Cần sớm có chiến lược “giải cứu” thiếu hụt điện

Gần đây, thiếu điện đã trở thành vấn nạn nóng hơn bao giờ hết. Nóng trên cả nghị trường Quốc hội, nóng trong dư luận xã hội và nóng nhất là khi Chính phủ đề nghị thanh tra toàn diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) bởi có quá nhiều vấn đề khiến người dân bức xúc, doanh nghiệp sản xuất "kêu trời" như lịch cắt điện triền miên, vô tội vạ…

Một số nhà phân tích cho rằng “cũng may…thiếu điện” đã cho chúng ta thấy những hạn chế trong điều hành điện của EVN.

Mới đây, Thường trực Chính phủ yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp tập trung chỉ đạo Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Tập đoàn Điện lực Việt Nam phải xử lý dứt điểm tình trạng thiếu điện trong tháng 6/2023.

Thủy điện thiếu nước, cơ hội cho nhiệt điện?

Với thực trạng nguồn cung cấp điện hiện nay của Việt Nam, thuỷ điện vẫn là chủ lực. Nếu thời tiết thuận lợi, nước trong các hồ chứa đủ cho phát điện thì chúng ta đủ điện sản xuất và sinh hoạt. Nhưng nếu tình hình thời tiết nắng nóng, hạn hán kéo dài, mực nước các hồ chứa xuống dưới mực nước chết thì thật khó nói đến việc đủ điện.

Theo báo cáo của Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Cục ATMT) từ trung tuần tháng 6, nước đã chảy vào 4 hồ thủy điện lớn ở miền Bắc, nhưng mực nước rất thấp. El Nino đã bắt đầu.

Thủy điện vốn chiếm 29% công suất hệ thống. Đối mặt với hiện tượng thời tiết khô hạn khiến thủy điện không thể đáp ứng nhu cầu cho xã hội, dẫn đến tình trạng thiếu điện nghiêm trọng ở cả 3 miền. Đây là một tin xấu đối với hoạt động sản xuất kinh doanh, nhưng sự thiếu hụt này lại là cơ hội cho các doanh nghiệp nhiệt điện.

Than ngày càng khan hiếm, đắt đỏ do “tận khai”

Dự báo thời tiết cho thấy thủy điện sẽ còn “hạn” dài dài và thế là doanh nghiệp điện than đang gặp 'thiên thời'. Trước đó, Chính phủ đã cho phép “nhập than” ráo riết để cung cấp tối đa cho nhiệt điện khi EVN “loan tin” về việc thiếu 1 triệu tấn.

Chứng khoán Yuanta vừa có báo cáo nhanh ngành năng lượng với nhận định, nhiệt điện than đang gặp "vận may". Cũng theo Yuanta, điện than, chiếm 33% công suất hệ thống, sẽ được hưởng lợi từ tình hình này vì được huy động cao hơn để bù đắp cho sự thiếu hụt của thủy điện.

Vậy là, điện sạch (điện mặt trời, điện gió) xem ra vẫn chưa được “chào đón" để có thể lách khe hẹp chen chân tham gia vào chiến lược “giải cứu” thiếu hụt điện đang trầm trọng khi El Nino xuất hiện.

Nhận diện rõ 2 mặt của vấn đề El Nino

Trong điều kiện El Nino, ở hầu hết các vùng trong cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường; nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối.

El Nino có thể sẽ biến nhiều vùng thành 'chảo lửa'.

Về tác động của El Nino đến thời tiết, khí hậu Việt Nam, cơ quan khí tượng lưu ý, El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước với mức phổ biến từ 25-50%, rõ rệt nhất là khu vực Bắc Trung Bộ.

Vì thế, nguy cơ xảy ra khô hạn cục bộ hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt, trong các tháng mùa khô năm 2023, đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc.

Rõ ràng, dù muốn dù không thì El Nino vẫn cứ hoành hành và khiến cho cuộc sống của chúng ta bị đảo lộn, gây áp lực lên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Song, nếu như El Nino là khắc tinh của nguồn nước thì trái lại giai đoạn "cực nóng" của El Nino sẽ tạo lực đẩy cho điện mặt trời gặt hái “bội thu” được những sản lượng điện kỷ lục theo biên độ nhiệt của El Nino.

Pin xanh có thể “cân” El Nino

Chỉ mới thời gian gần đây, khi chứng kiến năng lượng tái tạo bị thải bỏ “hàng tỷ Kwh”/năm vì vướng phải “mớ bòng bong” thủ tục khiến điện sạch không thể lên lưới thì dư luận xã hội phản ứng mạnh mẽ, nhiều đại biểu quốc hội cũng đã liên tục chất vấn, đề nghị làm rõ vấn đề này. Và Thanh tra Chính phủ đã vào cuộc.

Điện đang thiếu do thủy điện hụt hơi bởi El Nino. Than ngày càng khan hiếm, đắt đỏ do “tận khai” nhưng vẫn phải mua để đốt lấy điện, trong khi điện mặt trời có thể chạm mốc kỷ lục công suất nhưng vì sao chưa được chọn để giải cứu ngành điện Việt Nam?

Những tầng pin xanh đón nắng

Thủ tục đang khiến các doanh nghiệp điện sạch gặp khó và theo họ, chỉ cần một chính sách hợp lý, Việt Nam sẽ thừa điện từ nắng và gió để phát triển kinh tế xanh - một trong những động lực tăng trưởng mới.