Sự thận trọng gia tăng, thanh khoản thị trường lại sụt giảm

Thanh khoản cạn kiệt

VN-Index tiếp tục có phiên giảm điểm thứ 4 vào cuối tuần (23/12), khép lại một tuần điều chỉnh thứ ba liên tiếp sau đà tăng tốt trước đó vào cuối tháng 11. Chỉ số vẫn chỉ duy trì dao động quanh vùng biên độ hẹp 1.010 – 1.030 điểm trong các phiên gần đây. Cụ thểm, VN-Index kết phiên cuối tuần ở 1.020.34 điểm (-2,27 điểm) và VN30 đóng cửa ở 1.034.13 điểm (-4,21 điểm).

Thanh khoản giao dịch ghi nhận ở vùng giá trị thấp nhất kể từ đầu năm với giá trị khớp lệnh trên sàn HOSE chỉ đạt 6.920 tỷ đồng. Tính chung toàn sàn, thanh khoản có sự sụt giảm đáng kể, gần như cạn kiệt khi chỉ có hơn 500 triệu cổ phiếu được giao dịch, tổng khối lượng khớp lệnh trên toàn sàn đạt mức hơn 9 nghìn tỷ đồng, mức thấp nhất kể từ ngày 25/11.

Sự sôi động của thanh khoản thị trường được đóng góp phần lớn bởi dòng tiền ngoại

Trước đó, trong vòng một tháng trở lại đây, VN-Index ghi nhận đà hồi phục cùng với đó là lượng thanh khoản thị trường cũng được cải thiện đáng kể. Đặc biệt, phiên giao dịch ngày 6/12 đã ghi nhận một phiên bùng nổ 1,1 tỷ USD sau 8 tháng “vắng bóng” những phiên giao dịch tỷ USD. Kéo theo đó, mặt bằng giá trị giao dịch trung bình trên thị trường hơn 1 tháng nay đã cao hơn khoảng 20% so với giai đoạn trước đó. Đây được cho là tín hiệu tích cực của thị trường sau thời gian dài trầm lắng.

Có thể nói, sự sôi động của thanh khoản thị trường được đóng góp phần lớn bởi dòng tiền ngoại khi các nhà đầu tư nước ngoài nhập cuộc rất quyết đoán và mạnh mẽ. Thậm chí, trong những phiên thị trường giảm sâu, các nhà đầu tư ngoại vẫn không ngần ngại giải ngân một lượng tiền lớn, làm trụ đỡ cho VN-Index.

Giao dịch của khối ngoại trung bình chiếm khoảng 15 - 20% thanh khoản toàn thị trường, thậm chí có phiên chiếm tới 22%, cao gấp đôi giai đoạn trước. Tuy nhiên, sau giai đoạn ồ ạt “gom hàng” trên diện rộng, động thái mua ròng của khối ngoại trong thời gian gần đây đã có phần hạ nhiệt. Những phiên gần đây, giao dịch đột biến của nhà đầu tư nước ngoài chủ yếu tập trung vào các “deal” thỏa thuận trên một số cổ phiếu nhất định. Khớp lệnh của khối ngoại đã có phần trầm lắng đi đáng kể với vài trăm tỷ trên 2 chiều mua-bán, thấp hơn nhiều so với con số hàng nghìn tỷ trong giai đoạn thị trường dao động quanh vùng đáy.

Trùng hợp, giai đoạn này, thị trường cũng bắt đầu có dấu hiệu ảm đạm trở lại dù biên độ dao động trong phiên vẫn khá lớn, sau khoảng một tháng giao dịch tương đối sôi động.

Đánh giá về động thái giảm tốc mua ròng của khối ngoại, nhiều ý kiến cho rằng, nhiều khả năng sự rút đi của dòng tiền được đồn đoán mang tên P-Notes (Participatory Notes) là một trong những nguyên nhân khiến lực mua của khối ngoại “hụt hơi”. Đây là dòng tiền khó lường và tốc độ ra vào nhanh nên sẽ ảnh hưởng đáng kể đến diễn biến của thị trường trong ngắn hạn và thường được cho là mang tính đầu cơ cao. Ngoài ra, dòng vốn vào thị trường qua các ETF cũng đang có dấu hiệu chững lại sau giai đoạn bùng nổ trước đó.

Bên cạnh ảnh hưởng của giao dịch khối ngoại, giới phân tích cũng chỉ ra một số nguyên nhân phần nào lý giải cho sự tụt áp của thanh khoản. Đó là mặt bằng lãi suất duy trì ở mức cao được cho là sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến dòng tiền vào chứng khoán.

Hơn nữa, dữ liệu từ Algo Platform, P/E trailing của VN-Index hiện dừng ở mức 10,7x cao hơn khoảng 12% so với giữa tháng 11. Mức định giá thị trường hiện tại dù vẫn ở mức chấp nhận được, nhưng so với thời điểm xuống đáy cũng “đắt” hơn đáng kể. Kéo theo đó, rất nhiều cổ phiếu đã hồi nhanh và mạnh trong giai đoạn nửa cuối tháng 11 kéo dài đến đầu tháng 12. Cho nên, mức định giá thấp hiếm có trong lịch sử khiến dòng tiền trở nên “ngần ngại” nhập cuộc. Mặt khác, áp lực buộc phải bán cũng không quá lớn dẫn đến giao dịch trở nên ảm đạm hơn.

Ngoài ra, rất có thể tâm lý thận trọng khi kỳ nghỉ lễ kéo dài đang đến gần cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản thị trường.

VN-Index năm 2023 có xu hướng đi ngang với thanh khoản thấp

Các chuyên gia cho rằng, để dòng tiền, nhất là của nhà đầu tư cá nhân quay trở lại thị trường cần nhìn vào nhiều yếu tố. Đó là chi phí vốn, lãi suất trái phiếu điều chỉnh lại. Lãi suất trái phiếu sau khi đạt đỉnh cách đây 3 tuần đã giảm. Và ngoài chi phí vốn thì dòng tiền có được bơm ra hay không.

Ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Phân tích Chứng khoán Maybank Invesment Banking (MSVN) nêu quan điểm: "Chúng tôi vẫn kỳ vọng là các ngân hàng sau chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước sẽ có những động thái bơm tiền ra, thể hiện qua thanh khoản trên thị trường dễ thờ hơn và lãi suất trái phiếu, lãi suất liên ngân hàng, lãi suất tiền gửi hạ nhiệt bớt, đây là tín hiệu cho thị trường phục hồi”.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Duy Anh, Trưởng phòng quản lý danh mục đầu tư, Công ty Quản lý quỹ Vietcombank nhận định, không thể kỳ vọng chỉ trong vòng 6 tháng đến 1 năm mà dòng tiền có thể trở lại mạnh mẽ như trong năm 2020, 2021, với 15-20 nghìn tỷ đồng/ngày. Bởi vì giai đoạn này, lãi suất huy động đã tăng cao đáng kể so với giai đoạn đó, lãi suất trái phiếu cao như vậy… sẽ cạnh tranh với thị trường chứng khoán. "Các nhà đầu tư cá nhân Việt Nam đã rút tiền khỏi tài khoản hoặc là không muốn quay lại thị trường thì khi nào thị trường đạt đến điểm cân bằng họ sẽ quay lại đầu tư dài hạn sau khi nhận ra đầu tư ngắn hạn không mang lại thành quả", ông Duy Anh nhấn mạnh.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) liên tục tăng lãi suất với mức độ lớn, tần suất dày đặc trong thời gian qua khiến USD lên giá mạnh mẽ so với tất cả các đồng tiền khác trên thị trường. Điều này đã gây áp lực đáng kể lên các cân đối kinh tế vĩ mô lớn của Việt Nam (áp lực về ổn định tỷ giá, mục tiêu lạm phát và mặt bằng lãi suất).

Trong Báo cáo chiến lược 2023, Chứng khoán VCBS dự báo đà tăng lãi suất của Fed nhiều khả năng sẽ vẫn tiếp tục trong năm 2023, dù mức độ tăng và tần suất có thể sẽ chậm lại so với nửa cuối năm 2022.

Theo đó, VCBS nhận định thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2023 nhiều khả năng sẽ có xu hướng dao động đi ngang trong biên độ lớn về điểm số, với thanh khoản bình quân nhiều khả năng sẽ thấp hơn đáng kể so với 2022. Cụ thể, VCBS dự phóng năm tới VN-Index sẽ dao động trong vùng 900 – 1.200 điểm, với mức cao nhất của chỉ số có thể lên đến 1.250 điểm, song so với đỉnh cũ tạo lập trong năm nay thì vẫn thấp hơn 18%.

Đáng chú ý, VCBS cho rằng chỉ số cũng có thể sẽ có lúc rơi xuống khoảng 900 điểm trong bối cảnh Fed vẫn tiếp tục lộ trình tăng lãi suất trong nửa đầu năm 2023.

Về khối lượng giao dịch, thanh khoản bình quân trong năm 2023 được kỳ vọng sẽ tương đương với mức bình quân trong những tháng cuối năm 2022 và đạt bình quân khoảng 600 - 650 triệu cổ phiếu/phiên trên cả ba sàn, tương ứng giảm hơn 20-25%.