Đọc báo cáo tài chính: Những khoản giảm trừ có thể ẩn chứa rủi ro mà doanh thu không thể hiện

13/12/2025 - 18:574 phút đọc

(Banker.vn) Đằng sau những con số doanh thu ấn tượng của doanh nghiệp luôn tồn tại phần “giảm trừ” có thể làm thay đổi toàn bộ bức tranh tăng trưởng

Bản chất của các khoản giảm trừ doanh thu

Theo chuẩn mực kế toán, các khoản giảm trừ doanh thu là phần doanh thu phát sinh nhưng doanh nghiệp không được hưởng. Những khoản này được loại trừ khỏi tổng doanh thu để tính ra doanh thu thuần, phản ánh chính xác hơn giá trị hàng hóa và dịch vụ thực sự được tiêu thụ. Nói cách khác, giảm trừ doanh thu chính là phần chênh lệch cần loại bỏ để tránh phóng đại kết quả kinh doanh.

Ba khoản giảm trừ doanh thu phổ biến

1. Chiết khấu thương mại xuất hiện khi doanh nghiệp giảm giá cho khách hàng mua với số lượng lớn hoặc mua thường xuyên. Đây là công cụ cạnh tranh phổ biến trong các lĩnh vực như bán lẻ và phân phối. Mặc dù chiết khấu giúp mở rộng thị trường, tỷ lệ chiết khấu tăng liên tục có thể cho thấy doanh nghiệp phụ thuộc vào ưu đãi để giữ khách hàng.

margin: 15px auto;" />

2. Giảm giá hàng bán thường xảy ra khi sản phẩm không đạt chất lượng như cam kết hoặc được bán với mức giá tạm tính và sau đó điều chỉnh lại. Khoản giảm giá này phản ánh chi phí của doanh nghiệp trong việc duy trì cam kết chất lượng và dịch vụ.

3. Hàng bán bị trả lại là khoản giảm trừ có tác động trực tiếp đến biên lợi nhuận. Nguyên nhân có thể đến từ lỗi kỹ thuật, giao nhầm, chính sách đổi trả hoặc chất lượng sản phẩm không đáp ứng kỳ vọng. Thông số hàng bán bị trả lại tăng mạnh là tín hiệu cần theo dõi kỹ vì đây có thể là dấu hiệu báo trước những vấn đề về sản phẩm hoặc quy trình vận hành.

Tác động đến phân tích tài chính

Các khoản giảm trừ doanh thu ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu thuần. Mức giảm trừ lớn cho thấy doanh nghiệp đang đưa ra nhiều ưu đãi hoặc đang gặp thách thức về chất lượng, từ đó làm suy yếu khả năng chuyển hóa doanh thu thành lợi nhuận.

Tỷ lệ giảm trừ cao cũng khiến biên lợi nhuận gộp thu hẹp. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các ngành có mức cạnh tranh cao, nơi doanh nghiệp thường phải dùng chiết khấu để duy trì thị phần.

Với hàng bán bị trả lại, tác động sẽ lớn hơn nhiều khi doanh nghiệp không chỉ mất doanh thu mà còn phải ghi nhận chi phí xử lý, vận chuyển hoặc giảm giá trị hàng tồn kho.

Ở góc độ quản trị rủi ro, các khoản giảm trừ tăng bất thường có thể là chỉ báo quan trọng. Tỷ lệ trả lại tăng liên tục cho thấy vấn đề về chất lượng sản phẩm. Tỷ lệ chiết khấu tăng đột ngột có thể phản ánh khó khăn tiêu thụ hoặc chiến lược “đẩy hàng” ra thị trường. Đây là những tín hiệu nhà đầu tư cần nhận diện sớm.

Nhà đầu tư nên theo dõi những gì?

Việc so sánh tỷ lệ giảm trừ doanh thu theo từng quý, từng năm và đối chiếu với các doanh nghiệp trong cùng ngành là cơ sở để xác định doanh nghiệp nào đang có chính sách bán hàng bền vững. Tỷ lệ giảm trừ doanh thu có xu hướng gia tăng vào các giai đoạn mà doanh nghiệp đẩy mạnh tiêu thụ.

Thuyết minh báo cáo tài chính cũng là phần không thể bỏ qua. Doanh nghiệp thường giải thích chi tiết từng khoản chiết khấu, giảm giá và trả lại hàng. Trong nhiều trường hợp, chiến lược bán hàng hoặc thay đổi chính sách thương mại được phản ánh rõ trong phần này. Với nhà đầu tư, việc đọc kỹ thuyết minh có thể phát hiện ra những thời điểm doanh nghiệp tăng hoặc giảm chiết khấu để biến tấu số liệu ghi nhận theo hướng có lợi.