VNPT trước yêu cầu tái cấu trúc và chuyển đổi số Bài 2: Bài toán tăng trưởng và cuộc tái thiết lần hai

27/12/2025 - 12:235 phút đọc

(Banker.vn) Sau hơn hai thập niên giữ vai trò trụ cột của hạ tầng viễn thông quốc gia, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) bước vào một giai đoạn tái cấu trúc mới. Lần này, mục tiêu không còn dừng ở việc thích ứng với cạnh tranh thị trường viễn thông, mà là tìm kiếm không gian tăng trưởng mới trong bối cảnh hạ tầng số, dữ liệu và dịch vụ số trở thành động lực chủ đạo của nền kinh tế.

Từ tái cơ cấu để tồn tại đến tái cấu trúc để tăng trưởng

Cuộc tái cơ cấu giai đoạn 2014 - 2019 của VNPT diễn ra trong bối cảnh thị trường viễn thông Việt Nam mở cửa mạnh mẽ, cạnh tranh gia tăng và mô hình độc quyền cũ không còn phù hợp. Khi đó, mục tiêu trọng tâm của VNPT là “làm gọn” bộ máy, tách bạch hạ tầng - kinh doanh - dịch vụ, chuẩn hóa quản trị và khôi phục hiệu quả hoạt động sản xuất - kinh doanh. Những thay đổi này giúp Tập đoàn vượt qua giai đoạn khó khăn, củng cố vị thế trên thị trường di động, băng rộng và các dịch vụ viễn thông truyền thống.

Tuy nhiên, từ sau năm 2019, một thực tế mới dần hình thành. Dịch vụ viễn thông cơ bản bước vào giai đoạn bão hòa, dư địa tăng trưởng thuần túy từ thuê bao, lưu lượng và giá cước ngày càng thu hẹp. Trong khi đó, chuyển đổi số quốc gia mở ra một không gian phát triển khác, nơi hạ tầng số, nền tảng số, dữ liệu và dịch vụ số trở thành “đầu vào” thiết yếu của quản trị nhà nước, sản xuất - kinh doanh và đời sống xã hội.

Chính sự thay đổi này buộc VNPT phải tái định vị lại chính mình. Nếu cuộc tái cơ cấu trước giúp doanh nghiệp “đứng vững” trong thị trường viễn thông cạnh tranh, thì bài toán đặt ra trong giai đoạn tiếp theo là: VNPT sẽ tăng trưởng bằng gì khi viễn thông không còn là động lực chính?

Sau khi hoàn tất tái cơ cấu giai đoạn 2014 - 2019, VNPT bước vào giai đoạn 2020 - 2025 trong trạng thái tổ chức tương đối ổn định nhưng chịu sức ép ngày càng lớn từ sự thay đổi của thị trường và yêu cầu chuyển đổi số quốc gia. Đây là giai đoạn doanh nghiệp không còn phải xử lý những vấn đề mang tính sống còn của mô hình cũ, nhưng cũng chưa thể trông chờ vào tăng trưởng thuần túy từ dịch vụ viễn thông truyền thống.

Theo Đề án cơ cấu lại Tập đoàn VNPT đến hết năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mục tiêu xuyên suốt của giai đoạn này là chuyển VNPT từ doanh nghiệp viễn thông thuần túy sang mô hình tập đoàn công nghệ, tập trung vào hạ tầng số, công nghệ số và dịch vụ số, gắn với tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Trong thực tế triển khai, VNPT lựa chọn chiến lược tích lũy năng lực thay vì mở rộng nóng. Tập đoàn duy trì ổn định các dịch vụ viễn thông cốt lõi, đồng thời từng bước mở rộng danh mục dịch vụ số phục vụ Chính phủ, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và người dân. Các nền tảng, giải pháp về chính quyền điện tử, đô thị thông minh, y tế số, giáo dục số, trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, hóa đơn điện tử và chữ ký số được triển khai ngày càng rộng rãi, giúp VNPT tích lũy kinh nghiệm triển khai các hệ thống số quy mô lớn trên phạm vi toàn quốc.

Tuy nhiên, quá trình triển khai chuyển đổi số trên diện rộng cũng bộc lộ những điểm nghẽn về mô hình tổ chức và cơ chế phối hợp nội bộ. Việc tồn tại nhiều Tổng công ty, đơn vị hạch toán độc lập trong cùng một Tập đoàn khiến chuỗi giá trị từ hạ tầng, nền tảng đến dịch vụ chưa được tích hợp liền mạch, ảnh hưởng đến tốc độ triển khai và hiệu quả khai thác các tài sản số đã được đầu tư.

Chính từ thực tiễn này, yêu cầu tái cấu trúc sâu hơn dần hình thành. Chủ trương sáp nhập VNPT-Vinaphone và VNPT-Media vào Công ty mẹ - Tập đoàn VNPT được Chính phủ chấp thuận trong năm 2025 là bước chuyển từ giai đoạn tích lũy năng lực sang giai đoạn tái cấu trúc chiến lược, nhằm chuẩn bị cho một chu kỳ tăng trưởng mới vượt ra ngoài không gian viễn thông truyền thống.

margin: 15px auto;" />

Hạ tầng số và quản trị tích hợp: Trục xoay của tái cấu trúc lần hai

Trong logic tái cấu trúc lần hai, việc đưa VNPT-Vinaphone và VNPT-Media về Công ty mẹ không đơn thuần là thu gọn đầu mối tổ chức. Đây là bước khởi đầu để tái thiết toàn bộ chuỗi giá trị của Tập đoàn trong bối cảnh dịch vụ số ngày càng mang tính tích hợp cao, không thể bị chia cắt bởi quá nhiều lớp trung gian.

VNPT đang xác lập mô hình quản trị mới theo chuỗi giá trị khép kín, trong đó hạ tầng số, nền tảng số và dịch vụ số được tổ chức thống nhất, xuyên suốt từ trung ương đến địa phương. Các đơn vị kinh doanh dịch vụ lớn trở thành bộ phận hạch toán phụ thuộc, giúp Tập đoàn kiểm soát toàn trình từ đầu tư hạ tầng, phát triển sản phẩm đến cung cấp dịch vụ.

Song song với tái cấu trúc tổ chức, VNPT cũng thay đổi cách tiếp cận hạ tầng. Thay vì chỉ coi hạ tầng viễn thông là nền tảng kỹ thuật để bán dịch vụ, Tập đoàn chuyển sang khái niệm hạ tầng số, bao gồm băng rộng cố định, di động 4G/5G, IoT, trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây và liên kết dữ liệu.

Với mạng lưới phủ sóng di động gần như toàn quốc, cáp quang đến cấp xã và hệ thống trung tâm dữ liệu đã được đầu tư nhiều năm, VNPT sở hữu một tập hợp tài sản hạ tầng mà không nhiều doanh nghiệp có được. Thách thức không còn nằm ở việc mở rộng hạ tầng bằng mọi giá, mà ở khả năng khai thác hiệu quả hạ tầng hiện hữu để tạo ra các dịch vụ số có giá trị gia tăng cao hơn cho nền kinh tế.

Trong bối cảnh cạnh tranh không chỉ đến từ các nhà mạng truyền thống mà còn từ các doanh nghiệp công nghệ, nền tảng số và dịch vụ xuyên biên giới, không gian tăng trưởng của VNPT không còn nằm chủ yếu ở số lượng thuê bao hay lưu lượng viễn thông. Thay vào đó, trọng tâm chuyển sang khả năng cung cấp hạ tầng số, nền tảng số và dịch vụ số cho Chính phủ, doanh nghiệp và người dân.

Điều này đòi hỏi sự thay đổi đồng bộ từ mô hình tổ chức, quản trị đến tư duy kinh doanh. Tái cấu trúc lần hai của VNPT không chỉ là một cuộc sắp xếp lại bộ máy, mà là nỗ lực tái định hình vai trò của một doanh nghiệp nhà nước lớn trong nền kinh tế số.