Xuất khẩu trực tuyến đang trở thành động lực tăng trưởng mới

Mở rộng thị trường nhanh, chi phí thấp 

Ngày 20/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Diễn đàn quốc gia phát triển Kinh tế số và xã hội số lần thứ 3 với chủ đề "Phát triển kinh tế số, xã hội số toàn diện, bao trùm - đạt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số giai đoạn 2026 - 2030".

margin: 15px auto;" />

Ông Phan Mạnh Hà, Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam chia sẻ về cơ hội, thách thức, công thức thành công và các sáng kiến mới nhất tại thị trường Việt Nam để đưa MSMEs Việt vươn ra thị trường ASEAN qua mô hình Shopee quốc tế.

Theo ông Phan Mạnh Hà, trong 10 năm qua, Shopee đã đồng hành cùng hơn 2 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) khu vực Đông Nam Á trong việc chuyển đổi số thành công.

"Từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai cùng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương, chúng tôi nhận thấy xuất khẩu trực tuyến đang trở thành động lực tăng trưởng mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là MSMEs mở rộng thị trường nhanh hơn, chi phí thấp hơn và bền vững hơn" - ông Phan Mạnh Hà nhấn mạnh. 

Đông Nam Á đang trở thành một trong những thị trường sôi động nhất thế giới về thương mại điện tử. Theo số liệu thống kê của Shopee, doanh thu thương mại điện tử của ASEAN trong 5 năm qua đã tăng trưởng hai con số và đến năm 2024 đạt được 128,4 tỷ USD. Đây là một con số lớn, bởi vậy cơ hội cho doanh nghiệp Việt thông qua thương mại điện tử rất lớn.

Xác định được nhu cầu cũng như tiềm năng đấy, từ năm 2022 cho đến nay, Shopee đã đưa hơn 350.000 doanh nghiệp Việt sang thị trường ASEAN, có 1.000 thương hiệu Việt xuất khẩu thông qua nền tảng Shopee Quốc tế.

"Điều này cho thấy MSMEs Việt Nam đang trở thành động lực quan trọng để xuất khẩu hàng Việt thông qua phương thức thương mại điện tử" - ông Phan Mạnh Hà nói. 

Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam khẳng định, cơ hội xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam lớn hơn bao giờ hết. Bởi theo báo cáo Market Research Vietnam, thương mại điện tử xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng nhanh thứ hai thế giới, hàng năm đạt tốc độ tăng trưởng từ 28-30%. Đây là một con số ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động.

"Thời điểm vàng" xuất khẩu thương mại điện tử

Tại diễn đàn, đại diện Shopee Việt Nam chỉ ra, trong thời điểm hiện nay, có 4 yếu tố then chốt để tạo nên "thời điểm vàng" cho xuất khẩu thương mại điện tử: Thứ nhất, về thị trường: ASEAN có mức tăng trưởng thương mại điện tử mạnh mẽ nhất toàn cầu, nhu cầu mua hàng xuyên biên giới tăng nhanh.

Thứ hai, về thị hiếu: Người tiêu dùng trong khu vực ngày càng ưa chuộng sản phẩm "Made in Vietnam" nhờ chất lượng và giá trị vượt trội.

Thứ ba, về nội lực: MSME Việt đang chuyển đổi số mạnh mẽ, nhanh chóng thích ứng với livestream, marketing số và các công cụ AI.

Thứ tư, về chính sách: Chính phủ Việt Nam tích cực thúc đẩy thương mại điện tử và xuất khẩu số thông qua hợp tác với nền tảng như Shopee hay là các nền tảng lớn khác.

Tất cả những yếu tố này cho thấy xuất khẩu trực tuyến không chỉ là cơ hội mà là bước phát triển tất yếu để MSME Việt Nam mở rộng thị trường và nâng tầm vị thế trên bản đồ kinh tế số khu vực.

Với câu hỏi vì sao xuất khẩu trực tuyến mà không phải xuất khẩu truyền thống, ông Phan Mạnh Hà nhận định, đối với thị trường xuất khẩu truyền thống thì MSMEs đang đối mặt với 3 thách thức lớn về vận hành và chuỗi cung ứng; về thuế quan, các thủ tục phi thuế quan; về xây dựng thương hiệu và marketing.

Nhưng phần lớn những khó khăn đó có thể được tháo gỡ nếu dịch chuyển sang mô hình xuất khẩu trực tuyến, phù hợp với xu thế thương mại số và hội nhập khu vực.

Ông Hà phân tích, ở thách thức đầu tiên - vận hành và chuỗi cung ứng: MSME Việt Nam nhìn chung có hệ sinh thái sản xuất phân mảnh. Họ không có đủ nguồn lực để tự thiết lập kho quốc tế hoặc tích hợp logistics xuyên biên giới. Điều này khiến việc mở rộng thị trường quốc tế theo cách truyền thống khó thực hiện.

Ở thách thức thứ hai - thuế và hải quan, theo ông Hà, xuất khẩu truyền thống đòi hỏi quản lý nhiều loại giấy tờ khác nhau. Thuế quốc tế, VAT và nhiều loại phí liên quan có sự thay đổi tùy thị trường, gây phức tạp cho MSME. Nếu không có đơn vị hỗ trợ, phần lớn doanh nghiệp nhỏ không đủ nguồn lực chuyên môn để xử lý.

Ở thách thức thứ ba - xây dựng thương hiệu và marketing, ông Hà cho hay, để bán được hàng ở thị trường nước ngoài, thương hiệu phải có độ nhận diện và nội dung phù hợp bản địa. MSME thường gặp rào cản ngôn ngữ, thiếu nguồn lực marketing xuyên biên giới, và thiếu đội ngũ chăm sóc khách hàng quốc tế. Điều này hạn chế khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt tại các thị trường lớn trong khu vực.

"Những khó khăn này chính là lý do xuất khẩu trực tuyến trở thành giải pháp chiến lược cho MSME. Với mô hình nền tảng như Shopee, doanh nghiệp không cần tự lo về logistics quốc tế, thuế - hải quan hay bản địa hóa nội dung; mọi thứ đều được hỗ trợ ở mức hệ thống. Tức là doanh nghiệp có thể tập trung vào điều quan trọng nhất: Sản phẩm và khách hàng" - ông Phan Mạnh Hà khẳng định. 

Ông Phan Mạnh Hà cũng thông tin, tháng 11 vừa qua, Shopee cùng với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (iDEA) của Bộ Công Thương đã ký một biên bản ghi nhớ để chính thức triển khai sáng kiến quốc gia về xuất khẩu số.

Sáng kiến này có 3 trụ cột chính: Gian hàng Quốc gia Việt Nam trên Shopee quốc tế, hiện diện tại Malaysia, Philippines, Thái Lan, giúp quảng bá sản phẩm Việt đến toàn khu vực; chuỗi sự kiện xúc tiến số quy mô ASEAN, Vietnam Digital Export Week và ASEAN Sale with Vietnam Brand, giúp tăng độ phủ và nhận diện thương hiệu Việt; đào tạo hơn 2.000 MSME: Nội dung tập trung vào dữ liệu, vận hành, AI, livestream để tối ưu sản phẩm nhằm giúp MSME tự tin bước vào thị trường quốc tế.

Trong khuôn khổ hợp tác, Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (iDEA) Bộ Công Thương và Shopee Việt Nam sẽ phối hợp triển khai chuỗi hoạt động hỗ trợ toàn diện cho MSMEs Việt Nam tham gia bán hàng quốc tế, từ hạ tầng, đào tạo đến xúc tiến thương mại với 3 nội dung trụ cột chính, bao gồm: Phát triển Gian hàng Việt Nam trên Shopee Quốc tế.

Gian hàng Việt Nam là trang đích xúc tiến xuất khẩu trực tuyến, được xây dựng nhằm quảng bá các sản phẩm chính hãng, chất lượng cao của doanh nghiệp MSME Việt Nam đến người tiêu dùng tại các quốc gia ASEAN. Tăng cường hiện diện trực tuyến và năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên các sàn thương mại điện tử khu vực; thúc đẩy tiêu dùng nội khối ASEAN đối với hàng hóa có xuất xứ Việt Nam.

Trong giai đoạn 2026-2028, chương trình đặt ra 5 mục tiêu trọng tâm. Đó là đào tạo hơn 2.000 MSME Việt tham gia chương trình xuất khẩu; phổ cập năng lực xuất khẩu trực tuyến đến doanh nghiệp trên toàn quốc; tổ chức thường niên Vietnam Digital Export Week & ASEAN Sale with Vietnam Brand; đẩy mạnh sự hiện diện của thương hiệu Việt tại các sàn thương mại điện tử ASEAN; tạo nền dữ liệu thực tiễn hỗ trợ Bộ Công Thương xây dựng chính sách xuất khẩu số.

Đây là mục tiêu dài hạn hướng đến một nền kinh tế số nơi doanh nghiệp Việt chủ động - tự tin - dẫn dắt thị trường quốc tế. Shopee cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ để đưa sản phẩm Việt, thương hiệu Việt, và câu chuyện Việt ra thị trường quốc tế thông qua mô hình xuất khẩu trực tuyến.

Ông Phan Mạnh Hà, Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam: Chúng tôi tin rằng, với sự chung tay giữa Chính phủ và doanh nghiệp, Việt Nam sẽ trở thành điểm sáng của xuất khẩu số trong ASEAN giai đoạn 2026-2030.