| Giá dầu tăng vọt trong bối cảnh bất ổn chính trị tại các quốc gia sản xuất dầu lớn Giá dầu tăng nhẹ trước cuộc họp cắt giảm sản lượng của OPEC+ |
Nhóm này cũng thông báo rằng họ sẽ gia hạn thêm 2,2 triệu thùng/ngày đến cuối tháng 9/2024. Tổng cộng, các mức cắt giảm này bao gồm khoảng 5-6 % nhu cầu dầu toàn cầu.
Tuy nhiên, mặc dù vậy, giá dầu Brent toàn cầu đã không thể vượt qua mức quan trọng 90 USD/thùng đạt được lần cuối vào tháng 9 năm ngoái. Điều này có nghĩa là hai quốc gia dẫn đầu trong liên minh OPEC+ là Ả rập Xê út và Nga – đang ở quá xa mức giá dầu cần thiết để cân bằng ngân sách của họ. Vậy liệu họ có cắt giảm sản lượng nhiều hơn nữa không?
 |
| Giá dầu khó đạt mức 90 USD, OPEC+ sớm cắt giảm sản lượng lần nữa |
Ả rập Xê út hiện đang phải vật lộn với mức giá dầu Brent hòa vốn tài chính năm 2024 là 96,17 USD/thùng. Họ đã dự báo thâm hụt ngân sách trong năm nay là 21,07 tỷ USD, điều mà nhiều nhà quan sát thị trường dầu mỏ cho là cực kỳ lạc quan. Như trong mọi tình huống mà chi lớn hơn thu, tình trạng này sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn kể từ đây.
Một phần của vấn đề là nước này chưa bao giờ hồi phục hoàn toàn sau Cuộc chiến giá dầu 2014-2016 hay Cuộc chiến giá dầu ngắn ngủi năm 2020. Hai cuộc chiến này nhằm mục đích ít nhất là vô hiệu hóa nghiêm trọng ngành công nghiệp dầu đá phiến còn non trẻ của Mỹ, ngành mà Ả rập Xê út coi là mối đe dọa trực tiếp đối với ngành dầu mỏ quan trọng của mình và do đó đối với quyền lực của nước này trên thế giới.
Bằng cách tăng đáng kể sản lượng từ chính nước này và từ các nước OPEC, Ả rập Xê út đã có ý định giảm giá dầu trong thời gian đủ lâu để ngành đá phiến vẫn đang phát triển của Mỹ sẽ chứng kiến tỷ lệ phá sản cao, trong đó số ít công ty còn lại phải mất nhiều năm để phục hồi.
Ngành đá phiến của Mỹ đã chứng tỏ khả năng trong việc tự tổ chức lại nhanh chóng thành một ngành có chi phí thấp hơn, có khả năng chịu được mức giá thấp hơn nhiều so với bất kỳ nhà sản xuất nào khác, bao gồm cả những nhà sản xuất ở Ả rập Xê út và OPEC. Kết quả là, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, hai công ty sau phải chịu thiệt hại về mặt tài chính, với tổng doanh thu từ dầu mỏ bị mất hơn 450 tỷ USD trong khoảng thời gian hai năm đó, mặc dù các nhà phân tích khác tin rằng con số đó ở mức thấp ít nhất là gấp đôi con số đó.
Trong cuộc chiến giá dầu 2014-2016, Ả rập Xê út đã chuyển từ thặng dư ngân sách sang thâm hụt cao kỷ lục vào năm 2015 là 98 tỷ USD và chi ít nhất 250 tỷ USD dự trữ ngoại hối của mình so với mức mà nhiều quan chức cấp cao của Ả rập Saudi cho là đã mất đi mãi mãi.
Một phần khác của vấn đề là lịch sử chi tiêu của đất nước cho các dự án xã hội khác nhau sau đó tăng vọt đáng kể. Các khoản này bao gồm 5 tỷ USD chi cho khu liên hợp đóng và sửa chữa tàu ở bờ biển phía đông và hàng tỷ USD đóng góp cho Đại học Khoa học và Công nghệ King Abdullah trị giá 23 tỷ USD. Các dự án khác chứng kiến ước tính chi tiêu thậm chí còn vượt khỏi tầm kiểm soát, đáng chú ý nhất là dự án phát triển Thành phố Neom hàng đầu.
Với chi phí ban đầu là 1,5 nghìn tỷ USD, dự án thành phố tuyến tính tọa lạc đã bị cắt giảm kích thước từ chiều dài 106 dặm xuống chỉ còn 1,6 dặm. Thêm vào những khoản bội chi khổng lồ này, đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng của Aramco không được đón nhận nhiều vào tháng 12/2019 có nghĩa là Ả rập Xê út phải cam kết chi một khoản cổ tức khổng lồ để xoa dịu việc phát hành cổ phiếu.
Cụ thể hơn, họ đảm bảo trả cổ tức 75 tỷ USD vào năm 2020, sau đó tăng lên 97,8 tỷ USD vào năm 2023. Vào năm 2024, Saudi Aramco dự kiến sẽ trả cổ tức 124,3 tỷ USD.
Ả rập Xê út - cùng với Iran và Iraq - có chi phí nâng mỗi thùng dầu thấp nhất thế giới (chỉ 1-2 đô la Mỹ/thùng), có thể giải pháp tạm thời cho những khó khăn tài chính của nước này có thể được tìm thấy chỉ bằng việc sản xuất nhiều dầu hơn.
Mặc dù mức tăng như vậy sẽ đẩy giá dầu xuống, nhưng nó có thể được đánh giá để không bị đẩy xuống mức gần mức nâng chi phí của Ả rập Xê út, từ đó mang lại cho nước này lợi nhuận tốt trên mỗi thùng và hạn chế thâm hụt tài chính. Tuy nhiên, vẫn không có bằng chứng xác thực nào cho thấy Ả rập Xê út có khả năng tăng sản lượng dầu thô lên trên 10 triệu thùng/ngày trong bất kỳ giai đoạn bền vững nào mà không làm tổn hại đến tính toàn vẹn lâu dài của các giếng dầu của họ.
Thực tế là Ả rập Xê út đã sản xuất trung bình 8,267 triệu thùng dầu thô mỗi ngày từ năm 1973 đến ngày 1/5/2024, theo số liệu từ chính OPEC. Trong toàn bộ lịch sử của mình, họ chỉ có thể sản xuất được 12 triệu thùng/ngày trong một lần vào tháng 4/2020 – sau đó ngay lập tức giảm xuống còn 8,49 triệu thùng/ngày.
Việc Ả rập Xê út và các nước OPEC không thể làm bất cứ điều gì có ý nghĩa hơn nữa để đẩy giá dầu lên cao hơn nhiều cũng là mối lo ngại sâu sắc đối với Nga.
Trong 100 ngày đầu tiên của cuộc chiến ở Ukraine, nước này đã kiếm được gần 100 tỷ USD từ xuất khẩu dầu khí - lớn hơn đáng kể so với chi phí để tiếp tục chiến đấu. Khi giá tăng vọt, Nga có thể duy trì thu nhập trên mỗi thùng dầu cao hơn nhiều so với mức giới hạn 60 USD/thùng có hiệu lực trong khoảng thời gian đó như một phần của các lệnh trừng phạt quốc tế khác nhau bằng cách thực hiện các giao dịch ngoài mạng lưới.
Những loại này có giá cao hơn mức 60 USD/thùng, nhưng vẫn thấp hơn giá dầu từ Ả rập Xê út và các thành viên OPEC. Tuy nhiên, khi giá giảm, mức chênh lệch này của Nga giảm xuống. Sau lần tăng vọt ban đầu về doanh thu từ dầu mỏ sau cuộc chiến Ukraine năm 2022, giá dầu Brent hòa vốn tài chính của Moscow đã chính thức tăng lên 115 USD/thùng.
Tất cả điều này cho thấy cả hai quốc gia chủ chốt trong OPEC+ đều có khả năng thúc đẩy việc cắt giảm sản lượng nhiều hơn dù sớm hay muộn. Tuy nhiên, có hai vấn đề đối với họ nếu làm điều này. Đầu tiên là mặc dù Trung Quốc có thể mua dầu và khí đốt với mức chiết khấu từ 30% trở lên từ các nhà cung cấp cốt lõi ở Trung Đông thông qua nhiều thỏa thuận khác nhau đã được thỏa thuận trong vài năm qua, các nền kinh tế phương Tây vẫn là thị trường xuất khẩu chính.
Trên thực tế, riêng Mỹ vẫn chiếm hơn 16% doanh thu xuất khẩu của Trung Quốc. Bất kỳ sự gia tăng đáng kể nào của giá dầu sẽ làm tổn hại đến nhu cầu đối với các sản phẩm của họ từ phương Tây, làm tăng thêm sự phục hồi kinh tế vốn đã mong manh sau Covid. Theo nghiên cứu của tổ hợp an ninh năng lượng của Liên minh châu Âu, thiệt hại kinh tế đối với Trung Quốc sẽ tăng lên một cách nguy hiểm nếu giá dầu Brent duy trì trên 90-95 USD/thùng trong hơn một quý của nam. Thậm chí, phạm vi này còn thấp hơn mức giá hòa vốn tài chính của Ả rập Xê út và cũng ít có tác dụng đối với Nga.
Vấn đề khác là Mỹ đang chuẩn bị diễn ra Cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024 và Tổng thống Joe Biden có lợi thế lớn là giá dầu và do đó, xăng vẫn giữ nguyên ở mức hiện tại hoặc thấp hơn (trong lịch sử là khoảng 70% giá dầu).
Các ước tính từ lâu cho thấy rằng cứ mỗi 10 USD Mỹ thay đổi trong giá dầu thô sẽ dẫn đến sự thay đổi 25-30 xu trong giá của một gallon xăng, và cứ mỗi 1 xu thì giá trung bình cho mỗi gallon xăng lại tăng, cao hơn mức 1 tỷ USD mỗi năm chi tiêu của người tiêu dùng bị mất.