Việc làm tạo tác động xã hội, hướng đi cho giới trẻ

Ngày 8/6, Viện Nghiên cứu Đổi mới và Phát triển (IID) phối hợp cùng Mạng lưới tạo tác động xã hội toàn cầu Catalyst Now và Học viện Ngoại giao tổ chức sự kiện Social Impact Expo 2025 – chương trình hướng nghiệp đầu tiên tại Hà Nội dành riêng cho học sinh, sinh viên quan tâm đến phát triển bền vững và tạo tác động xã hội.

Từ việc làm xanh, việc làm số

Chia sẻ tại sự kiện, bà Nguyễn Ngọc Duyên, Điều phối viên Quốc gia của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam, cho biết, Việt Nam có lực lượng lao động tương đối dồi dào, tuy nhiên tỷ lệ lao động lớn tuổi ngày càng tăng, trong bối cảnh Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất. Hiện có khoảng 2/3 lực lượng lao động làm việc trong khu vực phi chính thức.

Bà Nguyễn Ngọc Duyên - Điều phối viên Quốc gia của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam chia sẻ tại sự kiện. Ảnh: Ninh Phi

Xu hướng thị trường lao động của Việt Nam khiến cho thanh niên chịu tác động nặng nề hơn. Trong khi tỷ lệ thất nghiệp chung của Việt Nam tương đối thấp, chỉ khoảng hơn 2%, nhưng tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (độ tuổi 15-24) cao gấp hơn 3 lần (quý I/2025, con số này là 7,93%). Trong quý I/2025, có 1,35 triệu thanh niên (trong độ tuổi 15-24) không đi học, không có việc làm hoặc không tham gia đào tạo (NEET) (chiếm 10,4% tổng số thanh niên).

Cũng theo bà Nguyễn Ngọc Duyên, tại Việt Nam, xu hướng việc làm xanh, việc làm số cũng đang là 2 xu hướng nổi bật. Mặc dù có tiềm năng lớn nhưng chỉ có 3,6% việc làm hiện nay là việc làm xanh. Tuy nhiên, điểm tích cực đó là có hơn 40% có tiềm năng chuyển đổi thành việc làm xanh. Như ngành năng lượng tái tạo dự kiến tạo ra 500.000 việc làm toàn thời gian vào năm 2035, tăng từ 300.000 hiện nay, chủ yếu trong điện gió và điện mặt trời.

Việc làm xanh thường mang tính chính thức và đòi hỏi trình độ học vấn và kỹ năng cao hơn. Kinh nghiệm làm việc là rào cản đối với lao động trẻ trong việc tiếp cận việc làm xanh có kỹ năng trung bình.

Hội thảo: Sự nghiệp vì tương lai – Người trẻ và con đường tạo tác động xã hội diễn ra trong khuôn khổ chương trình hướng nghiệp. Ảnh: Ninh Phi

Với việc làm số, bà Duyên dẫn số liệu của Ngân hàng Thế giới cho biết, dự kiến, đến năm 2045 sẽ có khoảng 10 triệu việc làm mới được tạo ra, chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ hiện đại (tài chính, truyền thông và du lịch). Có tới 68% công việc ở Việt Nam đều yêu cầu kỹ năng số. Tuy nhiên, tỷ lệ nhân sự đáp ứng được yêu cầu về công nghệ thông tin, kỹ năng số còn rất hạn chế.

Với xu thế như vậy, các bạn sinh viên cần trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết để đón đầu cơ hội về việc làm xanh và việc làm số. Theo đó, cần thiết phải đào tạo lại, đào tạo và nâng cao kỹ năng trong các nghề hiện có; phát triển kỹ năng để đáp ứng yêu cầu của các ngành nghề mới; trang bị kiến thức chung về bền vững và các kỹ năng cơ bản cho việc làm xanh gồm kỹ năng chuyên môn, kỹ năng số, kỹ năng làm việc cốt lõi (kỹ năng chuyển đổi và thích ứng) và kỹ năng học tập suốt đời.

“Việc làm xanh thường mang tính chính thức, đây là những việc tất cả chúng ta đều hướng tới. Do đó, các bạn sinh viên muốn tiếp cận với việc làm xanh thì cần nâng cao trình độ, kỹ năng cũng như tích lũy kinh nghiệm làm việc ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường”, bà Duyên nói.

Đến việc làm tạo tác động xã hội

Với việc làm tạo tác động xã hội, bà Duyên cho biết, đó là việc làm không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế mà còn tạo ra sự thay đổi tích cực và bền vững cho xã hội, cộng đồng hoặc môi trường. Việc làm tạo tác động xã hội kết nối với các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp quốc (SDGs), trong đó, nhấn mạnh mục tiêu số 8 "Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, bao trùm và liên tục; việc làm đầy đủ, năng suất và việc làm thỏa đáng cho tất cả mọi người.

Hội thảo: Sự nghiệp vì tương lai – Người trẻ và con đường tạo tác động xã hội diễn ra trong khuôn khổ chương trình hướng nghiệp. Ảnh: N.H

Việc làm tạo tác động xã hội có thể tìm thấy ở trong mọi ngành nghề, mọi lĩnh vực. Theo TS. Nguyễn Tuấn Anh – Trưởng Khoa Truyền thông và Văn hoá đối ngoại, Học viện Ngoại giao - khẳng định: “Trong bối cảnh thế giới nhiều thay đổi, và khi Việt Nam đang bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng, người trẻ sẽ là những người sẽ góp phần định hình tương lai bằng hành động, kỹ năng và cách mình tư duy về giá trị của riêng mình. Những người trẻ giờ đây không chỉ “đi làm”, mà còn “làm điều có ý nghĩa”, từ chính những lựa chọn nghề nghiệp của mình”.

Theo các báo cáo gần đây từ ILO và LinkedIn, thị trường lao động toàn cầu đang ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ các công việc có tính chất “tạo tác động” (impact jobs). Việt Nam cũng không đứng ngoài làn sóng đó. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay với thanh niên là thiếu thông tin và thiếu không gian kết nối trực tiếp với các tổ chức xã hội chuyên nghiệp.

Ông Nguyễn Phúc Mạnh – Đại diện Respect Việt Nam – cho hay, tạo tác động xã hội không chỉ đơn thuần đến từ nguyện vọng của các cá nhân mà cần có môi trường nuôi dưỡng nó. Tác động xã hội nghe qua rất chung chung, rất dễ bị cảm tính, bị phong trào, do đó, tại Respect Việt Nam, chúng tôi đo lường kết quả cụ thể từ đó biết được những tác động từ việc làm tác động xã hội và kiên trì đi theo mục tiêu đã đặt ra. “Quan trọng nhất là biết được chúng ta đi từ đâu, đi đến đâu và lượng hóa được hiệu quả cụ thể”, ông Nguyễn Phúc Mạnh chia sẻ.

Social Impact Expo 2025 không chỉ đơn thuần là một ngày hội việc làm, mà còn là bước khởi đầu cho một hệ sinh thái giáo dục, truyền cảm hứng, kết nối người trẻ với các giá trị phát triển bền vững.

Trong bối cảnh thị trường lao động liên tục thay đổi, tác động của biến đổi khí hậu, bất bình đẳng và công nghệ đang đặt ra những thách thức mới, các lựa chọn nghề nghiệp vì cộng đồng và phát triển bền vững đang trở thành một xu thế toàn cầu.

Đưa ra những gợi ý cho các bạn trẻ chuẩn bị bước chân vào thị trường lao động, trong đó có việc lựa chọn việc làm tạo tác động xã hội, các chuyên gia cho rằng, các bạn có thể khám phá bản thân để biết được sở thích, đam mê của mình là gì; khám phá thế giới nghề nghiệp, trong đó, tập trung vào ngành nghề tạo tác động xã hội; chuẩn bị lộ trình học vấn và trang bị kỹ năng phù hợp (trình độ chuyên môn, kỹ năng xanh, kỹ năng số, kỹ năng mềm...); xây dựng kế hoạch học tập suốt đời để thích nghi với thế giới việc làm luôn thay đổi; kết nối mạng lưới và truyền cảm hứng; tham gia hoạt động cộng đồng và trải nghiệm thế giới việc làm/khởi nghiệp.

Social Impact Expo 2025 với chủ đề "Thế hệ trẻ kiến tạo tương lai bền vững", các chuyên gia kỳ vọng, sự kiện không chỉ là nơi kết nối cơ hội nghề nghiệp mà còn là không gian truyền cảm hứng, xây dựng năng lực và định hình tư duy phát triển bền vững cho thế hệ trẻ; góp phần xây dựng hệ sinh thái hướng nghiệp tạo tác động xã hội hướng tới thanh niên hiện đang còn thiếu hụt.