Đa dạng vốn cho phát triển bền vững: Cần hệ sinh thái tài chính đồng bộ, không chỉ vốn ngân hàng

15/12/2025 - 20:1410 phút đọc

Đây là quan điểm được các diễn giả đưa ra tại Hội thảo “Đa dạng vốn cho phát triển bền vững” do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng ngày 15/12. Thông tin tại hội thảo cũng cho thấy, mặc dù đã có những bước tiến lớn trong huy động vốn cho phát triển bền vững, nhưng thực tế 5 năm qua, nguồn vốn huy động được vẫn còn khiêm tốn so với nhu cầu.

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, Việt Nam cần khoảng 20 tỷ USD mỗi năm cho chuyển đổi xanh. Đây là con số rất lớn so với quy mô nền kinh tế, đòi hỏi phải đa dạng hóa mạnh mẽ hơn nữa nguồn huy động vốn, bổ sung nhiều công cụ tài chính phù hợp để thu hút dòng vốn trong nước và quốc tế, đồng thời tạo nền tảng bền vững cho quá trình chuyển đổi xanh.

margin: 15px auto;" />

Ngành Ngân hàng đã dành nhiều nguồn lực cho phát triển bền vững

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết, nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của “tín dụng xanh” và “tài chính bền vững”, thời gian qua NHNN đã không ngừng hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế chính sách, triển khai đồng bộ các giải pháp để thúc đẩy hoạt động tín dụng xanh; nhận diện, đánh giá và quản lý rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; qua đó nâng cao trách nhiệm của hệ thống ngân hàng đóng góp và đồng hành cùng mục tiêu tăng trưởng xanh chung của đất nước.

Về phía các TCTD, Phó Thống đốc cho biết, các ngân hàng đã tích cực, chủ động nghiên cứu phát triển các sản phẩm huy động vốn xanh, tín dụng xanh để tài trợ vốn cho các dự án mang lại lợi ích môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, các mô hình sản xuất tuần hoàn, liên kết bền vững.

"Kết quả hoạt động tín dụng xanh không ngừng được mở rộng cả về quy mô và tốc độ tăng trưởng trong những năm vừa qua, đến ngày 30/11/2025 dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 750 nghìn tỷ đồng, mức tăng trưởng bình quân giai đoạn từ năm 2017 đến tháng 9/2025 đạt hơn hơn 21%/năm (cao hơn mức tăng trưởng dư nợ tín dụng chung của cả nền kinh tế). Điều đấy cho thấy, các ngân hàng và tổ chức tín dụng rất quan tâm tạo ra kênh vốn tín dụng cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững", Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh chia sẻ.

Chia sẻ thêm các kết quả ngành Ngân hàng đã triển khai, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho biết, các chính sách và khung pháp lý thúc đẩy phát triển tín dụng xanh tại Việt Nam đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và Chính phủ triển khai từ rất sớm và qua nhiều giai đoạn. Ngay sau khi Việt Nam có Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia (giai đoạn 2011–2020), NHNN đã ban hành một loạt văn bản, yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) tập trung tín dụng vào các lĩnh vực xanh, ví như: Trong Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, cũng như các đề án ngân hàng xanh, đều yêu cầu TCTD phải tăng dần tỉ trọng tín dụng cho các ngành bảo vệ môi trường, như năng lượng tái tạo và các ngành giảm phát thải...

Bên cạnh việc hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, NHNN cũng đã phối hợp với các tổ chức tài chính quốc tế biên soạn các tài liệu hướng dẫn thực hành cho các TCTD, như: Sổ tay đánh giá rủi ro môi trường cho 15 ngành có phát thải cao từ năm 2018; Sổ tay hướng dẫn quy trình quản lý rủi ro môi trường – xã hội trong hoạt động tín dụng, cập nhật các tiêu chuẩn quốc tế để các ngân hàng tham khảo, thực hiện quy trình rà soát, nhận diện, thẩm định và cấp tín dụng cho các dự án xanh...

Gần 10 năm qua, NHNN và các TCTD đã có những nỗ lực rất tích cực đa dạng hóa các sản phẩm huy động vốn xanh (tiền gửi, trái phiếu xanh) và các sản phẩm tín dụng ưu đãi cho các ngành xanh. Đồng thời, tích cực hợp tác với các tổ chức quốc tế để triển khai các dự án xanh trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, xử lý rác thải, nông nghiệp và tiết kiệm năng lượng... Đến nay, quy mô các TCTD tham gia báo cáo dư nợ xanh đã tăng từ 15 TCTD (năm 2017) lên 58 TCTD hiện nay. Dư nợ xanh đã tăng trưởng nhanh, đạt tốc độ khoảng trên 21% hàng năm.

Với những con số tăng trưởng tín dụng xanh hiện nay, bà Phạm Thị Thanh Tùng cho rằng, nếu các dự án xanh được xác nhận rõ ràng hơn, con số này sẽ chắc chắn tăng thêm.

Dưới góc nhìn của ngân hàng, ông Vương Văn Quý, Phó Trưởng ban Chính sách tín dụng Agribank chia sẻ, nhận thức rõ trách nhiệm của một NHTM Nhà nước giữ vai trò chủ lực trong đầu tư phát triển "Tam nông", Agribank đã sớm xác định tăng trưởng xanh góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững là nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược kinh doanh. "Chúng tôi không chỉ cung ứng vốn, mà còn đồng hành cùng Chính phủ và NHNN trong việc hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030", ông Vương Văn Quý chia sẻ.

Đại diện của Agribank cho biết thêm, mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, dư nợ tín dụng xanh của Agribank đã có sự tăng trưởng ấn tượng và ổn định. Tính đến quý III/2025, tổng dư nợ tín dụng xanh của Agribank đạt 28.355 tỷ đồng, với gần 40.000 khách hàng, đáng chú ý: Năng lượng tái tạo, năng lượng sạch chiếm tỷ trọng lớn nhất (hơn 53%), với dư nợ đạt 15.260 tỷ đồng; nông nghiệp xanh đạt 5.973 tỷ đồng, chiếm hơn 21%, tập trung vào các mô hình nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; lâm nghiệp bền vững đạt 6.944 tỷ đồng, chiếm hơn 24%, góp phần quan trọng vào việc giữ rừng và phát triển sinh kế dưới tán rừng... Những kết quả này thể hiện rõ vai trò của Agribank là động lực tài chính quan trọng nhất trong lĩnh vực phát triển bền vững ở nông nghiệp – nông thôn.

Cần đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn vốn

Bên cạnh những nỗ lực đáng ghi nhận của ngành Ngân hàng, các chuyên gia và diễn giả tham gia hội thảo đều có chung nhận định, cần phải đa dạng hóa nguồn lực tài chính, cũng như sự tham gia của các kênh vốn trong và ngoài nước, đặc biệt từ khu vực tư nhân và thị trường vốn (ở đây là thị trường chứng khoán), hợp lực cùng hệ thống ngân hàng để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của đất nước.

Để thúc đẩy tăng trưởng xanh, bà Phạm Thị Thanh Tùng cho biết vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN và Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh vay vốn thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn áp dụng tiêu chuẩn ESG.

Hiện tại, NHNN đang tích cực hoàn thiện dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước cho các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh vay vốn tại các ngân hàng thương mại để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn, áp dụng khung tiêu chuẩn ESG. Dự kiến dự thảo nghị định sẽ được trình Chính phủ xem xét ban hành ngay trong tuần này và có thể triển khai từ đầu năm 2026. Nguồn ngân sách hỗ trợ sẽ được phân bổ về các địa phương.

Tại hội thảo, các chuyên gia và diễn giả tham dự cũng có chung nhận định, để thúc đẩy nền kinh tế xanh, nếu chỉ phụ thuộc vào dòng vốn ngân hàng là chưa đủ, mà cần hệ sinh thái tài chính đồng bộ có sự tham gia của các nhà đầu tư cá nhân và dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Thực tế thời gian qua, thị trường vốn xanh cũng ghi nhận những chuyển biến tích cự. Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính, Bộ Tài chính cho biết, sau khi Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh (ngày 4/7/2025) được Chính phủ ban hành, thị trường trái phiếu doanh nghiệp xanh đã tăng trưởng ấn tượng.

Cụ thể, tính đến tháng 10/2025, quy mô dư nợ trái phiếu doanh nghiệp xanh đạt xấp xỉ 1 tỷ USD. Đây là tín hiệu đáng mừng cho thấy các doanh nghiệp đã bắt đầu chủ động tìm kiếm nguồn vốn dài hạn từ thị trường thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng. Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu đề án thí điểm phát hành trái phiếu dịch vụ xanh, dự kiến trình Chính phủ trong năm 2026.

Dưới góc nhìn chuyên gia, ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho rằng, mục tiêu tăng trưởng cao của Việt Nam trong giai đoạn tới kéo theo nhu cầu huy động vốn rất lớn, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn gắn với phát triển bền vững.

Với thực tế hiện nay, Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa huy động vốn. Dư nợ trái phiếu chính phủ mới xấp xỉ 20% GDP, thấp hơn đáng kể so với nhiều nước châu Á, trong khi lãi suất phát hành vẫn ở mức tương đối thấp. Tuy nhiên, cấu trúc thị trường vốn còn mất cân đối khi nền kinh tế phụ thuộc nặng vào tín dụng ngân hàng, với dư nợ lên tới khoảng 130% GDP. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển chậm, kỳ hạn chủ yếu ngắn và trung hạn, thanh khoản thứ cấp yếu, chưa đáp ứng được nhu cầu vốn dài hạn cho đầu tư. Trong khi đó, thị trường chứng khoán vẫn còn quy mô khiêm tốn so với GDP và thiếu chiều sâu về thông tin, khiến khả năng huy động vốn dài hạn cho doanh nghiệp còn hạn chế.

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Hài Hòa, Phó Tổng Giám đốc kiêm Trưởng ban Tài chính Tập đoàn Sun Group chia sẻ, các dự án của Sungroup đều cần nguồn vốn đầu tư dài hạn, do đó, doanh nghiệp cần hút vốn từ trong nước và nước ngoài. Để tiếp cận được vốn tổ chức quốc tế, doanh nghiệp tư nhân phải đạt được minh bạch về tài chính, dự án và phương án kinh doanh hiệu quả; uy tín của doanh nghiệp trên thị trường thông qua xếp hạng tín nhiệm... Do đó, để giải quyết bài toán vốn dài hạn cho doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Hài Hòa đề nghị, cần phát triển mạnh thị trường trái phiếu trong nước.

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, các chuyên gia từ ADB và các tổ chức trong nước đều thống nhất rằng cần một hệ sinh thái tài chính đồng bộ. Từ việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu phát thải, nâng cao năng lực ESG cho doanh nghiệp, đến việc khơi thông dòng vốn trái phiếu và triển khai nhanh chóng các gói hỗ trợ lãi suất. Chỉ khi có sự cộng hưởng giữa chính sách Nhà nước, vốn ngân hàng và thị trường vốn tư nhân, bài toán nguồn lực cho phát triển bền vững mới tìm được lời giải thoả đáng.

Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh cho rằng, việc mở rộng các kênh vốn đầu tư tài chính xanh từ nhiều khu vực, thị trường không chỉ góp phần giảm áp lực lên hệ thống ngân hàng mà quan trọng nhất còn tạo điều kiện huy động nguồn vốn trung - dài hạn linh hoạt, an toàn và hiệu quả hơn cho mục tiêu chung của quốc gia, phù hợp với xu hướng tài chính xanh toàn cầu.

Còn theo ông Phạm Văn Hoành, Tổng Biên tập Báo Tài chính-Đầu tư cho rằng, để nguồn vốn cho phát triển bền vững được cung ứng đúng đối tượng, mục tiêu và phát huy hiệu quả thì khung khổ pháp lý vẫn cần phải tiếp tục hoàn thiện tiệm cận hơn với các chuẩn mực cao của quốc tế. Trong hoạt động cho vay của các ngân hàng thương mại cũng cần nhiều hơn các gói giải pháp về hỗ trợ kỹ thuật bên cạnh các gói vay để giúp khách hàng chuẩn hóa báo cáo, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Đối với cộng đồng doanh nghiệp, cần thay đổi tư duy quản trị, phải coi minh bạch hóa thông tin, cam kết dài hạn là tài sản để để tiếp cận dòng vốn rẻ và bền vững. Đồng thời, cần đưa các chuẩn mực quốc tế trong báo cáo để tăng độ tin cậy với các định chế tài chính, đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật số để đo lường phát thải.