Quy tắc cụ thể từng mặt hàng xuất từ Việt Nam sang Israel theo VIFTA

Quy tắc xuất xứ hàng hóa của một quốc gia

Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và Israel đã kết thúc đàm phán từ ngày 2/4/2023 sau hơn 7 năm với 12 phiên đàm phán và được ký kết vào ngày 25/7/2023. Ngày 17/11/2024, VIFTA chính thức có hiệu lực.

Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Israel (VIFTA) sẽ tạo tiền đề cho hai Bên triển khai nhiều hoạt động trao đổi thương mại, đầu tư, du lịch và các hoạt động giao lưu khác, giúp hai nước tối đa hóa những dư địa hợp tác, tiềm năng phát triển.

Hỗ trợ doanh nghiệp trong nước hiểu và triển khai hiệu quả VIFTA, Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 11/2024/TT-BCT, quy định chi tiết về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong khuôn khổ Hiệp định. Thông tư này là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm triển khai hiệu quả các cam kết về ưu đãi thuế quan và tạo thuận lợi cho thương mại song phương.

Để tận dụng ưu đãi thuế quan Hiệp định VIFTA, hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang Israel cần đáp ứng quy tắc xuất xứ hàng hóa theo quy định của Hiệp định.

Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, hàng hóa được coi là có xuất xứ tại một nước thành viên nếu hàng hóa đó nếu đáp ứng một trong ba trường hợp sau:

Thứ nhất, có xuất xứ thuần túy hoặc được sản xuất toàn bộ tại một Nước thành viên;

Thứ hai, được sản xuất tại một nước thành viên chỉ từ nguyên liệu có xuất xứ từ Việt Nam hoặc Israel;  

Thứ ba, có xuất xứ không thuần túy, được sản xuất toàn bộ tại một nước thành viên từ nguyên liệu không có xuất xứ với điều kiện nguyên liệu đó trải qua các công đoạn gia công hoặc chế biến đầy đủ.

Quy tắc cụ thể cho từng mặt hàng được quy định tại Phụ lục I ban hành kèm theo Thông tư số 11/2024/TT-BCT. Danh mục Quy tắc cụ thể mặt hàng (Product Specific Rules - PSR) là danh mục quy định cụ thể tiêu chí xuất xứ cho từng mặt hàng từ Chương 1 đến Chương 97 của Hệ thống hài hoà mô tả và mã hoá hàng hoá (Hệ thống HS). Danh mục PSR tại Hiệp định VIFTA gồm 4 cột:

Cột 1 thể hiện mã số hàng hoá ở cấp độ Chương (2 số) hoặc Nhóm (4 số); cột 2 thể hiện mô tả hàng hóa của mã HS tương ứng tại cột 1; cột 3,4 thể hiện quy tắc cụ thể mặt hàng (tiêu chí xuất xứ) áp dụng đối với mã HS tương ứng tại cột 1 và mô tả tại cột 2.

Để giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về quy tắc xuất xứ trong Hiệp định VIFTA, Cục Xuất nhập khẩu cũng thông tin thêm một số lưu ý khi diễn giải tiêu chí xuất xứ hàng hoá quy định tại Danh mục PSR, theo đó:

Quy tắc chuyển đổi mã số hàng hóa (CC, CTH hoặc CTSH) chỉ áp dụng cho nguyên liệu không có xuất xứ;

Trường hợp Quy tắc cụ thể mặt hàng có nhiều quy tắc xuất xứ để lựa chọn, hàng hóa có xuất xứ khi đáp ứng một trong các quy tắc xuất xứ đó;

Trường hợp cột (1) có tiền tố “ex” trước mã số HS, tiêu chí xuất xứ tại cột (3) hoặc cột (4) chỉ áp dụng đối với hàng hóa có mô tả tại cột (2), không áp dụng cho toàn bộ hàng hóa thuộc Chương đó. Cuối cùng sử dụng quy tắc CC, CTH và CTSH phải áp dụng theo công đoạn sản xuất.

Các tiêu chí xuất xứ hàng hoá tại PSR của Hiệp định VIFTA

Tại danh mục PSR của Hiệp định VIFTA, có ba loại tiêu chí xuất xứ hàng hoá chính được sử dụng, bao gồm: Xuất xứ thuần túy, Chuyển đổi mã số hàng hoá, Công đoạn gia công chế biến. Các tiêu chí xuất xứ hàng hoá này được quy định sử dụng riêng biệt hoặc kết hợp với nhau, tuỳ từng mặt hàng cụ thể.

Với tiêu chí xuất xứ thuần túy: Theo Hiệp định, tiêu chí WO gần như chỉ áp dụng cho hàng hóa nông sản, thủy sản thô (như rau củ quả, gạo, cà phê...), nông sản, thuỷ sản chế biến hoặc khoáng sản.

Ví dụ: cá tầm giống được nhập khẩu về Việt Nam, sau đó được nuôi dưỡng và thu hoạch tại Việt Nam thì cá tầm trưởng thành cũng được coi là xuất xứ thuần túy Việt Nam.

Với tiêu chí chuyển đổi mã số hàng hoá: Đây là tiêu chí xuất xứ được sử dụng nhiều nhất tại danh mục PSR của Hiệp định VIFTA. Chuyển đổi mã số hàng hoá (Change in Tariff Clasification - CTC) là sự thay đổi về mã số HS (trong Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu) của hàng hoá được tạo ra ở một nước, nhóm nước, hoặc vùng lãnh thổ trong quá trình sản xuất từ nguyên liệu không có xuất xứ của nước, nhóm nước, hoặc vùng lãnh thổ này.

Tiêu chí này thường được áp dụng cho các mặt hàng nông sản chế biến (cà phê, chè, cacao, đường và các loại kẹo đường, thủy hải sản chế biến…), công nghiệp (dệt may, da giày, túi xách, hàng điện tử…).

Với tiêu chí công đoạn gia công chế biến. Hàng hóa có xuất xứ không thuần túy được coi là đã trải qua công đoạn gia công hoặc chế biến đầy đủ khi đáp ứng tỷ lệ phần trăm nhất định quy định tại PSR và được xem là hàng hóa có xuất xứ theo quy định của Hiệp định. 

Một số mặt hàng yêu cầu áp dụng tiêu chí này như là một lựa chọn thay thế của tiêu chí CTC, một số khác thì yêu cầu áp dụng đồng thời cùng với tiêu chí CTC.

Cục Xuất nhập khẩu cho biết, Hiệp định VIFTA mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam như dệt may, giày dép, thủy sản và điện tử, giúp doanh nghiệp cạnh tranh trong nền kinh tế đổi mới sáng tạo của Israel.

Hai Bên kỳ vọng rằng thương mại hai chiều sẽ có sự tăng trưởng vượt bậc, sớm đạt mức 3 tỷ USD và cao hơn nữa trong thời gian tới.

Không chỉ góp phần nâng cao kim ngạch trao đổi thương mại hàng hóa chiều, VIFTA được kỳ vọng là đòn bẩy giúp tăng cường quan hệ hợp tác giữa hai nước về đầu tư, dịch vụ, chuyển đổi số, công nghệ…

Thương vụ Việt Nam tại Israel khuyến nghị: Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần tranh thủ cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu các nhóm mặt hàng hiện tại Israel đang có nhu cầu nhập khẩu lớn như các nhóm hàng lương thực thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng vật liệu xây dựng, do Israel bị đứt gãy nguồn cung và đang tăng cường tìm kiếm nguồn cung cấp từ bên ngoài.

Bên cạnh đó, cần theo dõi sát diễn biến tình hình tại Israel, lưu ý đối với rủi ro tầu hàng di chuyển trên tuyến hải trình chạy ngang qua Yemen tới Biển Đỏ và cân nhắc mua bảo hiểm rủi ro cho hàng hóa xuất khẩu cũng như lựa chọn tuyến vận tải hàng đường biển cho phù hợp để phòng tránh rủi ro.