Thiệt hại hơn 390.000 tỷ đồng do lừa đảo trực tuyến, 91% liên quan tới tài chính, ngân hàng

Thiệt hại do lừa đảo trực tuyến tương đương 3,6% GDP

Thông tin tại Hội thảo “An toàn trong hoạt động thanh toán” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức ngày 21/6, Thượng tá Cao Việt Hùng, Phó Trưởng phòng 4 - A05 Bộ Công an cho biết, thời gian qua, tình hình tội phạm sử dụng công nghệ cao trên thế giới và tại Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn mới, tinh vi, quy mô tổ chức xuyên biên giới với dấu hiệu kết nối giữa các đối tượng trong nước và nước ngoài. Đặc biệt, tội phạm tấn công vào hệ thống công nghệ thông tin và lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng đang là mối nguy cơ tiềm ẩn nhiều rủi ro cho an ninh tài chính, tiền tệ; gây thiệt hại lớn về tài sản và bức xúc trong quần chúng nhân dân.

Trong năm 2023, Cổng cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam ghi nhận khoảng 13.900 vụ tấn công mạng vào các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; gần 16.000 phản ánh lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại hơn 390.000 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP; tổng số tiền người dân bị các đối tượng lừa đảo trên mạng khoảng 8.000 - 10.000 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với năm 2022.

“Trong đó, 91% thông tin liên quan lĩnh vực tài chính. Tỷ lệ người dùng thiết bị di động, mạng xã hội… nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo trực tuyến là 73%” - Thượng tá Cao Việt Hùng chia sẻ.

Thượng tá Cao Việt Hùng, Phó Trưởng phòng 4 - A05 Bộ Công an phát biểu tại hội thảo

Theo thống kê của Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, hiện nay có 3 nhóm lừa đảo chính là giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác, với 24 thủ đoạn lừa đảo. Một số phương thức, thủ đoạn phạm tội chủ yếu trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt nhằm chiếm đoạt tài sản điển hình, có thể kể đến gồm: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua nền tảng OTT (Zalo, Facebook, Wechat…); kêu gọi tham gia đầu tư tài chính; kêu gọi làm cộng tác viên các sàn thương mại điện tử; lừa đảo trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng (giả mạo SMS Brandname, nhân viên hoặc thư điện tử của ngân hàng…); lừa đảo thông qua dịch vụ viễn thông.

Trước thực trạng tội phạm trên không gian mạng hiện nay, Thượng tá Cao Việt Hùng cho biết, A05 đang tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Thông tin và Truyền thông để triển khai giải pháp rà soát, định danh, xác thực thuê bao di động, tài khoản ngân hàng với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để hạn chế tình trạng sim “rác”, tài khoản ngân hàng “rác”; ngăn chặn, hạn chế giao dịch, chuyển nhận dòng tiền vi phạm pháp luật.

A05 cũng tổ chức làm việc với các đơn vị cung cấp dịch vụ xuyên biên giới như Google, Facebook… triển khai giải pháp kiểm soát, ngăn chặn, phối hợp cung cấp thông tin tội phạm lừa đảo qua mạng. A05 đang khẩn trương phối hợp với Hiệp hội An ninh mạng quốc gia xây dựng, cung cấp miễn phí phần mềm giúp phát hiện lừa đảo qua mạng.

“Việc ngăn chặn tội phạm lừa đảo qua mạng không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành Công an mà cần có sự tham gia, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị; sự phối hợp giữa các bộ, ngành, cơ quan, doanh nghiệp đặc biệt là người dân cần nâng cao nhận thức để cảnh giác, hiểu biết về phương thức, thủ đoạn của kẻ lừa đảo từ đó trang bị những kỹ năng phòng, chống lại các hoạt động lừa đảo” - Thượng tá Cao Việt Hùng nhấn mạnh.

Hội thảo “An toàn trong hoạt động thanh toán”

Hoàn thiện hành lang pháp lý

Đánh giá cao việc Ngân hàng Nhà nước ban hành Quyết định 2345/QĐ-NHNN, tuy nhiên, Thượng tá Cao Việt Hùng lưu ý: các đối tượng tội phạm đã có dấu hiệu thay đổi phương thức hoạt động để đối phó với quy định mới này. Do đó, A05 khuyến cáo người dân nâng cao ý thức cảnh giác, kỹ năng để có thể tự bảo vệ bản than. Thận trọng, tìm hiểu, kiểm tra kỹ thông tin trước khi giao dịch. Không vay tiền online từ các ứng dụng không rõ nguồn gốc; không chuyển tiền, cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, tài khoản E-Banking, tải các ứng dụng/link/email theo yêu cầu của người lạ; tuyệt đối không thực hiện các hành vi mua bán, trao đổi, cho thuê, mượn tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng, giấy tờ tùy thân; cài đặt bảo mật 2 lớp. Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân của bản thân, gia đình, bạn bè… trên mạng.

Để ngăn chặn tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực ngân hàng, đại diện Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) kiến nghị: các nhà mạng thắt chặt kiểm soát chủ thuê bao điện thoại, đảm bảo chính chủ và không cho phép cuộc gọi nặc danh, cuộc gọi từ số điện thoại ảo; Re-KYC toàn bộ tài khoản người dùng mạng xã hội/OTT bằng căn cước công dân gắn chip, tránh giả mạo cuộc gọi; các ngân hàng/trung gian thanh toán, rà soát các thông tin, hành vi, dấu hiệu bất thường của tài khoản thanh toán cũng như hệ thống eKYC để loại bỏ, ngăn chặn sớm các tài khoản xấu. Phối hợp chia sẻ thông tin gian lận; kiểm soát, luật hoá hoạt động mua bán tiền số (crypto) và thẻ cào điện thoại.

Phát biểu tại hội thảo, bà Phạm Thúy Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật - Văn phòng Chính phủ nhận định, với việc Luật Giao dịch điện tử số 20/2023/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 tới đây sẽ tạo hành lang pháp lý hoàn thiện, đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số trong tất cả các ngành, lĩnh vực, đặc biệt là thể chế hóa các chủ trương, chính sách về chuyển đổi số quốc gia.

Bên cạnh đó, trong lĩnh vực ngân hàng, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, hiện nay Chính phủ đang chuẩn bị ban hành các văn bản quy định chi tiết Luật này; Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 13/5/2024 về thanh toán không dùng tiền mặt và Ngân hàng Nhà nước đang dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 35/2016/TT-NHNN quy định về an toàn, bảo mật cho việc cung cấp dịch vụ trực tuyến trong ngành ngân hàng… sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ, giúp đảm bảo an toàn trong các giao dịch thanh toán điện tử.