Thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế

Sáng 11/12, với 438/444 đại biểu có mặt tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 92,60%), Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế. 

margin: 15px auto;" />

Trước khi các đại biểu bấm nút biểu quyết, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến và chỉnh lý dự thảo Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Về tổ chức Tòa án chuyên biệt, một số ý kiến tán thành quy định thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại TP. Hồ Chí Minh. Cũng có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật chưa quy định rõ chủ thể thành lập Tòa án chuyên biệt, cần quy định rõ Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế hay Tòa án nhân dân tối cao; làm rõ vị trí pháp lý của Tòa án chuyên biệt trong hệ thống Tòa án nhân dân.

Ông Nguyễn Văn Quảng cho biết, Tòa án nhân dân tối cao nhận thấy nội dung này đã được quy định tại Điều 4 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Điều 7 dự thảo Luật.

"Quy định thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao bổ nhiệm để bảo đảm thống nhất, đồng bộ với hệ thống Tòa án nhân dân cũng như kinh nghiệm của các quốc gia theo mô hình Tòa án chuyên biệt thuộc hệ thống Tòa án quốc gia như Singapore, Vương quốc Anh" - Chánh án Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh.

Về nguồn bổ nhiệm thẩm phán, Tòa án nhân dân tối cao tiếp thu đa số ý kiến của đại biểu Quốc hội về nguồn bổ nhiệm thẩm phán bao gồm cả người Việt Nam, người nước ngoài tại Điều 10 dự thảo Luật.

Ông Quảng cũng giải trình bổ sung về việc cần quy định thẩm phán là người nước ngoài thực hiện nhiệm vụ xét xử tại Tòa án chuyên biệt.

Cụ thể là, tạo chính sách vượt trội trong tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt, tăng tính hấp dẫn, cạnh tranh, thu hút đầu tư nước ngoài, phù hợp với kinh nghiệm của một số Tòa án Trung tâm tài chính quốc tế lớn trên thế giới như Dubai, Kazakhstan, Singapore.

Cùng với đó, bảo đảm sự độc lập, uy tín, chất lượng chuyên môn của Tòa án chuyên biệt. Việc Thẩm phán nước ngoài có chuyên môn sâu, có uy tín và kinh nghiệm xét xử theo các hệ thống pháp luật khác nhau (thông luật, dân luật,...) đáp ứng nhu cầu giải quyết tranh chấp đa dạng, mang tính quốc tế hóa cao, giúp tạo niềm tin đối với nhà đầu tư.

Nhà đầu tư quốc tế sẽ yên tâm hơn khi tranh chấp của họ được xét xử bởi thẩm phán có cùng nền tảng pháp lý.

Chánh án Nguyễn Văn Quảng cũng cho biết, việc cần quy định thẩm phán là người nước ngoài giúp giải quyết được yêu cầu cấp thiết phải có thẩm phán đủ năng lực để giải quyết ngay các vụ việc tại Tòa án chuyên biệt sau khi Trung tâm tài chính đi vào hoạt động.

Tạo môi trường, điều kiện để thẩm phán Việt Nam có cơ hội học hỏi kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng từ các thẩm phán nước ngoài. Tiến tới thực hiện được đầy đủ nhiệm vụ xét xử, giải quyết các vụ việc tại Tòa án chuyên biệt.

"Thực tế hiện nay, Việt Nam chưa có Thẩm phán đủ trình độ ngoại ngữ và năng lực chuyên môn, kinh nghiệm và uy tín quốc tế để xét xử ngay theo pháp luật thông luật khi Tòa án chuyên biệt đi vào hoạt động" - ông Quảng nêu. 

Về thẩm quyền bổ nhiệm thẩm phán, Tòa án nhân dân tối cao cho rằng, quy định Chủ tịch nước bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án chuyên biệt, trong đó bao gồm cả người nước ngoài là để bảo đảm uy tín, vị thế của Thẩm phán và để phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 88 của Hiến pháp.

Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một dự án luật mới, khó và lần đầu tiên được Quốc hội xem xét, thông qua. Dự án đwọc xây dựng trên cơ sở các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; đồng thời tham khảo và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của nhiều quốc gia phát triển. Đây cũng là lần đầu tiên Quốc hội xem xét, thông qua mô hình Tòa án chuyên biệt để giải quyết các tranh chấp đầu tư, kinh doanh theo hệ thống pháp luật thông luật, là hệ thống pháp luật rất phức tạp và Việt Nam có ít kinh nghiệm trong xây dựng, cũng như ấp dụng trên thực tiễn.