Hạt cà phê tái sinh và mô hình sản xuất carbon thấp
Từ những nông hộ trồng cà phê ở Gia Lai đến các nhà máy dệt may ở phía Bắc, xu hướng xanh hóa đang âm thầm nhưng mạnh mẽ định hình lại cách thức sản xuất của doanh nghiệp Việt. Thị trường thế giới đã thay đổi: tiêu chuẩn môi trường không còn là lựa chọn, mà trở thành rào cản kỹ thuật bắt buộc. Trong bối cảnh đó, xanh hoá xuất khẩu đang nổi lên như chiếc “chìa khóa” giúp sản phẩm Việt không chỉ vượt qua thách thức mà còn tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.
Chương trình NESCAFÉ Plan góp phần tạo ra chuỗi cung ứng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về bền vững (Ảnh: Nestlé Việt Nam)
Ở lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là cà phê - một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, xu hướng chuyển sang canh tác tái sinh đã tạo ra sự thay đổi đáng kể. Tại tọa đàm “Vai trò của người nông dân trong nông nghiệp tái sinh” được Nestlé Việt Nam tổ chức mới đây tại Nhà máy Nestlé Trị An, tỉnh Đồng Nai, ông Binu Jacob, Tổng Giám đốc Công ty Nestlé Việt Nam cho biết, việc hỗ trợ nông dân áp dụng nông nghiệp tái sinh chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững của ngành. Chương trình NESCAFÉ Plan không chỉ giúp người trồng cà phê nâng cao thu nhập mà còn góp phần tạo ra chuỗi cung ứng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về bền vững.
Chia sẻ từ những nông hộ trực tiếp tham gia chương trình cho thấy nông nghiệp tái sinh đã thay đổi hoàn toàn cách sản xuất: từ phương pháp canh tác truyền thống sang ứng dụng công nghệ số, thực hành quản lý nông hộ bền vững, tạo ra sản phẩm có chất lượng đồng nhất và minh bạch nguồn gốc. Đây chính là những yêu cầu then chốt của thị trường toàn cầu trong thời kỳ hậu đại dịch, khi truy xuất nguồn gốc và giảm phát thải trở thành tiêu chuẩn bắt buộc.
Ở quy mô doanh nghiệp, các đơn vị xuất khẩu lớn như Simexco Đắk Lắk đã sớm đi trước xu hướng. Với vùng nguyên liệu 50.000 ha, liên kết với 45.000 nông hộ, đơn vị này đang hướng đến sản xuất theo tiêu chuẩn EUDR và giảm phát thải carbon. Đáng chú ý, đã có 70% sản lượng cà phê của Simexco được sản xuất theo chứng nhận bền vững - minh chứng cho chiến lược đầu tư bài bản, đồng bộ từ vùng trồng tới chế biến.
Nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản cũng đã chuyển sang yêu cầu vùng nguyên liệu phải đạt tiêu chuẩn EUDR và giảm thiểu carbon. Điều này càng khẳng định hướng đi bền vững là con đường duy nhất để giữ được giá bán cao và duy trì lợi thế cạnh tranh của cà phê Việt trên thị trường quốc tế.
Không chỉ nông nghiệp, ngành dệt may - một trụ cột trong xuất khẩu công nghiệp cũng đang bước vào cuộc chuyển đổi xanh đầy quyết liệt. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà, sử dụng vật liệu tái chế, cải tiến quy trình để xây dựng mô hình nhà máy trung hòa carbon. Đây là những yêu cầu mới đến từ các thị trường EU, Mỹ, Nhật Bản - những nơi ngày càng đặt nặng tiêu chí môi trường trong chuỗi cung ứng.
Đại diện Công ty May Nhà Bè chia sẻ, sản xuất xanh khiến chi phí ban đầu tăng lên đáng kể, nhưng lợi ích dài hạn lại vượt trội. Doanh nghiệp bán được hàng với giá tốt hơn, đồng thời mở rộng được sang các thị trường có tiêu chuẩn khắt khe. Điều này cho thấy, xanh hóa không phải xu hướng nhất thời, mà là chiến lược đầu tư để củng cố năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, nhiều tập đoàn lớn cũng đang triển khai chuỗi cung ứng tuần hoàn, thu gom và tái chế bao bì, hướng tới mục tiêu Net Zero. Chính sự chuyển đổi toàn diện trong sản xuất và chuỗi cung ứng đang giúp hàng Việt tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế mới, đồng thời nâng tầm hình ảnh hàng hóa Việt Nam trên thị trường thế giới.
Xanh hoá: Trụ cột trong chiến lược xuất khẩu mới của Việt Nam
Dữ liệu từ Bộ Công Thương cho thấy bức tranh xuất khẩu năm 2025 tiếp tục khởi sắc, với tổng kim ngạch 10 tháng đạt 762 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ và xuất siêu gần 20 tỷ USD. Dự kiến cả năm nay, kim ngạch xuất nhập khẩu sẽ đạt trên 950 tỷ USD, mức cao nhất từ trước tới nay. Tuy vậy, tại Diễn đàn Xuất khẩu Việt Nam diễn ra ngày 26/11, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú chia sẻ, dư địa tại các thị trường chiến lược như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Trung Đông vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hết.
Để củng cố năng lực cạnh tranh, Việt Nam đang đặt xanh hóa là một trong năm trụ cột chiến lược của Kế hoạch Xúc tiến thương mại quốc gia. Trong đó, “xúc tiến theo con đường xanh” được xem là hướng tiếp cận buộc phải đi, bao gồm sản xuất sạch hơn, logistics phát thải thấp và truy xuất nguồn gốc minh bạch. Đây không chỉ là yêu cầu của thị trường mà còn là chiến lược để xây dựng thương hiệu quốc gia gắn với tiêu chuẩn bền vững.
Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2025 cũng nhấn mạnh, chiến lược chuyển đổi xanh, nâng cấp chuỗi giá trị và tận dụng hiệu quả các FTA chính là chìa khóa để doanh nghiệp Việt bứt phá. Xuất khẩu thời kỳ mới không còn là câu chuyện của từng doanh nghiệp, mà là sự phối hợp giữa Chính phủ - địa phương - hiệp hội - doanh nghiệp - đối tác quốc tế, hình thành hệ sinh thái xuất khẩu thông minh, chất lượng cao và đủ sức cạnh tranh toàn cầu.
Về phía chuyên gia kinh tế, TS Võ Trí Thành nhìn nhận, thế giới đang dịch chuyển sang mô hình phát triển dựa trên ba trụ cột: bền vững - bao trùm - sáng tạo. Việt Nam không thể tiếp tục tham gia thị trường bằng lợi thế giá rẻ, mà phải tạo giá trị thông qua đổi mới, tiêu chuẩn xanh và xây dựng thương hiệu quốc gia. “Go Global”, theo ông, không chỉ là xuất khẩu hàng hóa, mà còn là học và làm chủ luật chơi mới của thương mại toàn cầu.
Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng bền vững ngày càng phổ biến, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh khẳng định chuyển đổi xanh chính là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thu hút nguồn vốn, nâng cao sức cạnh tranh và tạo ra giá trị lâu dài.
Chuyển đổi xanh đang trở thành yêu cầu bắt buộc tại nhiều thị trường chủ lực như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản hay Trung Đông. Các tiêu chí về giảm phát thải, minh bạch nguồn gốc, sản xuất sạch hơn và tuân thủ tiêu chuẩn EUDR đang định hình lại toàn bộ chuỗi cung ứng xuất khẩu.