Dệt may xuất siêu lớn, vẫn 'khát' nguyên phụ liệu

5 tháng xuất siêu 6,95 tỷ USD

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam thông tin, 5 tháng đầu năm 2025, ngành dệt may xuất khẩu trên 17,58 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2024, nhập khẩu 10,63 tỷ USD, như vậy ngành xuất siêu 6,95 tỷ USD.

Dệt may là ngành mở, hiện đã xuất khẩu sang 104 quốc gia và vùng lãnh thổ. Năm 2024 tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành đạt 43,6 tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Mỹ 16,6 tỷ USD chiếm 38,2%; Khối Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) trên 7 tỷ USD chiếm 16,25%, trong đó riêng xuất khẩu vào Nhật Bản chiếm 10,5%, Canada trên 1,2 tỷ USD chiếm 2,8%; thị trường EU đạt gần 4,5 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 10,25%; Trung Quốc, bao gồm cả xuất khẩu sợi đạt 3,6 tỷ USD, chiếm 8,3%; Hàn Quốc chiếm 8,5%; ASEAN 7,1%; Anh chiếm 1,8%; Nga đang là thị trường tăng trưởng rất nhanh chiếm 1,75%.

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam

Riêng 2 khối thị trường Trung Đông và châu Phi mặc dù có đông dân số nhưng ngành chưa khai thác được nhiều. Thị trường Trung Đông chiếm chưa đến 1% tỷ trọng xuất khẩu của ngành, châu Phi mới đạt 0,34%. “Điều này cho thấy ngành dệt may cũng kén thị trường”, ông Cẩm cho hay.

Đáng nói, cùng với sự phát triển về nội lực của doanh nghiệp trong nước, tỷ lệ xuất khẩu của doanh nghiệp nội-ngoại đã cân bằng hơn, trong đó doanh nghiệp FDI chiếm 58-60% và doanh nghiệp trong nước chiếm khoảng 40%. “Đặc biệt, doanh nghiệp dệt may trong nước có thể vươn ra thị trường thế giới để đầu tư”, ông Cẩm nhấn mạnh.

Về lợi thế cạnh tranh của dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới, qua kết quả khảo sát tại 6 quốc gia Bangladesh, Campuchia, Lào, Nepal, Trung Quốc và Việt Nam, ông Cẩm thông tin, Việt Nam chỉ thấp hơn Trung Quốc một vài chỉ tiêu, còn lại so với các quốc gia khác ưu thế hơn hẳn. Điều này chứng tỏ ngành dệt may của Việt Nam về chất lượng sản phẩm và giá cả đang xếp ở tầm trung trở lên.

Nhìn nhận trên mặt bằng chung, dệt may Việt Nam mặc dù có nhiều điểm mạnh nhưng ông Cẩm cho rằng, ngành đang đối mặt nhiều thách thức. Có thể kể tới: Môi trường biến động, dịch bệnh, chủ nghĩa bảo hộ, đặc biệt là chính sách thuế quan tại những thị trường lớn có nhiều thay đổi, chiến lược thay đổi từ thời trang nhanh sang thời trang bền vững, chuỗi cung ứng phải truy soát nguồn gốc, tiêu chuẩn về lao động và môi trường…

Ngoài ra còn có những thách thức khác như nhu cầu về vốn cho sản xuất nguyên phụ liệu, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số tiến tới kinh tế tuần hoàn… cũng là thách thức lớn trong ngành.

Tập trung giải toả cơn "khát" nguyên phụ liệu

Trong số những thách thức doanh nghiệp dệt may phải đối mặt, thiếu nguyên phụ liệu cho sản xuất là vấn đề khá nghiêm trọng. Điều này không chỉ khiến dệt may Việt Nam khó có được truy xuất nguồn gốc để hưởng ưu đãi thuế quan mà còn khiến ngành khó phát triển được khâu thiết kế mẫu, giảm tính cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Thiếu nguyên phụ liệu vẫn là vấn đề nan giải với ngành dệt may. Ảnh: Hải Linh

Nói về điều này, ông Nguyễn Trọng Phi - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Giovanni, cho hay, việc sáng tạo mẫu mã để chào hàng chậm một phần do năng lực, nhưng quan trọng nhất vẫn thiếu chợ nguyên liệu để doanh nghiệp có thể tiếp cận được nguyên liệu phù hợp.

“Hiện, muốn làm mẫu cho nhãn hàng doanh nghiệp phải liên hệ với nhà cung cấp nước ngoài để gửi nguyên liệu về. Nếu có chợ nguyên liệu, doanh nghiệp sẽ tiếp cận rất nhanh, tiết kiệm thời gian và chi phí”, ông Phi nhấn mạnh.

Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Giovanni cũng chỉ ra, chúng ta chưa có khu công nghiệp riêng để sản xuất dệt nhuộm, trong khi các địa phương cũng rất e dè với những dự án này. Vậy làm thế nào để có thể thu hút đầu tư nước ngoài cho phát triển nguồn nguyên phụ liệu trong nước?

Chia sẻ thêm về vấn đề này, đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho hay, doanh nghiệp trong nước đã rất nỗ lực đa dạng nguồn cung nguyên liệu để bù đắp. “Doanh nghiệp đã tích cực kết nối với nhà cung cấp tại Ấn Độ, Thổ Nhỹ Kỳ, tuy nhiên cứ hợp tác được một thời gian lại đối mặt với các biện pháp chống bán phá giá, cho nên doanh nghiệp không có niềm tin nhiều đối với những thị trường này”, ông Cẩm nêu.

Với những khó khăn trên, để tháo gỡ, ông Cẩm cho biết, giải pháp căn cơ cho những nút thắt của ngành dệt may là phải tự chủ được nguồn nguyên liệu. Ngành đã có chiến lược xây dựng các khu công nghiệp dệt may lớn để thu hút đầu tư vào vải và nhuộm, nếu triển khai được thì đây là giải pháp bền vững nhất. Đa dạng hoá nguồn cung cũng chỉ là tạm thời bởi thiếu tính ổn định.

Tuy nhiên, trong thời gian trước mắt chưa để tự chủ được nguồn nguyên liệu, doanh nghiệp dệt may vẫn ưu tiên đa dạng nguồn cung. Do đó, ông Cẩm đề nghị, Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thông tin về khả năng cung cấp, tính ổn định chất lượng và tính phong phú của mặt hàng tại một số thị trường có lợi thế về mặt hàng này để doanh nghiệp nghiên cứu, lựa chọn.

Trước kiến nghị của Hiệp hội Dệt may Việt Nam, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cho hay, việc sản xuất nguyên phụ liệu của hai ngành dệt may, da giày tập trung 50% tại châu Á như: Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)… trong bối cảnh hiện nay sản xuất có thể dịch chuyển ra khỏi những nước này và Việt Nam với nhiều ưu thế có thể trở thành địa điểm đầu tư sản xuất.

“Nếu chúng ta xác định đây là nhiệm vụ tối quan trọng thì hai ngành cần nghiên cứu cụ thể các tập đoàn nào đang nắm giữ khâu nào, sản phẩm chủ chốt nào trong chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu thì xác định cụ thể để các bộ, ngành xây dựng chính sách, “kéo” bằng được nhà sản xuất này về đầu tư tại Việt Nam. Vấn đề này, hiệp hội cân nhắc và kiến nghị tới Chính phủ mới có đủ lực để triển khai”, lãnh đạo Cục Xúc tiến thương mại cho hay.