Thu hút đầu tư nước ngoài: Lời giải cho bài toán xuất xứ hàng dệt may

Dòng vốn ngoại tìm đường vào khâu thượng nguồn

Giữa tháng 6/2025, tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam – Thụy Điển diễn ra ở Thụy Điển, lãnh đạo tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) đã trao Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho Dự án “Tổ hợp sản xuất tái chế vải Polyester” của Công ty Syre Impact AB. Dự án có tổng vốn đầu tư lên tới 1 tỷ USD (tương đương khoảng 24.970 tỷ đồng), với mục tiêu tái chế phế liệu dệt may thành hạt nhựa PET, phục vụ ngành công nghiệp dệt may theo hướng thân thiện với môi trường.

Dự kiến, dự án sẽ được khởi công vào cuối năm 2027. Khi đi vào vận hành ổn định, công suất dự kiến đạt từ 150.000 – 250.000 tấn sản phẩm PET mỗi năm. Đây được xem là một trong những dự án có quy mô lớn nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực tái chế chất thải dệt may tại Việt Nam, đồng thời mở ra hướng đi mới cho phát triển nguyên liệu theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

margin: 15px auto;" />

Syre không phải là trường hợp cá biệt bởi trước đó, tháng 4/2025, Công ty TNHH Dệt nhuộm Ninh Thuận, thuộc Tập đoàn Sudwoll Group (Đức) đã chính thức khai trương Nhà máy Dệt nhuộm Ninh Thuận, với tổng vốn đầu tư hơn 21 triệu USD, công suất thiết kế 1.450 tấn/năm. Nhà máy tập trung vào các sản phẩm kéo sợi từ lông cừu nguyên chất và sợi lông cừu pha, phục vụ dệt thoi, dệt kim tròn và dệt kim phẳng.

Xa hơn một chút, tháng 7/2024, Công ty TNHH TOP TEXTILES thuộc Tập đoàn Toray (Nhật Bản) đã khánh thành Nhà máy dệt nhuộm TOP TEXTILES với tổng mức đầu tư hơn 203 triệu USD, tổng công suất thiết kế lên tới 120 triệu mét vải mỗi năm. Đây là dự án được đánh giá cao về công nghệ, quản trị và tiêu chuẩn môi trường, góp phần bổ sung nguồn cung vải chất lượng cao cho thị trường trong nước.

Cùng với đó, hàng loạt dự án khác đang được triển khai và hứa hẹn sớm đi vào hoạt động: Nhà máy sản xuất sợi gai 30.000 cọc sợi của Công ty TNHH Sợi Golden Eagle Việt Nam (khởi công tháng 11/2024, vốn đầu tư trên 51 triệu USD, công suất 5.400 tấn sợi/năm); Nhà máy sản xuất vải Billion Union Việt Nam của Công ty TNHH Dệt Billion Union Thanh Hóa (Singapore) (khởi công tháng 2/2025, vốn đầu tư 70 triệu USD, công suất 18.000 tấn sản phẩm dệt, in hoa/năm, tương đương khoảng 120 triệu m² vải/năm); Nhà máy may Xielong Việt Nam của Công ty TNHH Công nghệ may Xielong Việt Nam (Trung Quốc) (khởi công tháng 3/2025, vốn đầu tư khoảng 40 triệu USD, công suất 8,872 triệu kg vải lưới và 31,5 triệu đôi vải lưới hình giày/năm)…

Nhờ những dự án này, tỷ lệ giá trị nội địa của ngành dệt may đã đạt khoảng 52% trong năm 2025, cải thiện đáng kể so với các giai đoạn trước. Đây được xem là bước tiến quan trọng để ngành tiệm cận mục tiêu nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 60% vào năm 2030, đồng thời từng bước lấp đầy khoảng trống nguồn cung nguyên phụ liệu trong nước.

Gỡ “nút thắt” xuất xứ để tận dụng C/O ưu đãi

Thực tế cho thấy, dù đạt quy mô xuất khẩu lớn, dệt may Việt Nam vẫn chưa khai thác hiệu quả các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do (FTA). Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc không đáp ứng được quy tắc xuất xứ do thiếu nguồn nguyên phụ liệu nội địa.

Theo ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, về tỷ lệ tận dụng C/O ưu đãi, Hiệp định CPTPP, ngành mới khai thác khoảng 15%; EVFTA khoảng 30 - 35%. Gốc vấn đề chính là nguyên phụ liệu còn yếu, đặc biệt là vải, dệt, nhuộm. Đây là bài toán mà cả doanh nghiệp, cơ quan quản lý Nhà nước và địa phương chưa giải quyết triệt để.

Trong bối cảnh đó, việc thu hút đầu tư nước ngoài vào sản xuất nguyên phụ liệu không chỉ giúp tăng tỷ lệ nội địa hóa, mà còn trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng quy tắc xuất xứ, từ đó tận dụng tốt hơn C/O ưu đãi. Đồng thời, các dự án mới cũng giúp ngành bắt nhịp nhanh hơn với xu hướng sản xuất xanh, sản xuất tuần hoàn và phát triển bền vững.

Theo ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương, thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực dệt, nhuộm, là vấn đề then chốt. “Thực tế, Bộ Công Thương đã nhiều lần trình Chính phủ và đề xuất cần rà soát lại các chính sách hiện hành, nhằm khuyến khích các địa phương tự tin hơn trong việc chấp nhận các dự án dệt, nhuộm, tất nhiên phải đi kèm với yêu cầu nghiêm ngặt về bảo vệ môi trường”, ông Khanh cho biết.

Theo ông, nếu rà soát tổng thể một cách nghiêm túc, làm rõ các quy chuẩn, tiêu chí phù hợp, sẽ tạo ra cơ chế thuận lợi để nhà đầu tư yên tâm rót vốn. Đồng thời, địa phương, nơi trực tiếp tiếp nhận dự án, cũng có tâm lý an tâm hơn khi phê duyệt và triển khai. “Muốn có vốn đầu tư thì chính sách phải rõ ràng, minh bạch, thuận lợi; còn địa phương tiếp nhận cũng cần có sự an tâm về thể chế và trách nhiệm”, ông Khanh nhấn mạnh.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy vẫn còn nhiều vướng mắc. Một số chính sách liên quan đến đất đai, môi trường, thuế chưa thực sự đồng bộ. Nhiều địa phương còn dè dặt với các dự án dệt, nhuộm do lo ngại ô nhiễm, trong khi chưa cập nhật đầy đủ rằng công nghệ hiện nay đã thay đổi rất nhiều so với trước đây. Thậm chí, có doanh nghiệp phản ánh một số tiêu chuẩn môi trường được đặt ra quá cao, vượt khả năng đáp ứng thực tế, khiến dự án khó có thể triển khai.

Các chuyên gia cho rằng, điều cốt lõi là phải bảo đảm sự liên thông giữa các chính sách riêng lẻ để hình thành một chính sách tổng thể, nhất quán. Bên cạnh đó, cần tăng cường đối thoại giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý để chính sách sát hơn với thực tiễn.

Trong dài hạn, khi dư địa tăng trưởng theo chiều rộng không còn nhiều, ngành dệt may buộc phải chuyển sang tăng trưởng theo chiều sâu, dựa vào công nghệ, giá trị gia tăng và năng suất lao động. Thu hút đầu tư nước ngoài vào khâu thượng nguồn, nếu được dẫn dắt bởi chính sách rõ ràng, đồng bộ, sẽ không chỉ giúp giải bài toán xuất xứ, mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của toàn ngành.

Mục tiêu đến năm 2030 ngành dệt may đạt mức tăng trưởng bình quân 6,5-7%/năm. Để đạt được điều này, ngoài yêu cầu cao về năng suất lao động, ngành dệt may còn cần gia tăng tỷ lệ nội địa hoá nguyên phụ liệu nhằm chuyển từ tăng trưởng theo chiều rộng, sang tăng trưởng theo chiều sâu.