Tấm khiên bảo vệ người gửi tiền

Nhiều nghiên cứu và cả thực tiễn quốc tế cho thấy, hạn mức BHTG không chỉ đơn thuần quyết định số tiền bảo hiểm mà người gửi tiền nhận được khi phát sinh nghĩa vụ chi trả BHTG mà còn tác động đến người gửi tiền ngay từ khi chưa thực hiện chi trả, trong điều kiện thị trường bình thường. Hạn mức chi trả BHTG hợp lý giúp người gửi tiền yên tâm hơn khi gửi tiền tại ngân hàng; từ đó, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống ngân hàng nói riêng và nền kinh tế nói chung. Đồng thời, hạn mức chi trả BHTG đủ lớn góp phần duy trì niềm tin của người gửi tiền đối với hệ thống ngân hàng, từ đó khuyến khích người dân gửi tiền vào ngân hàng, thúc đẩy tăng trưởng huy động vốn của toàn hệ thống.

Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi Quốc tế (IADI) khuyến nghị hạn mức BHTG nên có giới hạn, đáng tin cậy và bảo vệ toàn bộ tiền gửi của đa số người gửi tiền. Qua đó, hạn mức BHTG đóng vai trò một công cụ chính sách để góp phần xây dựng kỷ luật thị trường, thúc đẩy các tổ chức tín dụng hoạt động an toàn, cạnh tranh lành mạnh với nhau. Ngoài ra, theo IADI, hạn mức bảo hiểm tiền gửi cần được định kỳ đánh giá lại, khoảng 5 năm một lần. Theo đó, BHTGVN vẫn thường xuyên đánh giá mức độ phù hợp của hạn mức trả tiền bảo hiểm tại Việt Nam, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét.

Ngày 20/10/2021 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 32/2021/QĐ-TTg về hạn mức trả tiền bảo hiểm. Theo Quyết định, từ ngày 12/12/2021, số tiền tối đa tổ chức BHTG trả cho tất cả các khoản tiền gửi được bảo hiểm theo quy định của Luật Bảo hiểm tiền gửi (gồm cả gốc và lãi) của một người tại một tổ chức tham gia BHTG khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm là 125 triệu đồng, thay thế hạn mức 75 triệu đồng (áp dụng từ năm 2017). Có thể nói, điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm vào thời điểm này là phù hợp với các thông lệ quốc tế về BHTG, trong đó có việc đánh giá, điều chỉnh hạn mức theo sự thay đổi các yếu tố vĩ mô, sự phát triển của hệ thống ngân hàng cũng như sự phát triển về nguồn lực của BHTGVN.

Hiện BHTGVN đang đang bảo hiểm cho tiền gửi của người gửi tiền tại 1.283 tổ chức tham gia BHTG (bao gồm 97 ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 1.181 quỹ tín dụng nhân dân, 01 ngân hàng hợp tác xã và 04 tổ chức tài chính vi mô). Việc tăng hạn mức BHTG nâng cao mức độ bảo vệ người gửi tiền, song cũng đặt lên vai tổ chức BHTG một áp lực nhất định khi phí BHTG không điều chỉnh tăng theo. BHTGVN cho biết, tăng phí BHTG có thể gia tăng gánh nặng đối với các tổ chức tham gia BHTG. Vì thế, nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm song không tăng phí BHTG đòi hỏi BHTGVN phải quản lý, đầu tư nguồn vốn một cách an toàn, hiệu quả, đảm bảo thanh khoản tốt để luôn sẵn sàng bảo vệ người gửi tiền.

Thực tế, không phải tới khi chi trả tiền BHTG, BHTGVN mới bảo vệ người gửi tiền. Chi trả được coi là biện pháp cuối cùng khi tổ chức tham gia BHTG đã được kiểm soát đặc biệt, được hỗ trợ phục hồi mà không thể quay trở lại hoạt động bình thường. Trong khi đó, BHTGVN luôn theo sát “vòng đời” của các tổ chức tham gia BHTG: cấp Chứng nhận tham gia BHTG ngay từ khi tổ chức tín dụng (TCTD) đó thành lập, kiểm tra tại chỗ theo kế hoạch đối với các tổ chức tham gia BHTG, triển khai kiểm tra một số tổ chức tham gia BHTG theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), giám sát từ xa đối với 100% tổ chức tham gia BHTG. Khi phát hiện có vấn đề hạn chế, tồn tại cũng như các rủi ro, yếu kém, BHTGVN báo cáo NHNN để kịp thời chấn chỉnh, xử lý.

Khi tổ chức BHTG gặp vấn đề và được đặt vào tình trạng kiểm soát đặc biệt, BHTGVN cử nhân sự tham gia Ban kiểm soát đặc biệt theo chỉ đạo của NHNN. BHTGVN cũng thực hiện cho vay đặc biệt để hỗ trợ thanh khoản khi TCTD có nguy cơ mất khả năng chi trả, bị kiểm soát đặc biệt mà đe dọa đến sự ổn định hệ thống, mua trái phiếu dài hạn của TCTD hỗ trợ, kiểm soát, điều hành, hỗ trợ tài chính và hoạt động của TCTD được kiểm soát đặc biệt. BHTGVN tham gia xây dựng và đánh giá phương án phục hồi đối với các QTDND, tổ chức tài chính vi mô trên cơ sở phối hợp với Ban Kiểm soát đặc biệt và Ngân hàng Hợp tác xã. Những nhiệm vụ này góp phần giúp phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu nguy cơ đổ vỡ tổ chức tham gia BHTG gây thiệt hại cho người gửi tiền và bất ổn về kinh tế, xã hội.

Hiện nay, hệ thống ngân hàng đang hoạt động ổn định, không có nguy cơ ảnh hưởng tới an toàn hệ thống. Việc Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm càng củng cố cho cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. BHTGVN cũng cho biết, trong thời gian tới, tổ chức này sẽ thường xuyên theo dõi, đánh giá mức độ phù hợp của hạn mức để báo cáo NHNN, Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh khi điều kiện cho phép.

Ngọc Nhi

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ