Tăng tốc chuyển đổi số ngành công thương

03/12/2025 - 16:555 phút đọc

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, những năm qua, Bộ Công Thương đã đẩy mạnh chuyển đổi số trên cả 3 trụ cột gồm Chính phủ số, kinh tế số ngành công thương và hạ tầng dữ liệu. Nhiều kết quả nổi bật được ghi nhận như phát triển gần 40 cơ sở dữ liệu chuyên ngành; mở rộng dịch vụ công trực tuyến toàn trình; ứng dụng dữ liệu trong quản lý năng lượng, sản xuất thông minh và nâng cao hiệu quả quản lý thương mại điện tử.

Theo Thứ trưởng, năm 2025 đặt ra yêu cầu đổi mới mạnh mẽ hơn để tận dụng cơ hội từ chuyển đổi kép – chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Diễn đàn là cơ hội kết nối cơ quan quản lý, địa phương, doanh nghiệp công nghệ, sản xuất – năng lượng – logistics – thương mại điện tử, nhằm đánh giá tiến trình chuyển đổi số và xây dựng giải pháp cho giai đoạn mới.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân đề nghị các đại biểu tập trung vào 3 nhóm nội dung: nhận diện xu hướng công nghệ mới (AI, IoT, dữ liệu lớn, điện toán đám mây) và khả năng ứng dụng; hoàn thiện giải pháp phát triển thị trường thương mại điện tử xanh – bền vững – an toàn; đề xuất mô hình phát triển kinh tế số ngành công thương, nhất là cho doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh.

margin: 15px auto;" />

Báo cáo “Định hướng chuyển đổi số ngành công thương năm 2026”, ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết, chuyển đổi số tiếp tục là nhiệm vụ chiến lược, gắn với chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, là động lực thúc đẩy tái cơ cấu toàn diện ngành công thương đến năm 2030. Ba trụ cột Chính phủ số – Kinh tế số – Xã hội số sẽ được triển khai nhất quán nhằm nâng cao hiệu quả thực thi.

Ông Hoàng Ninh cho biết, ngành công thương đã đạt nhiều kết quả quan trọng trong Chính phủ số: 224 dịch vụ công trực tuyến toàn trình, tỷ lệ số hóa hồ sơ đạt 95,52%, hơn 691 nghìn bộ hồ sơ trao đổi qua Cơ chế một cửa ASEAN năm 2024, phục vụ trên 52.500 doanh nghiệp. Bộ Công Thương tiếp tục đứng đầu cả nước về mức độ hài lòng đối với dịch vụ công trực tuyến, đạt 18/18 điểm, tỷ lệ hài lòng 97,54% đối với tiếp nhận – giải quyết thủ tục hành chính.

Trong kinh tế số, 3 lĩnh vực trọng điểm gồm thương mại điện tử, sản xuất thông minh và năng lượng thông minh tiếp tục được đẩy mạnh. Thương mại điện tử giữ vai trò động lực với quy mô B2C đạt 25 tỷ USD, chiếm 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ cả nước. Bộ đã thúc đẩy liên kết vùng, chuyển đổi số hệ thống chợ truyền thống, tăng cường quản lý gian lận qua chuẩn hóa dữ liệu. Bộ cũng đang xây dựng Luật Thương mại điện tử và triển khai Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 – 2030.

Trong sản xuất thông minh, nhiều chỉ số cho thấy chuyển biến tích cực: IIP năm 2024 tăng 8,4%; khoảng 90% doanh nghiệp chế biến – chế tạo đã triển khai một phần chuyển đổi số; 25% áp dụng robot và cảm biến; 10 – 12% đạt mức nhà máy thông minh 3.0.

Trong năng lượng thông minh, ngành triển khai dịch vụ công toàn trình cho thủ tục điện và năng lượng, tích hợp dữ liệu quốc gia và VNeID; xây dựng cơ sở dữ liệu năng lượng tái tạo; áp dụng đo đếm thông minh, AI dự báo phụ tải, tối ưu vận hành hệ thống điện, mở rộng điện gió – mặt trời – hydro xanh và các mô hình lưu trữ năng lượng.

Năm 2025, kinh tế số Việt Nam dự kiến đạt 39 tỷ USD, đứng thứ 2 Đông Nam Á về tốc độ tăng trưởng; thương mại điện tử chiếm khoảng 2/3 quy mô kinh tế số. Việt Nam hiện có hơn 40 doanh nghiệp khởi nghiệp AI, thu hút 123 triệu USD vốn tư nhân; 81% người dùng tương tác hằng ngày và 96% tin tưởng vào tác nhân AI.

Với định hướng năm 2026, ngành công thương đặt mục tiêu tạo đột phá trong 3 lĩnh vực: chuẩn hóa dữ liệu thương mại điện tử quốc gia; triển khai mô hình nhà máy thông minh thế hệ mới; mở rộng đo đếm và quản lý năng lượng thông minh toàn quốc. Ngành hướng tới duy trì tăng trưởng hai con số trong thương mại điện tử, tăng cường quản lý xuyên biên giới, phát triển logistics phát thải thấp và thương mại qua các phương thức mới như livestream bán hàng.

Trong công nghiệp, ngành sẽ mở rộng mô hình nhà máy thông minh 3.0 – 4.0, tăng cường truy xuất nguồn gốc và sản xuất xanh. Trong năng lượng, ưu tiên phát triển lưới điện thông minh dựa trên AI, mở rộng đo đếm thông minh, tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo và thúc đẩy mô hình hydrogen xanh. Các nhiệm vụ này cần sự phối hợp đồng bộ giữa bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp nhằm bảo đảm liên thông dữ liệu và hỗ trợ đổi mới mô hình kinh doanh.

Mặt khác, chuyển đổi số mở ra cơ hội nhưng đồng thời kéo theo rủi ro mới. Ở góc độ an ninh số, bà Nguyễn Như Quỳnh, đồng sáng lập, Giám đốc Vận hành Tổ chức Chống lừa đảo cho biết, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2024, hơn 12.000 website giả mạo thương hiệu Việt Nam được phát hiện, phản ánh mức độ tinh vi và quy mô của tấn công mạng. Các hình thức lừa đảo xuyên biên giới, giả mạo giọng nói, hình ảnh lãnh đạo hay chiếm quyền hệ thống sản xuất đều nhắm tới điểm yếu nhất: con người. Thiệt hại không chỉ là tài sản số mà còn là niềm tin của khách hàng và đối tác.

Để xây dựng “lá chắn số” vững chắc, chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp triển khai đồng bộ giải pháp kỹ thuật và thể chế; coi an ninh mạng là một phần của chiến lược phát triển thay vì xử lý sự cố theo từng vụ việc. Việc chuẩn hóa dữ liệu, rà soát quy trình nội bộ, áp dụng tiêu chuẩn như ISO 27001, NIST và triển khai xác thực đa lớp sẽ giúp giảm rủi ro. Song song, cần hoàn thiện khung pháp lý về an toàn thông tin, chuẩn hóa quản trị rủi ro, đầu tư hạ tầng giám sát tập trung. Khi dữ liệu liên thông, cảnh báo được chia sẻ và doanh nghiệp được hỗ trợ bởi công cụ bảo mật hiện đại, chuyển đổi số sẽ diễn ra trong môi trường minh bạch, ổn định và giàu niềm tin.

Đây là nền tảng quan trọng để công nghệ tiếp tục trở thành lực đẩy cho đổi mới sáng tạo, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững của ngành công thương trong những năm tới.