạo Thái với đặc điểm mềm, thơm nhẹ ngày càng được chấp nhận rộng rãi hơn.

Dù vậy, không phải mọi phân khúc đều thuận lợi. Tổng lượng gạo Thái Lan xuất sang Nhật giai đoạn 1–9/2025 thực tế lại giảm 15% so với cùng kỳ, chỉ khoảng 180.000 tấn. Gạo Jasmine hiện chỉ chiếm 3% lượng gạo nhập của Nhật. Điều này phản ánh sự phân hóa rõ rệt giữa các dòng sản phẩm: gạo thơm cao cấp tăng, nhưng gạo phổ thông giảm do cạnh tranh gay gắt.

Mỹ tăng sức ép tại Nhật Bản, thách thức lớn cho gạo Thái Lan

Thị trường Nhật Bản vốn đã khó tính, nay càng "chật chội" hơn sau thỏa thuận thương mại Mỹ – Nhật. Theo đó, Tokyo sẽ tăng ngay 75% lượng gạo nhập khẩu từ Mỹ trong khuôn khổ tiếp cận tối thiểu miễn thuế. Như vậy, gạo Mỹ vốn đã chiếm khoảng 350.000 tấn trong tổng số 770.000 tấn gạo nhập khẩu năm tài chính 2024 sẽ sớm nâng lên 600.000 tấn.

Điều này buộc Nhật phải cắt giảm nhập khẩu từ các nguồn khác, bao gồm cả Thái Lan. Ông Chookiat Ophaswongse – Chủ tịch danh dự Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan cảnh báo rằng hạn ngạch tối thiểu dành cho Thái Lan có thể giảm mạnh, từ khoảng 300.000 tấn/năm xuống chỉ còn 70.000–80.000 tấn.

Áp lực cạnh tranh còn đến từ việc Mỹ muốn tăng sự hiện diện trong lĩnh vực gạo dùng làm lương thực, thay vì chỉ phục vụ chế biến hoặc thức ăn chăn nuôi. Nếu xu hướng này mở rộng, gạo Thái Lan sẽ đối mặt với thách thức lớn hơn trong dài hạn.

Ngoài ra, Nhật Bản vẫn ưu tiên gạo nội địa có hương vị và kết cấu đặc trưng, trong khi gạo Jasmine Thái có độ dẻo, hương và hình dạng khác biệt, khó thay thế trong các bữa ăn truyền thống. Ông Kitoku Shinryo - đại diện một nhà bán buôn lớn cho rằng gạo Thái Lan chỉ phù hợp với một số phân khúc nhà hàng hoặc người trẻ chuộng món châu Á.

Dù đối mặt với sức ép từ Mỹ và sự thu hẹp hạn ngạch, các doanh nghiệp Thái Lan tin rằng Nhật Bản sẽ vẫn là thị trường tiềm năng nhờ giá cao và nhu cầu đa dạng hóa ngày càng tăng. Xu hướng ăn uống hiện đại, tăng tiêu thụ ẩm thực Đông Nam Á, sự phổ biến của món Thái và nhu cầu về gạo thơm chất lượng cao là yếu tố giúp Thái Lan duy trì chỗ đứng.

Trong bối cảnh giá gạo thế giới đang chịu áp lực từ xu hướng giảm giá, việc tìm ra “vị cứu tinh” như Nhật Bản là bước đi quan trọng để Thái Lan giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống và duy trì thu nhập cho nông dân.