Ukraine sẽ không có cuộc phản công thứ hai vào mùa xuân năm 2024?

Khi Lực lượng Vũ trang Ukraine (AFU) đã thất bại trong chiến dịch phản công chiến lược mùa hè năm 2023 và chuyển sang phòng thủ chiến lược, các câu hỏi được đặt ra: Cuộc phản công tiếp theo của AFU trong năm 2024 như Kiev tuyên bố liệu có khả thi và khi nào có thể bắt đầu?

“Sức cùng lực kiệt”

Chiến dịch hè thu năm 2023 của AFU tới thời điểm hiện tại đã kết thúc với kết quả gần như bằng không. Giới lãnh đạo quân sự-chính trị của Kiev đã không đạt được bất kỳ mục tiêu nào đề ra như tuyên bố “sấm sét” đầu năm 2023.

Không quá khó để nhớ lại những tuyên bố của Bộ Tổng Tham mưu AFU về hướng phát công chiến lược theo các hướng Tokmak-Mariupol để cắt đứt cầu trên bộ nối Bán đảo Crimea với biên giới Nga. Thực tế chiến trường cho thấy, AFU đã sa lầy vào các trận chiến tiêu hao ở mặt trận Robotine, Kleshcheevka, Berkhovka và chỉ tiến được 17km về hướng tấn công chính ở mặt trận Zaporozhye. Đây là kết quả đáng thất vọng cho Kiev và các đồng minh Mỹ và phương Tây.

Thiệt hại đáng kể trên chiến trường, cũng như các biến động về nguồn viện trợ từ Mỹ và phương Tây đã khiến AFU mất thế chủ động trên chiến trường và phải chuyển sang phòng thủ trên toàn mặt trận. Mục tiêu của Kiev hiện tại là giữ lại các khu vực và tuyến phòng thủ quan trọng có chiều sâu chiến lược và tác chiến, khôi phục thế kiểm soát ở những mặt trận quan trọng nhất và tạo điều kiện cho các hoạt phản công trong tương lai.

Sự thất bại trên chiến trường, nguồn lực viện trợ giảm sút, vậy Ukraine lấy gì để tiếp tục phát động phản công?. Ảnh: Reuters.

Theo đánh giá của nhà quan sát quân sự Nga Mikhail Khodarenok với tờ Gazeta.ru, ở kịch bản lạc quan nhất, khi Mỹ và phương Tây viện trợ đầy đủ vũ khí, đạn dược theo yêu cầu của Ukraine, Kiev cũng không thể khởi động một đợt phản công quy mô lớn mới trong năm 2024.

“Nếu chúng ta đánh giá tình hình một cách hợp lý và từ quan điểm hoàn toàn thực tế thì có thể sẽ không có cuộc phản công thứ hai của AFU trong mùa xuân năm 2024”, chuyên gia Mikhail Khodarenok đánh giá.

Nhìn trên thế toàn cục, Quân đội Ukraine sẽ không thể thực hiện bất kỳ hoạt động tấn công nào trong tương lai gần. Cuộc phản công rất có thể sẽ vẫn đi vào lịch sử của cuộc xung đột vũ trang này lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng.

Tướng Ben Hodges, cựu Tư lệnh quân đội Mỹ ở châu Âu đã nói về cuộc phản công bất thành của Ukraine: “Chúng tôi sẽ không bao giờ cử lính Mỹ tham gia một cuộc tấn công như vậy mà không đạt được ưu thế hoàn toàn trên không và ưu thế về số lượng và chất lượng phương tiện tác chiến…”. Trước đó, tướng Ben Hodges từng có những tuyên bố như “đinh đóng cột” rằng: “Cuối năm 2022, AFU sẽ đẩy quân đội Nga trở lại mốc ngày 24-2-2022 và việc giải phóng Crimea sẽ bắt đầu vào năm 2023”.

Tại chính nước Mỹ, tờ The Wall Street Journal đăng tải, giới chức Washington đang nghi ngờ sự sẵn sàng của AFU mở đợt cuộc phản công mới.

“Các nhà ngoại giao và chiến lược gia quân sự phương Tây nói rằng một Ukraine đang suy kiệt cần thời gian để phục hồi và nước này khả năng không thể tiến hành một cuộc phản công quy mô lớn khác cho đến năm 2025”, The Wall Street Journal viết.

Trong số các yếu tố chính, The Wall Street Journal đánh giá Ukraine thất bại trong cuộc phản công vừa qua là do tuyến phòng thủ vững chắc của Nga, cũng như vấn đề trong nội bộ nước Mỹ về việc hỗ trợ cho Ukraine và sự chuyển hướng chú ý sang xung đột giữa Israel và Hamas.

Về vấn đề này, Điều phối viên Truyền thông Chiến lược Nhà Trắng John Kirby cho biết, Mỹ còn đủ tài chính để viện trợ Ukraine trong vài tuần nữa, sau đó các nguồn lực hỗ trợ Kiev sẽ cạn kiệt. Theo ông John Kirby, hiện tại giới lãnh đạo Mỹ không có khả năng tổ chức các nguồn lực lớn để hỗ trợ Ukraine như trong quá khứ.

Ukraine cần hàng triệu quả đạn pháo

Khi nói về bất kỳ hoạt động quân sự nào, việc đầu tiên chính là so sánh về tương quan lực lượng và nguồn lực, AFU cần tạo thế cân bằng với Quân đội Nga ít nhất với tỷ lệ 1-1. Thậm chí tại các mặt trận chính yếu, AFU phải có ưu thế gấp 3-4 lần đối phương để có cơ hội giành thắng lợi. Vậy hiện tại Kiev đang có gì trong tay ngoài những khó khăn chồng chất, cũng như những “kịch bản trong mơ” của giới lãnh đạo quân đội Ukraine.

Xét trên một lát cắt quan trọng chính là việc cung cấp đủ đạn dược và trang bị cho các hoạt động tấn công. Một trong những vấn đề cấp bách nhất của AFU hiện nay là nguồn cung tên lửa và đạn dược để sẵn sàng phản công. Điều đáng tiếc là Ukraine không có kho dự trữ đạn dược, trang bị mà phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn viện trợ từ Mỹ và phương Tây.

Giới chuyên gia quân sự dự đoán, để tổ chức một đợt phản công mới, AFU sẽ cần từ 10-15 triệu quả đạn pháo. Điều này cũng được tướng Valery Zaluzhny, Tổng tham mưu trưởng AFU thông báo trong buổi họp với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. Trong khi đó, nhưng cam kết gần nhất của AFU chính là 1 triệu quả đạn pháo từ Liên minh châu Âu, nhưng theo Reuters, con số cung cấp chỉ đạt khoảng gần 500.000 viên.

Điều tương tự cũng xảy ra với các loại vũ khí khác cho AFU như: Mìn, rocket, tên lửa chống tăng, đạn pháo xe tăng và các loại đạn bộ binh khác. Như vậy, nếu không có đủ đạn dược, AFU sẽ không thể tổ chức phản công như những tuyên bố do Kiev đưa ra.

Ngoài ra, với sự thất bại của Ukraine trong cuộc phản công mùa hè 2023, nhưng cam kết viện trợ các loại vũ khí hiện đại như máy bay F-16 hay các hệ thống phòng không hiện đại vẫn đang bỏ ngỏ. Rõ ràng không một quốc gia nào, kể cả đồng minh của Ukraine muốn “chịu lỗ” trong cuộc chơi xung đột với Nga.

Thông điệp này đã được truyền tải rõ ràng nhất tại Mỹ khi Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Matthew Miller đánh giá khả năng Washington tiếp tục cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine rất thấp và ví von tình cảnh hiện tại giống như “một chiếc thùng rỗng”. Ông Matthew Miller nói: “Chúng tôi chỉ còn nguồn lực rất hạn chế để cung cấp hỗ trợ an ninh cho Ukraine”.

Phó thư ký báo chí thứ nhất Nhà Trắng Olivia Dalton lưu ý, trong cuối năm 2023, Mỹ sẽ không thể hỗ trợ đầy đủ cho Kiev nếu không lấy nguồn vũ khí từ lực lượng chiến đấu và làm giảm khả năng chiến đấu của Quân đội Mỹ.

Cố vấn An ninh Quốc gia của Tổng thống Mỹ Jake Sullivan cho biết, sau khi Washington hết nguồn tài chính phân bổ để giúp đỡ Ukraine, việc cung cấp vũ khí cho Kiev sẽ dừng lại.

Chính Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky thừa nhận AFU sẽ phải rút lui nếu các đồng minh phương Tây ngừng giúp đỡ Kiev: “Bây giờ trọng tâm của các nước phương Tây đang thay đổi do tình hình ở Trung Đông. Nếu không có sự hỗ trợ của họ, chúng tôi sẽ rút lui”.

Nga mới là bên đang nắm thế chủ động trên chiến trường với nguồn lực tích lũy đủ cho mọi kịch bản xung đột. Ảnh: RIAN.

Ai sẽ ra chiến trường ở Ukraine?

Liên quan tới vấn đề tuyển quân, Cố vấn Văn phòng Tổng thống Ukraine Mikhail Podolyak thừa nhận, Kiev đang gặp khó trong việc tìm đủ nguồn nhân lực bổ sung cho quân đội.

“Việc huy động sẽ khó khăn. Bạn muốn sống trong quốc gia tự do, nhưng lại không muốn huy động người dân tham gia quân đội đẻ bảo vệ đất nước”, ông Podolyak Podolyak nhấn mạnh.

Cố vấn Văn phòng Tổng thống Ukraine lưu ý rằng, Ukraine đang chuẩn bị một chương trình tuyển quân theo phương thức mới. Nó bao gồm một cách tiếp cận mới trong việc tuyển dụng quân nhân, làm rõ chức năng và nghĩa vụ của nhà nước và những người được huy động, đồng thời cũng liên quan đến việc thay đổi thủ tục nhập ngũ.

Theo các nguồn tin công khai, tính từ đầu năm 2023, đã có khoảng 20.000 thanh niên Ukraine trốn nghĩa vụ quân sự thông qua việc vượt biên ra nước ngoài.

Cùng với đó, rất nhiều thông tin về số phận tân binh tổng động viên Ukraine tại mặt trận đã giúp giải thích cho việc tại sao người dân Ukraine trốn tránh nghĩa vụ quân sự. Trong chương trình mới đây, kênh truyền hình Ngôi sao của Nga dẫ lời tù binh Ukraine có tên Pyotr Shcherbatov thông tin việc chỉ huy chiến trường gọi các tân binh được huy động là "hàng dùng một lần".

Theo lời tù binh Pyotr Shcherbatov, anh ta đã được điều động ép buộc và không trải qua cuộc kiểm tra y tế. Khi binh sĩ Shcherbaty và nhóm của anh ta được đưa đến tiền tuyến, các chỉ huy Ukraine nói rằng họ có thể là binh sĩ “dùng một lần”. Nói về công tác hậu cần tại tiền tuyến của Ukraine, tù binh Pyotr Shcherbatov cho biết các đơn vị chiến đấu đang thiếu quân nhu nghiêm trọng tới mức phải ăn trộm lương thực của người dân địa phương.

Thư ký Ủy ban Verkhovna Rada về An ninh, Quốc phòng và Tình báo, Roman Kostenko thừa nhận rằng các đơn vị tấn công của AFU được bổ sung thêm những lính nghĩa vụ có số lượng hạn chế. Cơ quan đăng ký quân sự, nhập ngũ cử những người lính nghĩa vụ mới tuyển về các vị trí hậu phương, nhưng chỉ huy chiến trường lại đẩy những tân binh này ra tiền tuyến.

Liên quan tới tình hình chiến trường, sĩ quan AFU Yuri Romanenko cho biết, nếu tình hình không được cải thiện, AFU sẽ buộc phải rút lui khỏi nhiều vị trí ở tiền tuyến để củng cố các “pháo đài” ở mặt trận.

Một “xu hướng xấu” đang ngày càng rõ ràng đối với Ukraine khi AFU có ít lực lượng và phương tiện, trong khi quân đội Nga lại có đủ và liên tục được bổ sung. Sĩ quan Yuri Romanenko giải thích: “Chúng tôi sẽ phải để lại các điểm đầu cầu ở tả ngạn sông Trornoe Zerebec, và có thể là ở tả ngạn sông Oskol để giảm thiểu thiệt hại”.

Với tình thế hiện tại, kể cả những người lạc quan nhất cũng khó có thể tin vào khả năng Ukraine có thể tổ chức một cuộc phản công mới trong năm 2024, thậm chí Kiev có thể buộc phải ngồi vào bàn đàm phán giải quyết xung đột.