Phối hợp quản lý thương mại điện tử, chống gian lận trên môi trường số

Phối hợp liên ngành: Yếu tố then chốt trong quản lý thị trường số

Trong bối cảnh thương mại điện tử tiếp tục phát triển mạnh mẽ và trở thành một trụ cột quan trọng của kinh tế số quốc gia, công tác quản lý và phát triển thị trường trong nước đang đứng trước những yêu cầu mới, phức tạp hơn cả về phạm vi, phương thức và đối tượng quản lý. Hoạt động kinh doanh ngày càng dịch chuyển mạnh từ không gian vật lý sang môi trường số, trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội và các nền tảng xuyên biên giới.

margin: 15px auto;" />

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước – Bộ Công Thương diễn ra chiều 31/12, ông Hoàng Ninh – Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho rằng, sự thay đổi mạnh mẽ của phương thức kinh doanh đang đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác quản lý thị trường, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan quản lý nhà nước.

Theo các số liệu được nêu tại hội nghị, năm 2025, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam ước đạt khoảng 31 tỷ USD, chiếm khoảng 11% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tuy nhiên, song hành với sự tăng trưởng đó là tình trạng buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, gian lận thương mại và lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng và môi trường kinh doanh trong nước.

Trước thực tiễn đó, ông Hoàng Ninh nhấn mạnh vai trò then chốt của sự phối hợp giữa Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước với các đơn vị quản lý chuyên ngành, đặc biệt là Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với thị trường nội địa trên môi trường số.

“Hoạt động kinh doanh không còn giới hạn trong không gian vật lý mà đang ngày càng mở rộng trên môi trường số, vì vậy công tác quản lý thị trường cũng cần có cách tiếp cận phù hợp, gắn với đặc thù của thương mại điện tử”, ông Hoàng Ninh nêu rõ.

Thực tiễn năm 2025 cho thấy, công tác phối hợp giữa hai Cục đã có nhiều chuyển biến tích cực và đi vào chiều sâu. Thông qua việc trao đổi, cung cấp thông tin, hỗ trợ xác minh chủ thể và hành vi vi phạm trên các nền tảng thương mại điện tử, lực lượng quản lý thị trường đã có thêm căn cứ và công cụ để xử lý các vụ việc phát sinh từ không gian mạng nhưng tác động trực tiếp đến thị trường trong nước.

Cụ thể, hai đơn vị đã phối hợp xử lý trên 50 vụ việc vi phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh trực tuyến; tham gia nhiều đoàn kiểm tra chuyên đề đối với các doanh nghiệp thương mại điện tử; đồng thời hỗ trợ phân tích dữ liệu, làm rõ phương thức và thủ đoạn vi phạm, bảo đảm việc xử lý đúng pháp luật, đúng thẩm quyền.

Bên cạnh đó, việc phối hợp xây dựng và triển khai các cam kết trách nhiệm đối với sàn thương mại điện tử và nền tảng mạng xã hội đã góp phần nâng cao vai trò tự kiểm soát của doanh nghiệp, từng bước hình thành cơ chế phòng ngừa vi phạm ngay từ gốc.

Nhận diện thách thức và định hướng phối hợp thời gian tới

Một nội dung được ông Hoàng Ninh đặc biệt nhấn mạnh là công tác tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho lực lượng quản lý thị trường địa phương, tập trung vào kỹ năng nhận diện hành vi vi phạm trong thương mại điện tử, thu thập và đánh giá chứng cứ điện tử. Theo ông, đây là yếu tố quan trọng bởi quản lý thị trường trên môi trường số đòi hỏi tư duy mới và phương pháp mới, khác căn bản so với mô hình kiểm tra, kiểm soát truyền thống.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cũng đặt ra nhiều thách thức mới. Các mô hình kinh doanh tích hợp đa nền tảng, livestream bán hàng, tiếp thị liên kết, giao dịch xuyên biên giới, cùng với sự hỗ trợ của công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, đang khiến việc xác định chủ thể vi phạm, thu thập chứng cứ và xử lý hành vi sai phạm trở nên phức tạp hơn. Nếu không có cơ chế phối hợp đồng bộ, liên thông dữ liệu và phân định rõ vai trò giữa các cơ quan quản lý, nguy cơ hình thành “khoảng trống quản lý” trên môi trường số là rất lớn.

Từ thực tiễn đó, ông Hoàng Ninh đề xuất thời gian tới cần tiếp tục tăng cường phối hợp giữa Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số trong quá trình xây dựng và triển khai các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Thương mại điện tử, có hiệu lực từ ngày 01/7/2026, đặc biệt là các quy định liên quan đến trách nhiệm của nền tảng và chế tài xử lý vi phạm.

Cùng với đó là từng bước xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu chuyên ngành theo thời gian thực, phục vụ công tác cảnh báo sớm, khoanh vùng và xử lý kịp thời các hành vi gian lận thương mại trên môi trường số, nhất là đối với các nhóm hàng hóa có nguy cơ cao.

Ngoài ra, đẩy mạnh phối hợp thanh tra, kiểm tra theo chuyên đề giữa lực lượng quản lý thị trường và các đơn vị chuyên môn về thương mại điện tử, tập trung vào các lĩnh vực như dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thiết bị y tế và hàng tiêu dùng thiết yếu; đồng thời tiếp tục coi công tác đào tạo, tập huấn là giải pháp mang tính nền tảng.

Quản lý và phát triển thị trường trong nước trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ không còn là nhiệm vụ của riêng một đơn vị. Chỉ thông qua sự phối hợp thực chất, thường xuyên và hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước giữ vai trò nòng cốt, mới có thể bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, giữ vững kỷ cương thị trường và tạo nền tảng cho thương mại điện tử phát triển lành mạnh, bền vững.