Cổ nhân dạy: Gió đổi chiều, buôn bán cũng phải đổi đường

07/11/2025 - 06:163 phút đọc

(Banker.vn) Câu tục ngữ “Được mùa buôn vải vóc, mất mùa buôn thóc buôn gạo” phản ánh tư duy nhạy bén của người Việt trong kinh doanh: biết quan sát thời thế, linh hoạt thay đổi hướng đi để thích ứng với hoàn cảnh.

Ý nghĩa tục ngữ Được mùa buôn vải vóc, mất mùa buôn thóc buôn gạo

Câu tục ngữ được hình thành từ thực tế đời sống nông nghiệp của người Việt xưa, khi nghề buôn bán gắn liền với mùa màng và sản xuất nông sản. Về nghĩa đen, “được mùa” là khi vụ mùa bội thu, lúa gạo dồi dào, giá nông sản rẻ, người buôn gạo khó có lãi nên chuyển sang buôn vải vóc – những mặt hàng tiêu dùng khác. Ngược lại, “mất mùa” khiến lương thực khan hiếm, giá thóc gạo tăng cao, khi đó buôn bán lương thực sẽ sinh lời hơn.

margin: 15px auto;" />

Từ hình ảnh ấy, câu tục ngữ phản ánh tư duy kinh tế linh hoạt, biết thích ứng với biến động thị trường. Người buôn bán phải biết nhìn thời thế, không cứng nhắc chỉ làm một nghề, một mặt hàng. Khi điều kiện thay đổi, cần biết xoay chuyển hướng kinh doanh để giảm thiểu rủi ro và tìm cơ hội mới. Đây là minh chứng cho khả năng nhạy bén, sáng tạo và “liệu cơm gắp mắm” – đặc trưng trong tư duy kinh tế của người Việt.

Về nghĩa bóng, câu tục ngữ khuyên con người trong cuộc sống nên biết quan sát, linh hoạt ứng xử tùy hoàn cảnh. Không nên cố chấp theo lối mòn, mà cần sẵn sàng đổi mới, chuyển hướng khi điều kiện thay đổi. Đó là tinh thần “thời thế tạo anh hùng” – ai hiểu thời thế, người đó sẽ chiến thắng.

Bài học về tư duy linh hoạt trong kinh doanh

Trong môi trường kinh doanh hiện đại, tinh thần của câu tục ngữ vẫn giữ nguyên giá trị. Doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển phải có khả năng thích ứng nhanh với biến động của thị trường. Khi nhu cầu khách hàng thay đổi, công nghệ phát triển, hay xu hướng tiêu dùng dịch chuyển, doanh nghiệp cần điều chỉnh chiến lược để phù hợp với bối cảnh mới.

Thực tế cho thấy, những công ty thành công thường là những đơn vị biết “buôn vải vóc khi được mùa”, tức là biết tận dụng thời điểm thị trường thuận lợi để mở rộng đầu tư, và “buôn thóc buôn gạo khi mất mùa”, tức là tìm cơ hội trong khó khăn. Khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, nhiều doanh nghiệp chuyển hướng sang thương mại điện tử, logistic, sản xuất vật tư y tế, hay đẩy mạnh dịch vụ trực tuyến. Chính sự linh hoạt đó giúp họ không chỉ vượt qua khủng hoảng mà còn mở ra cơ hội tăng trưởng mới.

Ngược lại, những doanh nghiệp thiếu khả năng thích ứng, cố chấp với mô hình cũ, thường bị tụt lại phía sau. Trong thương trường, thời thế thay đổi nhanh chóng; sản phẩm, công nghệ và hành vi tiêu dùng đều có chu kỳ. Ai không kịp đổi mới sẽ trở thành “người buôn thóc khi được mùa” – làm sai thời điểm, lãng phí cơ hội và chịu thua thiệt.

Tư duy ứng biến trong đầu tư và quản trị rủi ro

Trên thị trường tài chính, “Được mùa buôn vải vóc, mất mùa buôn thóc buôn gạo” là bài học quý giá về quản trị rủi ro và điều chỉnh danh mục đầu tư. Nhà đầu tư khôn ngoan luôn biết linh hoạt theo chu kỳ kinh tế, luân chuyển dòng vốn vào những lĩnh vực, ngành nghề có tiềm năng trong từng giai đoạn. Khi thị trường chứng khoán sôi động, họ đầu tư vào cổ phiếu tăng trưởng. Khi kinh tế khó khăn, họ chuyển sang tài sản phòng thủ như vàng, trái phiếu hay bất động sản ổn định. Đó chính là tinh thần “buôn đúng thời, đầu tư đúng hướng”.

Bài học này cũng khuyên các nhà đầu tư tránh tâm lý cố chấp, bám chặt vào một kênh đầu tư hay chiến lược duy nhất. Thị trường luôn biến động, và thành công đến từ khả năng thích ứng chứ không phải kiên định mù quáng. Giống như người buôn xưa, khi gió đổi chiều, họ đổi hàng hóa để sinh lời; nhà đầu tư hiện đại cũng cần biết “chuyển gió” để bảo toàn và tăng trưởng tài sản.

Tinh thần ứng biến ấy không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là một triết lý sống: trong bất kỳ hoàn cảnh nào, con người cần nhìn thấy cơ hội trong nghịch cảnh. Khi thời thế khó khăn, thay vì than thở, hãy tìm hướng mới để khai thác lợi thế. Giữa biến động, người biết linh hoạt luôn có khả năng thích nghi và phát triển – đó chính là bản lĩnh của những “nhà buôn vải vóc khi được mùa” của thời đại mới.