Nhiều quốc gia lớn thành công với GoGlobal
Bộ Công Thương đang xây dựng Dự thảo Chương trình vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026-2035 (Chương trình GoGlobal). Quá trình xây dựng chương trình, Bộ đã tham khảo kinh nghiệm từ nhiều quốc gia trên thế giới trong việc đưa ra giải pháp nhằm thúc đẩy doanh nghiệp vươn ra thị trường toàn cầu, từ đó đúc rút những kinh nghiệm có thể ứng dụng vào Việt Nam qua chương trình GoGlobal.
Tại Hoa Kỳ, quốc gia này có môi trường kinh doanh năng động và mở, là bệ phóng tự nhiên để công ty nội địa vươn ra toàn cầu. Chính phủ Mỹ tuy không định hướng trực tiếp chiến lược GoGlobal cho doanh nghiệp tư nhân, nhưng có nhiều cơ chế hỗ trợ gián tiếp.
Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Hoa Kỳ (US Ex-Im) cung cấp tín dụng và bảo lãnh để các công ty xuất khẩu lớn vươn ra thị trường mới. Năm hoạt động cao điểm 2012, Ex-Im đã phê duyệt tới 35,8 tỷ USD tài trợ xuất khẩu cho doanh nghiệp Mỹ. Tập đoàn Tài chính Phát triển Mỹ (DFC, tiền thân là OPIC) hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào thị trường mới nổi bằng cách cho vay dài hạn và bảo hiểm rủi ro chính trị, với hạn mức tới 250 triệu USD/dự án ở 150+ nước.
Chính phủ Mỹ cũng có Dịch vụ thương vụ (US Commercial Service) đặt tại nhiều đại sứ quán để tư vấn, làm cầu nối giúp doanh nghiệp tìm đối tác, tham gia đấu thầu quốc tế.
Yếu tố quyết định thành công GoGlobal của doanh nghiệp Mỹ là sức mạnh công nghệ và tài chính vượt trội – nhiều công ty Mỹ dẫn dắt các lĩnh vực then chốt toàn cầu (công nghệ cao, tài chính, tiêu dùng). Hoa Kỳ hiện dẫn đầu thế giới với 139 công ty trong Fortune Global 500 (2024) và chiếm gần 50% giá trị thương hiệu toàn cầu (194/500 thương hiệu giá trị nhất thế giới năm 2025 là của Mỹ).
Tại Trung Quốc, Chính phủ nước này đã triển khai chiến lược GoGlobal từ cuối thập niên 1990 nhằm khuyến khích doanh nghiệp vươn ra toàn cầu. Năm 1999, Trung Quốc đưa ra chiến lược “Đi ra ngoài”, nới lỏng các quy định và ban hành loạt chính sách hỗ trợ đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (ODI).
Nhà nước đơn giản hóa thủ tục phê duyệt dự án, phân cấp quản lý ngoại hối, đồng thời hỗ trợ mạnh về tài chính: các ngân hàng chính sách (Ngân hàng Phát triển Trung Quốc, Ngân hàng Xuất Nhập khẩu) cung cấp tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư ngoài nước.
Nhờ chiến lược GoGlobal, số lượng doanh nghiệp Trung Quốc trong Fortune Global 500 tăng vọt lên 135 công ty (2023), gần bằng Mỹ, và nhiều thương hiệu Trung Quốc đạt tầm cỡ quốc tế (69 thương hiệu lọt Top 500 toàn cầu năm 2023).
Còn tại Nhật Bản, chiến lược GoGlobal của Nhật Bản khởi nguồn từ việc tự do hóa đầu tư ra nước ngoài sớm và xây dựng năng lực cạnh tranh cao cho doanh nghiệp. Ngay từ đầu thập niên 1970, chính phủ Nhật đã gỡ bỏ nhanh chóng hạn chế đối với dòng vốn đầu tư ra ngoài – khác với cách tiếp cận thận trọng với vốn vào trong nước. Nhờ đó, các công ty Nhật như Sony, Matsushita đã kịp thời xây nhà máy tại Mỹ từ những năm 1970 để né rào cản thương mại. Chính phủ Nhật hỗ trợ mạnh doanh nghiệp thông qua các định chế tài chính công: Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JBIC) thường cấp tín dụng ưu đãi cho các dự án đầu tư nước ngoài nhằm đảm bảo tài nguyên chiến lược (ví dụ khai thác dầu khí, khoáng sản). JETRO và các cơ quan thương mại cung cấp thông tin thị trường, tư vấn pháp lý, giúp kết nối đối tác cho doanh nghiệp Nhật muốn mở cơ sở ở nước ngoài.
Hiện Nhật Bản có 41 công ty trong Fortune Global 500. Các thương hiệu Nhật cũng được công nhận toàn cầu (Toyota, Honda nằm trong Top 30 thương hiệu thế giới). Chính phủ Nhật tiếp tục ký kết nhiều FTA (ví dụ CPTPP, RCEP) và sử dụng sức mạnh mềm (“Cool Japan”) để hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng ảnh hưởng quốc tế.
Gian hàng trưng bày các sản phẩm của Việt Nam tại Hội chợ Thực phẩm quốc tế Hồng Kông (Trung Quốc) – Hong Kong International Food Expo 2023. Ảnh: Thương vụ Việt Nam tại Hồng Kông (Trung Quốc)
Tại Hàn Quốc, từ một quốc gia tập trung xuất khẩu, Hàn Quốc đã chuyển sang chiến lược toàn cầu hóa (“Segyehwa”) từ thập niên 1990 để đưa doanh nghiệp vươn tầm thế giới. Chính phủ hỗ trợ hình thành các tập đoàn chaebol lớn (Samsung, Hyundai, SK…) làm đầu tàu GoGlobal. Nhà nước tạo điều kiện qua chính sách tài chính (tín dụng ưu đãi, quỹ R&D) và ngoại giao thương mại (đàm phán mở cửa thị trường cho sản phẩm Hàn Quốc, xúc tiến hình ảnh văn hóa K-pop, phim ảnh để nâng tầm thương hiệu quốc gia).
Quốc gia này hiện có 18 doanh nghiệp trong Fortune 500; Samsung được xếp hạng Top 5 thương hiệu toàn cầu với giá trị ~100 tỷ USD. Thành công của Hàn Quốc cho thấy sự kết hợp giữa hỗ trợ chiến lược của nhà nước và nội lực doanh nghiệp (đầu tư R&D ~4% GDP hàng năm) là chìa khóa GoGlobal.
Kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam
Trải qua quá trình nghiên cứu việc thực hiện GoGlobal ở các nước, Bộ Công Thương đã có báo cáo xây dựng Chương trình GoGlobal cho Việt Nam. Nội dung báo cáo nêu rõ, các nhân tố cấu thành điều kiện giúp các quốc gia và doanh nghiệp GoGlobal thành công bao gồm các yếu tố kinh tế vĩ mô, năng lực nội tại của doanh nghiệp, môi trường pháp lý và văn hóa, cũng như chiến lược kinh doanh rõ ràng.
Thứ nhất, năng lực nội tại của doanh nghiệp là yếu tố quyết định sự thành bại khi vươn ra thị trường quốc tế. Một doanh nghiệp muốn thành công cần có sản phẩm, dịch vụ vượt trội, nguồn lực tài chính vững mạnh, đội ngũ quản lý và nhân sự có trình độ cao.
Thứ hai, môi trường kinh tế vĩ mô và chính sách của quốc gia là bệ phóng vững chắc cho các doanh nghiệp. Điều này bao gồm: chính sách hỗ trợ từ chính phủ, hệ thống pháp lý ổn định và minh bạch, cơ sở hạ tầng phát triển và thỏa thuận thương mại quốc tế (tham gia các hiệp định thương mại tự do-FTA).
Thứ ba, chiến lược và sự thích ứng với thị trường quốc tế. Một chiến lược đúng đắn sẽ giúp doanh nghiệp định vị và phát triển bền vững và chiến lược này cần đáp ứng các yêu cầu như: nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng, linh hoạt và thích ứng, quan hệ đối tác chiến lược.
Thứ tư, văn hóa và khả năng hội nhập. Khía cạnh này tập trung ở một số nội dung chính như: hiểu biết và tôn trọng văn hóa địa phương, xây dựng thương hiệu toàn cầu nhất quản nhưng cũng cần bản địa hoá, đa dạng đội ngũ nhân sự.
GoGlobal” là quá trình toàn cầu hóa và hội nhập toàn diện của một quốc gia vào hệ thống toàn cầu, bao gồm các khía cạnh kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường. “GoGlobal” được thúc đẩy bởi các sự kiện lịch sử và tiến bộ công nghệ như: sự ra đời của các tổ chức đa phương thông qua Hệ thống Bretton Woods (1944); cách mạng công nghiệp; tự do hóa thương mại...