Trả lãi siêu rẻ, lợi nhuận ngân hàng đang bội thu

Hàng loạt ngân hàng vừa công bố báo cáo tài chính quý I/2021 với lợi nhuận cao ngất ngưởng, cao hơn cả thời điểm trước khi dịch bệnh xảy ra. Quán quân lợi nhuận quý I/2021 là Vietcombank với lợi nhuận trước thuế vượt 8.600 tỷ đồng, tăng 65% so với cùng kỳ năm ngoái và cao hơn 47% so với quý I/20219 - khi dịch bệnh chưa xảy ra. Á quân lợi nhuận quý I/2021 là VietinBank với lợi nhuận trước thuế 8.060 tỷ đồng, tăng 171% so với cùng kỳ năm 2020 và tăng 160% so với cùng kỳ năm 2019.

Ở khối ngân hàng TMCP tư nhân, hàng loạt ngân hàng cũng ghi nhận mức lãi kỷ lục, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái: Techcombank đạt lợi nhuận 5.500 tỷ đồng, MB có lợi nhuận 4.600 tỷ đồng, VPBank hơn 4.000 tỷ đồng, VIB đạt lợi nhuận 1.800 tỷ đồng… Một số ngân hàng nhỏ khác cũng có mức tăng trưởng lợi nhuận 40-70%, thậm chí có ngân hàng như MSB tăng trưởng lợi nhuận gấp 4 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo đó, trong quý I/2021, có 19/27 ngân hàng đã công bố kết quả kinh doanh (chiếm 60% vốn hóa của ngành) với lợi nhuận sau thuế tăng 86,7% so với cùng kỳ năm ngoái, dù tổng thu nhập hoạt động tăng thấp hơn rất nhiều (tăng 30,2%).

Theo thống kê của FiinGroup, tính riêng quý I/2021, các ngân hàng đã hoàn thành 31% kế hoạch lợi nhuận sau thuế cả năm. Mục tiêu của các ngân hàng là lợi nhuận sau thuế năm 2021 dự kiến tăng 24%.

Các chuyên gia phân tích từ FiinGroup cho rằng, mục tiêu này là không quá khó. Thông tư 03/2021/TT-NHNN về giãn thời gian cơ cấu nợ đã giúp các ngân hàng tránh cú sốc về lợi nhuận nhờ được phân bổ thời gian trích lập dự phòng trong 3 năm. Tuy nhiên, nguyên nhân chính khiến các ngân hàng “bội thu” quý I/2021 là nhờ thu nhập từ lãi cũng như hoạt động dịch vụ tăng chóng mặt.

Bội thu nhờ lãi suất huy động rẻ

Nhìn vào cơ cấu thu nhập, có thể thấy, quý I/2021, các ngân hàng lãi lớn do ngày càng chi trả ít hơn cho người gửi tiết kiệm. Đơn cử, tại VietinBank, tín dụng quý I/2021 hầu như đứng im, tổng thu nhập từ lãi không tăng, song lợi nhuận từ cho vay lại tăng tới 26,4%. Nguyên nhân là trong kỳ, chi phí trả lãi tiền gửi cho khách hàng của VietinBank giảm tới 2.600 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại Vietcombank khi chi phí trả lãi quý I/2021 giảm tới gần 21%. Tại Techcombank, chi phí trả lãi tiền gửi, lãi tiền vay và các khoản tương tự trong quý I/2021 giảm 27% so với cùng kỳ năm 2020. Trong khi đó, thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự tăng 16% khiến lợi nhuận tăng mạnh. Thậm chí, tại MSB, doanh thu từ hoạt động kinh doanh tín dụng chỉ tăng 7%, song giá vốn giảm tới 24% đã khiến thu nhập lãi thuần tăng tới 59%.

Như vậy, có thể thấy, ngân hàng lãi khủng quý I/2021 vẫn là nhờ ăn đậm chênh lệch lãi vay. Theo các chuyên gia phân tích, lãi suất huy động giảm mạnh, trong khi lãi suất cho vay giảm chậm khiến biên lãi ròng (NIM) của các ngân hàng cải thiện mạnh mẽ trong quý I/2021, cộng với chi phí hoạt động giảm khá mạnh giúp ngân hàng bội thu về lợi nhuận. Cụ thể, các ngân hàng báo lãi “khủng” nhờ biên lãi ròng NIM cải thiện, nguồn thu từ dịch vụ tăng và chi phí dự phòng rủi ro tín dụng giảm.

Chi phí huy động vốn ngày càng rẻ cho thấy ngân hàng “bất công” với người gửi tiền, song cũng phản ánh sự dư thừa thanh khoản hệ thống. Mặt khác, dịch vụ ngân hàng tốt lên khiến nhiều người dân lựa chọn gửi tiền không kỳ hạn, giúp các ngân hàng tận dụng được nguồn vốn rẻ khổng lồ.

Linh Đan

Theo Tạp chí Kinh tế Chứng khoán Việt Nam