Ngày 17/10, Bộ Công Thương phối hợp với Đại sứ quán các nước thành viên EU, Eurocham tổ chức Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Thương mại Việt Nam – EU năm 2025 tại TP. Hồ Chí Minh. Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng chủ trì diễn đàn. Tham dự diễn đàn còn có các cục, vụ thuộc Bộ Công Thương.
Diễn đàn có sự tham dự của một số đại sứ, tổng lãnh sự các nước thành viên EU, đại diện Phái đoàn EU tại Việt Nam, lãnh đạo Eurocham, đại biểu UBND các tỉnh/thành phố, các Thương vụ Việt Nam tại EU, EuroCham, hiệp hội ngành hàng, tổ chức trong nước, quốc tế.
Quang cảnh diễn đàn.
Xu hướng bảo hộ gia tăng
Trong khuôn khổ diễn đàn đã diễn ra phiên toạ đàm dưới dự điều phối của Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương). Nhiều chủ đề mang tính chiến lược quan trọng đã được các chuyên gia thảo luận nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động hợp tác kinh tế thương mại Việt Nam - EU.
Theo đó, một số chủ đề được các bên thảo luận sôi nổi và thẳng thắn nhìn nhận như: Bối cảnh và các yếu tố tác động đến thị trường toàn cầu và hoạt động hợp tác kinh tế thương mại Việt Nam – EU; Các xu hướng, điều chỉnh chính sách của EU trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược, hàng rào thuế quan và xu hướng bảo hộ gia tăng; Năng lực cạnh tranh của Việt Nam và vấn đề tận dụng lợi thế từ Hiệp địnhEVFTA tới đây khi EU tích cực đa dạng hóa đối tác, thúc đẩy mạng lưới FTAs với nhiều quốc gia và khu vực,…
Toạ đàm diễn ra với nhiều chủ đề quan trọng trong chiến lược hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam - EU.
Trao đổi tại toạ đàm, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, khi nhắc đến các yếu tố tác động đến thương mại thế giới hiện nay, có thể kể đến xu hướng chuyển dịch, thay đổi chuỗi cung ứng dẫn đến các nước có xu hướng toàn cầu hoá có chọn lọc, bảo hộ dân tuý, bảo hộ thương mại,… Theo đó, số lượng các biện pháp phòng vệ thương mại được đưa ra nhiều hơn và duy trì lâu hơn.
Điều này dẫn đến một loạt các chính sách thuế đối ứng, các biện pháp hạn ngạch, hạn chế xuất nhập khẩu ngày càng gia tăng. Từ đó, một xu hướng mới xuất hiện là các nước quay sang các liên kết kinh tế mới. Theo thống kê, số lượng các liên kết kinh tế dưới hình thức thương mại tự do, thương mại ưu đãi tăng đáng kể so với trước đây.
Trong bối cảnh phải cân bằng giữa xuất khẩu, nguồn cung và nguồn nhập, EU đang tích cực mở rộng các liên kết kinh tế của mình, thúc đẩy các FTA đã tồn tại, kéo dài nhiều năm qua.
“Các biến động này rõ ràng là thách thức, nhưng cũng chính là cơ hội để kết nối, hợp tác mạnh mẽ hơn để tạo điều kiện nhìn vào những dư địa chưa tận dụng. Từ đó có những biện pháp, sáng kiến giúp cho quan hệ Việt Nam – EU bền chặt hơn nữa”, ông Ngô Chung Khanh nhấn mạnh.
Các đại biểu tham dự diễn đàn.
Băn khoăn câu chuyện thị phần
Dưới góc độ chuyên gia đã theo dõi và đàm phán, thực thi Hiệp định EVFTA thời gian qua, ông Ngô Chung Khanh cũng chỉ ra những vấn đề đáng suy ngẫm. Theo đó, đối với ngành thuỷ sản, giá trị tuyệt đối có tăng, có giảm nhưng trong 5 năm, thị phần ngành hàng này không thay đổi. Điều này thể hiện ở chính kim ngạch xuất khẩu sang EU. Theo đó, kim ngạch xuất khẩu sang EU theo thị phần so với tổng xuất khẩu lúc tăng lúc giảm, về cơ bản là không tăng.
Tiếp đó, thị phần trong nhiều mặt hàng chủ lực kể cả thuỷ sản, nông sản sang thị trường EU còn rất khiêm tốn, khoảng 2 - 4%, rất nhỏ so với dung lượng thị trường.
“Hai bên còn dư địa khổng lồ để tận dụng với những tiềm năng, ưu đãi lớn, nhưng chúng ta lại đi tìm thị trường khác. Điều gì đang xảy ra và tại sao 2 bên với tiềm lực mạnh, tốt và tiêu chuẩn như vậy mà thị phần không tăng trong 5 năm vừa qua? Tại sao thị phần còn ở mức rất khiêm tốn như vậy?”, ông Ngô Chung Khanh đặt câu hỏi.
Ông Ngô Chung Khanh cũng nhấn mạnh, sau 5 năm thực hiện Hiệp định EVFTA, chúng ta đang mất dần lợi thế về thuế, trong khi mức thuế này rất đáng kể. Vì vậy, chuyên gia đề xuất cần đa dạng hoá thị trường nhưng phải có trọng tâm. Khi EU đang tiến gần hơn với các FTA trong khu vực, nếu Việt Nam không biết tận dụng cơ hội sẽ rất đáng tiếc.
Tại toạ đàm, ông Rick van der Linden, Giám đốc Vận hành (COO), Tập đoàn De Heus Việt Nam bày tỏ sự tin tưởng khi chọn Việt Nam là quốc gia phát triển bền vững và mạnh mẽ, nhiều tiềm năng để trở thành đối tác xuất khẩu lớn hơn sang châu Âu.
Những quy định nghiêm ngặt của EU nhưng hiện tại chưa được chính thức hoá hoàn toàn tại Việt Nam dẫn đến nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp. Do đó, việc hoàn thiện các khung pháp lý, các quy định liên quan,… sẽ hỗ trợ thiết lập thước đo chung cho doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu sang thị trường châu Âu.
“Chúng tôi thấy rằng Chính phủ Việt Nam hiện nay cũng đang thực hiện nhiều biện pháp để cấu trúc và tái cấu trúc các mô hình giao thương. Đây là những bước đi thuận lợi để các doanh nghiệp được kinh doanh dễ dàng hơn, xuất khẩu nhiều hơn sang châu Âu”, ông Rick van der Linden đánh giá.
Tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng tin tưởng, đây sẽ là nơi để cùng nhau trao đổi, nhận định về triển vọng thị trường với những thời cơ và thách thức đan xen, từ đó khuyến nghị các giải pháp thích ứng kịp thời, đồng thời gợi mở những phương hướng phát triển hợp tác, đầu tư trong các lĩnh vực kinh tế mới, tiềm năng. Cùng với đó, diễn đàn cũng là dịp để đánh giá hiệu quả thực chất sau 5 năm thực thi Hiệp định EVFTA và vấn đề tận dụng hiệp định trong thời gian tới.