Đổi mới tư duy làm luật theo hướng kiến tạo thể chế phát triển

Sáng ngày 13/12, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tư pháp năm 2025, nhiệm kỳ 2021-2025; định hướng nhiệm kỳ 2026-2030 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2026.

6 dấu ấn nổi bật của ngành Tư pháp trong nhiệm kỳ

Qua báo cáo của Bộ Tư pháp và các ý kiến tham luận tại Hội nghị, Thủ tướng đánh giá, trong nhiệm kỳ vừa qua, công tác tư pháp tiếp tục được thực hiện "đồng bộ - toàn diện - hiệu quả - chặt chẽ - kỹ lưỡng" trên nhiều lĩnh vực, với "6 dấu ấn" nổi bật.

margin: 15px auto;" />

Thứ nhất, đột phá mạnh mẽ trong tư duy xây dựng thể chế, hoàn thiện hệ thống pháp luật và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Thứ hai, đạt được nhiều bước tiến quan trọng trong công tác pháp luật quốc tế và hợp tác quốc tế về pháp luật ở cả 3 bình diện song phương, khu vực và toàn cầu.

Thứ ba, đẩy mạnh công tác tổ chức thi hành pháp luật và xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật.

Thứ tư, công tác thi hành án dân sự liên tục đạt và vượt chỉ tiêu được giao; giải quyết dứt điểm nhiều vụ việc lớn, phức tạp, nhất là thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án kinh tế, tham nhũng...

Thứ năm, đổi mới mạnh mẽ trong công tác cải cách thủ tục hành chính. Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp hiệu quả với các bộ, ngành, địa phương triển khai công tác rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính dựa trên dữ liệu đối với 817 thủ tục hành chính, góp phần giảm gánh nặng cho người dân, doanh nghiệp và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Thứ sáu, tập trung xây dựng ngành Tư pháp tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng cơ bản đồng tình, thống nhất với những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân đã được chỉ ra, đồng thời nhấn mạnh một số nội dung: Việc chuẩn bị một số hồ sơ dự án, dự thảo văn bản pháp luật trình cấp có thẩm quyền cần kịp thời hơn, chất lượng hơn; chưa khắc phục triệt để việc chậm ban hành, nợ đọng văn bản quy định chi tiết; một số chính sách, pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, còn tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo trong một số văn bản pháp luật.

"3 định hướng chiến lược" và "6 nhiệm vụ trọng tâm"

Thủ tướng nêu rõ, năm 2026 là năm có ý nghĩa rất quan trọng, là năm tiến hành Đại hội XIV của Đảng; là năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng và đại hội Đảng các cấp. Cơ bản đồng ý với định hướng, nhiệm vụ, giải pháp theo Báo cáo và ý kiến của các đại biểu tại Hội nghị, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tư pháp tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang 80 năm trong thực hiện nhiệm vụ, với "3 định hướng chiến lược" và "6 nhiệm vụ trọng tâm".

"3 định hướng chiến lược" bao gồm: Một là, phát huy vai trò nòng cốt trong tham mưu chiến lược xây dựng, hoàn thiện thể chế; đồng thời chú trọng nâng cao chất lượng công tác tổ chức thi hành pháp luật;… Đổi mới tư duy làm luật, chuyển từ "quản lý bằng pháp luật" sang "kiến tạo thể chế phát triển"; xóa bỏ tư duy "không biết mà vẫn quản", "không quản được thì cấm"; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của cấp dưới và tăng cường giám sát, kiểm tra.

Hai là, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng sâu rộng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong lĩnh vực tư pháp, nhất là xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật; xây dựng được hệ thống đo lường chất lượng thực thi pháp luật dựa trên mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Ba là, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực tư pháp chất lượng cao, có đạo đức, bản lĩnh chính trị vững vàng, chuyên môn sâu, am hiểu luật pháp quốc tế, thành thạo công nghệ, kiên trì, bản lĩnh, nhất là trước những vấn đề mới, sáng tạo; đồng thời chủ động hội nhập, nâng tầm hợp tác quốc tế về công tác pháp luật và cải cách tư pháp; nâng cao năng lực phòng ngừa, xử lý tranh chấp quốc tế và tranh thủ tối đa mọi nguồn lực.

"6 nhiệm vụ trọng tâm" bao gồm: Thứ nhất, tiếp tục bám sát, triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã được nêu rất rõ tại Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật và Nghị quyết 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; đẩy mạnh rà soát, xử lý các vướng mắc về thể chế.

Thứ hai, Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, cơ quan liên quan tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các định hướng, nhiệm vụ lập pháp trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI dựa trên nguyên tắc "3 bảo đảm":  Bao phủ toàn diện mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội; Thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là Văn kiện Đại hội XIV và các Nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước; Đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Thứ ba, tập trung nghiên cứu, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật phù hợp với quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật và định hướng hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam; thực hiện nghiêm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm "thực hiện đầy đủ - đúng vai trò - trách nhiệm đến cùng" của Chính phủ đối với các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết; có giải pháp đột phá khắc phục triệt để tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh, nghị quyết; nâng cao chất lượng thẩm định, đánh giá tác động chính sách và theo dõi thi hành pháp luật.

Thứ tư, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành hiệu quả các quy định của pháp luật về thi hành án dân sự, thi hành án hành chính; phấn đấu hoàn thành và vượt các chỉ tiêu được giao;…

Thứ năm, đẩy nhanh tiến độ và hoàn thành việc xây dựng, kết nối các cơ sở dữ liệu chuyên ngành của Bộ Tư pháp với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu khác; triển khai hiệu quả việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình trong các lĩnh vực trọng tâm, rút ngắn thời gian, giảm chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp.

Thứ sáu, thực hiện nghiêm việc sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả gắn với xây dựng đội ngũ cán bộ ngành Tư pháp có phẩm chất, năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Công tác xây dựng pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của cả hệ thống chính trị, các bộ, ngành, địa phương. Để ngành Tư pháp hoàn thành tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên mới với vai trò xung kích trong xây dựng, hoàn thiện thể chế, Thủ tướng đề nghị các đồng chí Bộ trưởng, trưởng ngành, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp tiếp tục công tác lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, dành thời gian, trí tuệ, tập trung tối đa nguồn lực cho công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, gắn với kiểm tra giám sát; chịu trách nhiệm chính về chất lượng chính sách pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý của bộ, ngành mình.