Vùng đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo gấp đôi kế hoạch
Vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của Quảng Trị hiện có diện tích hơn 7.757 km², chiếm hơn 61% diện tích tự nhiên với 22 xã và 3 thôn, bản đặc biệt khó khăn. Dù được quan tâm đầu tư trong giai đoạn 2021 - 2025, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn ở mức cao (20,9%), hạ tầng thiết yếu chưa đồng bộ, giao thông đi lại còn cách trở, một số thôn bản chưa có điện và nước sinh hoạt ổn định.
Khắc ghi lời dạy của chủ tịch Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống vật chất, tinh thần đồng bào dân tộc thiểu số, những năm qua, tỉnh Quảng Trị đã thực hiện hiệu quả Chương trình Mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025.
Khởi công xây dựng nhà ở cho hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại bản Rào Con, xã Phong Nha.
Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Quảng Trị, tổng nguồn vốn kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 có hơn 2.900 tỷ đồng, Quảng Trị đã tập trung triển khai đồng bộ 10 dự án trọng tâm của chương trình, hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tính đến tháng 8/2025, toàn tỉnh đã giải ngân hơn 1.870 tỷ đồng, đạt trên 64% kế hoạch. Nguồn lực này được ưu tiên cho xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, hỗ trợ đất ở, nước sinh hoạt, giáo dục, y tế và bảo tồn văn hóa.
Nhờ đó, thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số tăng gấp 2,1 lần so với năm 2021; tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 7,5%/năm, cao hơn gấp đôi mục tiêu đặt ra. Ở lĩnh vực giáo dục, tỷ lệ trẻ mẫu giáo 5 tuổi đến trường đạt 99,5%; 83% học sinh trong độ tuổi trung học phổ thông được đi học. Trong khi đó, 98,5% đồng bào tham gia bảo hiểm y tế; 93% phụ nữ mang thai được thăm khám định kỳ, những con số thể hiện sự quan tâm thiết thực đến sức khỏe và tương lai của người dân miền núi. Hơn 2.000 hộ nghèo được hỗ trợ xây dựng nhà ở; gần 4.000 hộ được cấp nước sinh hoạt phân tán; hàng trăm hộ được sắp xếp định cư ổn định, tạo nền tảng cho phát triển lâu dài.
Trong phát triển sản xuất, tỉnh chú trọng hỗ trợ theo chuỗi giá trị, phát huy tiềm năng rừng và đất lâm nghiệp. Các mô hình trồng rừng bền vững, phát triển dược liệu, chăn nuôi, sản xuất nông - lâm kết hợp được người dân tích cực hưởng ứng. Nhiều hộ đã có thêm việc làm, tăng thu nhập, từng bước thoát nghèo. Cùng với đó, công tác đào tạo nghề, khởi sự kinh doanh và xuất khẩu lao động cũng được đẩy mạnh, với hơn 4.000 lượt người được đào tạo nghề, hàng trăm lao động được đưa đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài.
Quy hoạch để vùng đồng bào dân tộc thiểu số đột phá
Tuy nhiên, từ thực tiễn cho thấy, Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại Quảng Trị đang đối mặt một số khó khăn do văn bản hướng dẫn chậm, năng lực cơ sở hạn chế, thiếu đất đai và vướng mắc cấp sổ đỏ. Mức hỗ trợ xây nhà thấp trong khi giá vật liệu tăng, cùng với mô hình sản xuất kém bền vững và tập quán lạc hậu của người dân là những rào cản chính.
Quy hoạch giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được xác định là công cụ quan trọng nhằm tạo bước đột phá cho khu vực này trong phát triển kinh tế- xã hội. Các định hướng chính như: Phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ về giao thông, điện, nước, viễn thông; thúc đẩy sản xuất nông - lâm nghiệp hàng hóa, phát triển cây dược liệu, chăn nuôi tập trung; khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng gắn với bản sắc văn hóa; bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống; nâng cao chất lượng giáo dục, y tế và an sinh xã hội; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, xóa bỏ hủ tục lạc hậu, thúc đẩy bình đẳng giới.
Phát biểu tại cuộc họp triển khai nhiệm vụ xây dựng Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, ông Lê Đức Tiến, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị yêu cầu sở ban ngành liên quan xây dựng phương án tổng hợp về nhu cầu hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số; đồng thời rà soát, ưu tiên các nhóm nhu cầu cấp thiết để đưa vào đề cương dự án. Các đơn vị được giao nhiệm vụ phải trực tiếp làm việc với già làng, trưởng bản, chủ rừng để bảo đảm tính thực tiễn; rà soát đầy đủ các phương án phát triển kinh tế, nông - lâm - ngư nghiệp, du lịch, nguồn nhân lực, y tế, văn hóa - thể thao, hạ tầng kỹ thuật và thông tin - truyền thông. Toàn bộ phương án hoàn chỉnh phải hoàn thành đúng tiến độ để trình Trung ương phê duyệt, làm cơ sở triển khai các chương trình đầu tư giai đoạn tới.
Bằng những chủ trương, chính sách và việc làm đúng đắn, sáng tạo phù hợp với nhu cầu thực tiễn đồng bào dân tộc thiểu số. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực để nâng cao chất lượng đời sống người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số theo hướng toàn diện, từ một vùng còn nhiều khó khăn, cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện đến diện mạo vùng núi ngày một khởi sắc; đời sống vật chất và tinh thần được cải thiện, thu hẹp khoảng cách phát triển kinh tế - xã hội với các địa phương. Qua đó, giữ vững niềm tin của đồng bào dân tộc thiểu số đối với Đảng và Nhà nước, củng cố khối đại đoàn kết, đồng sức đồng lòng nắm bắt thời cơ phát triển quê hương giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.
Nhiều lễ hội, di sản văn hóa được phục dựng, 29 nghệ nhân dân gian được hỗ trợ truyền dạy, hàng chục câu lạc bộ văn nghệ, đội văn hóa thôn bản được thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên. Với bề dày lịch sử cùng với đời sống đậm đà bản sắc, vùng đồng bào dân tộc thiểu số Quảng Trị hội tụ các điều kiện thuận lợi trong phát triển các mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng.