Thị trường chứng khoán giai đoạn mới đòi hỏi nhà đầu tư phải trang bị kiến thức chuyên sâu

Bà Hoàng Hải Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB)

Phóng viên: Bà đánh giá thế nào về thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2022?

Bà Hoàng Hải Anh: 2022 quả thực là năm sóng gió đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, phản ánh rõ nét nhất qua chỉ số VN-Index đã giảm khá mạnh so với mức bình quân của năm ngoái. Sự sụt giảm có nhiều nguyên nhân. Theo tôi, sau một khoảng thời gian tăng trưởng nóng, giữa bối cảnh nền kinh tế thế giới thiếu ổn định thì việc thị trường chứng khoán có sự điều chỉnh là tất yếu.

Trên quan điểm lạc quan, đợt điều chỉnh trong năm 2022 là cột mốc đánh dấu giai đoạn phát triển mới. Với sự thanh lọc mạnh mẽ, các yếu tố dưới chuẩn sẽ không còn đất để tồn tại, giúp thị trường chứng khoán phát triển bền vững, minh bạch, tăng cường bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư và thu hút dòng vốn trong và ngoài nước một cách ổn định, hiệu quả.

Bên cạnh đó, thời gian qua, một hiện tượng đáng chú ý là số lượng tài khoản mở mới có xu hướng chậm lại sau nhiều tháng “bùng nổ”. Tôi cho rằng đây là dấu hiệu tốt, cho thấy nhà đầu tư mới không còn tham gia thị trường chứng khoán trong tâm lý quá hưng phấn, chạy theo phong trào hoặc theo số đông, mà họ tiếp cận với tâm thế bình tĩnh, thận trọng và tập trung hơn vào việc gia tăng kiến thức, tăng cường kinh nghiệm để gắn bó lâu dài trên con đường đầu tư chứng khoán.

Với kinh nghiệm, trải nghiệm từ những ngày đầu thị trường chứng khoán thành lập, VASB sớm đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong giai đoạn số tài khoản mới tăng đột biến như năm 2021, hoặc nửa đầu năm 2022. Xác định rõ vai trò của mình, VASB đã tổ chức nhiều chương trình bổ sung kiến thức cơ bản và chuyên sâu cho nhà đầu tư, đặc biệt là thế hệ “F0”.

Chẳng hạn, Hiệp hội đã xây dựng và phổ biến Bộ Quy tắc Đạo đức nghề nghiệp chứng khoán đạt tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế; xây dựng và phổ biến các chương trình đào tạo miễn phí cho nhà đầu tư mới…

Thời gian tới, VASB sẽ phối hợp cùng các cơ quan báo chí, truyền thông, các công ty chứng khoán, nhà phân tích để xây dựng hệ thống tiện ích số với mục tiêu phục vụ nhu cầu tìm hiểu thông tin của nhà đầu tư, cung cấp các trường dữ liệu quan trọng về thị trường chứng khoán một cách đa chiều, minh bạch, khách quan. Đặc biệt, Hiệp hội cũng kêu gọi, vận động các hội viên tập trung nguồn lực và nhân lực để chuyển đổi khối thông tin này sang nhiều thứ tiếng khác, qua đó đáp ứng nhu cầu thông tin của các nhà đầu tư nước ngoài.

Phóng viên: Có quan điểm cho rằng “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”, môi trường đầu tư chứng khoán không thuận lợi là cơ hội “tôi luyện” cho các nhà đầu tư “F0”. Bà nghĩ sao về quan điểm này? Với kinh nghiệm của một nhà quan sát thị trường chứng khoán hơn 20 năm, bà có lời khuyên nào gửi tới các nhà đầu tư trong thời điểm hiện nay, thưa bà?

Bà Hoàng Hải Anh: Theo tôi, trực tiếp trải nghiệm khó khăn luôn giúp nhà đầu tư mới đúc kết được những bài học hữu ích, nhưng đắt giá. So với giai đoạn tăng trưởng nóng trước đây, nhà đầu tư “F0” đang sở hữu những ưu điểm vượt trội hơn rất nhiều. Trước tiên là về khả năng nghiên cứu và phân tích thông tin. Với sự ra đời của hàng loạt kênh thông tin đa chiều trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0, được cung cấp bởi các công ty chứng khoán, các nhà phân tích, nhà đầu tư thế hệ mới đã dễ dàng làm chủ nguồn tin một cách đầy đủ và sớm nhất, hình thành thói quen theo dõi sát sao hoạt động doanh nghiệp, đánh giá kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Từ đó, bản lĩnh đầu tư cũng trở nên vững vàng hơn so với nhà đầu tư “F0” giai đoạn trước.

Không hiếm những diễn đàn, hội nhóm được lập ra trên mạng xã hội để các nhà đầu tư có thể chia sẻ quan điểm, trao đổi và học hỏi thêm kiến thức mới. Thậm chí, còn có những “sân chơi” mới mẻ và bổ ích cho nhà đầu tư như Cuộc thi viết “Tôi là nhà đầu tư” do Tạp chí điện tử Kinh tế Chứng khoán Việt Nam tổ chức hồi đầu tháng 10 vừa qua. Cuộc thi đã giúp nhà đầu tư có góc nhìn toàn diện hơn không chỉ về lĩnh vực đầu tư chứng khoán, tài chính, mà còn về lĩnh vực bất động sản, hàng hóa… thông qua các bài viết từ trải nghiệm thực tế của chính nhà đầu tư cũ và mới. Tôi cho rằng, tích lũy kinh nghiệm là phương pháp giảm thiểu rủi ro tối ưu cho nhà đầu tư “F0”, đặc biệt trong giai đoạn thị trường đi xuống.

Theo bà Hoàng Hải Anh, Cuộc thi viết “Tôi là nhà đầu tư” rất bổ ích, giúp nhà đầu tư có góc nhìn toàn diện hơn không chỉ về lĩnh vực đầu tư chứng khoán, tài chính, mà còn về các lĩnh vực bất động sản, hàng hóa…

Chúng tôi mong muốn các nhà đầu tư cũng như các tổ chức, cá nhân hành nghề chứng khoán ý thức được sự tất yếu của sự phát triển minh bạch. Thị trường chứng khoán là thị trường hết sức nhạy cảm, là thị trường của niềm tin nên mỗi cá thể trên thị trường cần thể hiện thái độ dứt khoát, cần thẳng tay bài trừ hành vi thiếu minh bạch, sai phạm, tránh gây tâm lý hoang mang, lo lắng cho nhà đầu tư.

Chúng ta đã chứng kiến trường hợp của một số nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư “F0” vì đuổi theo lợi nhuận mà bỏ qua những hành vi thao túng thị trường, để rồi chưa thu được lợi nhuận mà đã bị cháy tài khoản. VASB vẫn luôn nhắc nhở nhà đầu tư rằng, các hoạt động dưới chuẩn chỉ có thể đem lại lợi nhuận “chóng vánh”, nhất thời. Với nhiều rủi ro tiềm ẩn, đầu tư theo “tin” hay theo lời “hiệu triệu” của các nhóm chat trên mạng xã hội sẽ chỉ dẫn tới kết cục thua lỗ, mất mát cho các nhà đầu tư.

Để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, chúng ta cần tăng cường nhận thức đúng đắn về thị trường chứng khoán. Chúng ta đang đứng trước cơ hội lớn khi đất nước có đà phát triển kinh tế tốt, các doanh nghiệp bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển thực thụ, vì thế hãy cùng nhau tạo nên một thị trường minh bạch, an toàn và cùng nắm lấy cơ hội này để đạt được lợi nhuận bền vững, lâu dài.

Phóng viên: Sau những đợt giảm điểm mạnh, nhiều chuyên gia cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết vì giá “quá rẻ”. Bà có nhìn nhận thế nào về vấn đề này?

Bà Hoàng Hải Anh: Hiện, giới phân tích tài chính phần lớn cho rằng các chỉ số như P/E, P/B trung bình của thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở mức hấp dẫn, đồng nghĩa với cơ hội dễ dàng đầu tư cổ phiếu “blue-chip” trong tầm giá tốt. Theo tôi, không thể phủ nhận tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên đó chỉ là trong ngắn hạn.

Thị giá rẻ là nguyên nhân chính hút dòng tiền đầu tư của khối ngoại trong thời điểm cuối năm 2022 và là bàn đạp cho sự ra đời của các thương vụ M&A lớn có thể diễn ra trong năm 2023. Tuy nhiên, về ngắn hạn, các nhà đầu tư cũng cần thận trọng hơn khi đầu tư vào nhóm ngành như bất động sản do một số quan ngại về tính thanh khoản.

Về dài hạn, các chuyên gia kinh tế hầu hết cùng chung dự báo lạc quan khi Việt Nam vẫn là nước có GDP tăng trưởng cao trong khu vực Asean. Tốc độ tăng trưởng ấn tượng là điểm thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Theo đó, dòng vốn FDI vẫn duy trì ở ngưỡng tích cực trong thời gian thu qua FDI năm 2022 đạt giá trị cao nhất trong vòng 5 năm trở lại đây.

Bên cạnh đó, Việt Nam có tốc độ đô thị hóa cao diễn ra ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Trên đà đô thị hóa này, dự báo nhu cầu đầu tư, kinh doanh sẽ tăng mạnh, thiết lập thị trường đầy hấp dẫn cho doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam.

Việt Nam cũng đã và đang xây dựng, ban hành những chính sách, pháp luật phù hợp với tình hình hiện tại, hướng tới sự phát triển bền vững cho nhà đầu tư. Một điều rõ ràng là các doanh nghiệp, nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán sẽ không phải lo lắng về sự an toàn đối với tài sản của mình. Khi thị trường ngày một minh bạch, chắc chắn các thông lệ quốc tế sẽ được chú trọng áp dụng nhiều hơn, từ đó giúp nhà đầu tư nước ngoài cảm thấy vững tâm trước khi ra một quyết định đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Phó Chủ tịch VASB cho rằng, để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, chúng ta cần tăng cường nhận thức đúng đắn về thị trường chứng khoán.

Giai đoạn tới cũng là giai đoạn các tổ chức quốc tế hoạt động vì sự phát triển kinh tế thế giới sẽ chú trọng nhiều hơn cho các dự án hướng tới sự phát triển bền vững. Là quốc gia tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam sẽ hướng tới phát trển bền vững.

Với tư cách là một tổ chức hoạt động phi lợi nhuận, là Hiệp hội của các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ và các thành viên khác tham gia vào thị trường chứng khoán, VASB hy vọng rằng giai đoạn tới là giai đoạn mở ra một trang mới với thị trường chứng khoán Việt Nam.

Sở hữu tiềm năng phát triển lớn, thị trường chứng khoán Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng trong mắt các nhà đầu tư trên thế giới. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đang và sẽ phải đối mặt với việc xử lý các vấn đề tồn tại, những vấn đề bộc lộ trong giai đoạn trước. Thời gian xử lý và mức độ ảnh hưởng của các tồn tại như thế nào nhờ chủ yếu vào khả năng xử lý của các cơ quan quản lý và nỗ lực của các thành viên liên quan của thị trường chứng khoán. Về phía VASB, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai các dự án phổ biến đạo đức nghề nghiệp, các dự án đào tạo miễn phí cho nhà đầu tư, tiếp tục đóng góp xây dựng chính sách… Đặc biệt, VASB sẽ cùng với các tổ chức liên quan khác để dần tiêu chuẩn hóa các nghề mới phát sinh từ nhu cầu xã hội và theo thông lệ quốc tế như nghề Thành viên HĐQT độc lập.

Sau khi vượt qua những thử thách của giai đoạn hiện tại, thị trường cũng cần có những định hướng để phát triển theo những xu hướng mới và tất yếu của thế giới, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến quản trị doanh nghiệp. VASB cũng sẽ nghiên cứu nhằm thúc đẩy các thông lệ quản trị hiện đại như ESG (Environmental, Social & (Corporate) Governance) hay các tiêu chuẩn công bố thông tin phổ biến như TCFD (Task Force on Climate Related Financial Disclosures).

Những tiêu chuẩn, thông lệ này không chỉ giúp cho các doanh nghiệp tiệm cận được các nguồn vốn ưu tiên trên thế giới mà còn giúp các doanh nghiệp Việt Nam trực tiếp đóng góp cho đất nước một cách bền vững, nhằm giải quyết những khủng hoảng về ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu. Đây là một trong những vấn đề mà hơn ai hết, Việt Nam cần phải đặt ra để sớm giải quyết, đem lại cuộc sống chất lượng hơn cho người dân, đặc biệt trong giai đoạn phát triển nhanh của nền kinh tế.

Phóng viên: Nhân dịp Xuân mới Quý Mão, kính chúc bà dồi dào sức khỏe, hạnh phúc! Xin trân trọng cảm ơn!

Điểm tựa tin cậy của các định chế trung gian và nhà đầu tư Thị trường chứng khoán là một định chế tài chính bậc cao và Hiệp hội ngành đóng vai trò quan trọng, không thể thiếu cho ...